Total Pageviews

Monday, July 25, 2011

Lola


Πριν λίγες μέρες είδα με τη Μαρία σε θερινό του Παγκρατίου τη "Lola" που γύρισε ο Jacques Demy το "61.
Η βραδιά λυτρωτική μετά τον ημερήσιο καύσωνα, το σινε-Τριανόν γοητευτικά παλιακό, επίμονα γατζωμένο αισθητικά κάπου στη δεκαετία του "50, το φιλμ κλασσικό-ασπρόμαυρο, η κρύα μπυρίτσα όπως πάντα απολαυστική.

Η ταινία φυσικά δεν έλεγε πολλά.
Για την ακρίβεια δεν έλεγε τίποτε!
Κάπου είχα διαβάσει πως ο Demy σύμφωνα με το περιοδικό "Cahiers du cinema" είναι ο σκηνοθέτης της "έκλειψης", του "κενού"!
Πράγματι,η ταινία είχε έκλειψη... σεναρίου!
Μια υπέροχη Anouk Aimee περιφέρονταν άσκοπα, εν είδει πασσαρέλας σε ένα φιλμ δίχως υπόθεση, με μια εξέλιξη πέρα από κάθε "λογική".
Ακόμη κι έτσι όμως, η βραδιά πέρασε απολαυστικά.

Εδώ λοιπόν τίθεται το ζήτημα του προκατειλημμένου θεατή ή μάλλον των ιδανικών συνθηκών που επηρεάζουν άμεσα την υποκειμενική αξιολόγηση του έργου τέχνης.

α)Ενας μπαιλντισμένος από τον καύσωνα αστός που αναζητά λίγη δροσιά στο θερινό σινεμά.
β)Ενας σαραντάρης που αρχίζει να νοσταλγεί και είναι δεκτικός στη γοητεία του ασπρόμαυρου φιλμ.
γ)Ενας άντρας που του αρέσουν οι γυναίκες και ένα φιλμ με την Anouk Aimee στην πλήρη της άνθηση.
δ)Ενας παραδοσιακός σινεφίλ,μεγαλωμένος σε επαρχιακά θερινά σινεμά και ένα σινεμά-αντίγραφό τους στην καρδιά του Παγκρατίου.
ε)Βραδυνή έξοδος καλοκαίρι σε θερινό και κρύα μπύρα με ασπρόμαυρο φιλμ.

Συνδυάζοντας τα παραπάνω,είναι δύσκολο για κάποιον σαν εμένα, να αξιολογήσει αρνητικά τη "Lola" στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία προβολής.
Ενδεχομένως,εάν έβλεπα το φιλμ χειμώνα,μετά από μια κουραστική μέρα,σε κλειστό χώρο,με μια εκνευριστική "μπροστινή" να μασουλάει συνεχώς τσιπς, να μην αρκούσε η γοητεία της Anouk Aimee και η βραδιά να καταχωρίζονταν ως "χαμένη".

Ευτυχώς όμως, ο κρίνων-θεατής δεν είναι άψυχος παρατηρητής και η κρίση του δεν είναι ποτέ οριστική.
Αυτό που σήμερα μας φαίνεται βαρετό,αύριο υπό άλλες συνθήκες,μπορεί και να μας γοητεύσει.
Επ'αυτού βέβαια,θα μπορούσαν να μας διαφωτίσουν εγκυρότερα οι φίλες μας που κατά κανόνα ερωτεύονται πρώην βαρετούς-έως ανυπόφορους τύπους,αλλά ας μην μπλέξουμε τη σχετικότητα της αξιολόγησης της τέχνης με την άβυσσο του γυναικείου ερωτισμού...

Τί λέγαμε λοιπόν?
Α,ναι , η Anouk Aimee ήταν πραγματικά πανέμορφη...

25/7/2011

Tuesday, July 19, 2011

H ιστορική διάσταση της φωτογραφίας


Κοιτάζω παλιές φωτογραφίες γνωστών τοπίων ή αγαπημένων στιγμών. Η παραλία της Λευκάδας το '34, το Μποσκέτο στην Κέρκυρα το '32, το Παπάφειο ορφανοτροφείο στη Θεσσαλονίκη το '24, ο χαμογελαστός φαντάρος στο Αλβανικό μέτωπο το '40, η Rita Hayworth-Gilda το "46, ο Τάκης Χορν στο "Μια ζωή την έχουμε" το "58, το ερωτευμένο ζευγάρι του Robert Doisneau στο Παρίσι το "58, ο μαχητής που πέφτει στην ισπανία το "37, ο Steve Mc Queen πάνω στη μοτοσικλέτα στο "Great Escape" το "63...

Με συγκινούν τα πρόσωπα στις φωτογραφίες,όχι τα τοπία.
Κάθομαι και σκέφτομαι πόσα από τα εικονιζόμενα παιδιά του "50 είναι ακόμη εν ζωή...
Κάθομαι και σκέφτομαι πότε να αποδήμησε, ο διαβάτης στην ξεθωριασμένη φωτογραφία του μεσοπολέμου...

Η φωτογραφία-προσωπογραφία,εκφράζει κάτι πολύ βαθύτερο από τη φωτογραφική τέχνη.
Είναι η στιγμιαία αιχμαλωσία του χωρόχρονου.
Το ίχνος της παροδικής διέλευσης του ανθρώπου από το άπειρο.

Στην εξέλιξη της ανθρωπότητας,η ιστορική συνέχεια του είδους,αρχικά βασίστηκε στο λόγο και στην προφορική παράδοση.Ενα μέσο αρκετά αναξιόπιστο,αφού οι διηγήσεις εμπλουτίζονταν από τη φαντασία των αφηγητών,σε βαθμό που το εξιστορούμενο γεγονός να μεταδίδεται αλλοιωμένο από γενιά σε γενιά,καταλήγοντας περισσότερο θρύλος παρά γεγονός.

Αργότερα,η γραφή προσέδωσε νέες δυνατότητες αποτύπωσης της εξιστόρησης και,κυρίως, "διάσωσης" (στο μέτρο του δυνατού) των εξιστορούμενων γεγονότων σε βάθος χρόνου ("scripta manent").Μεγάλη βελτίωση από τον προφορικό λόγο,μα ακόμη κι έτσι,το γράφημα μπορούσε να επηρεαστεί από τις συγγραφικές δυνατότητες του γράφοντος,τις ιδεολογικές του προτιμήσεις,το καθεστώς λογοκρισίας της εποχής.

Η φωτογραφία όμως, πάει την εξιστόρηση σε άλλη διάσταση.
-Είναι το μόνο μέσον που διασώζει τη μορφή των προσώπων και των πραγμάτων, την ίδια την ύλη της Ιστορίας.
-Η όραση είναι η πρώτη αίσθηση,η εικόνα έχει τεράστια εκφραστική δύναμη, "η φωτογραφία αξίζει χίλιες λέξεις" κατά το γνωστό ρητό.Σε καταστάσεις ανθρωπιστικών καταστροφών (πόλεμοι,λιμοί,φυσικές καταστροφές) οι φωτογραφίες δημοσιεύονται χωρίς καν σχολιασμό.Είναι περιττός!
-Είναι η λαικότερη-από την άποψη της ευχέρειας-μορφή αποτύπωσης.Ο καθένας μπορεί εύκολα να φωτογραφίσει,άρα να αποτυπώσει,να γίνει μάρτυρας ενός ιστορικού γεγονότος.Παλαιότερα,απαιτούνταν το χάρισμα ενός μεγάλου ζωγράφου γιά μια τέτοια αποτύπωση.Η φωτογραφία δίνει στον καθένα αυτή τη δυνατότητα,διαχέει τη δυνατότητα αποτύπωσης της Ιστορίας στον ανώνυμο τυχαίο μάρτυρα του γεγονότος.
-Ειδικότερα μιλώντας για τους πρωταγωνιστές των γεγονότων,χάρις στη φωτογραφία,διασώζεται η μορφή του προσώπου τους.Αν το πρόσωπο είναι απαραίτητη προυπόθεση του έρωτα,η ταύτιση του θεατή με το πρότυπό του,μπορεί πια να αποκτήσει ερωτικά χαρακτηριστικά.Από την άποψη αυτή,η προσωπολατρεία θα ήταν αδύνατη δίχως τη φωτογραφία.
-Η τελευταία παρατήρηση,μας οδηγεί στη χειραγώγηση του κοινού δια της φωτογραφίας.
Είναι σαφές πως, στα χέρια έμπειρων προπαγανδιστών και μάγων του μοντάζ, η φωτογραφία μπορεί να γίνει προπαγανδιστικό όπλο καταλυτικής ισχύος.

Η φωτογραφία φυσικά,ως ανθρώπινο δημιούργημα είναι ηθικά ουδέτερη.
Η ανθρώπινη χρήση είναι που της προσδίδει ηθική υπόσταση ("καλή" ή "κακή").

Ξεκίνησα να γράψω για τις σκέψεις που μου γεννούν τα πρόσωπα των παλιών φωτογραφιών και τελικά έγραψα ένα σχόλιο για την ιστορική διάσταση της φωτογραφίας...
Τυπική φυγή ιδεών,άλμα στο κενό!
Ας επανέλθω στο ίχνος του ανθρώπου που συλλαμβάνει για πάντα ο φακός.

Είμαστε διάττοντες αστέρες που διασχίζουν για λίγο τη μεγάλη κοσμική νύχτα προτού ξαναχαθούν στο άπειρο.
Χάρις στη φωτογραφία,η μικρή μας διαδρομή μπορεί να μείνει χαραγμένη στην ιστορία!
Ματαιοδοξία?
Οχι,μάλλον ανακούφιση,αίσθηση πως το ίχνος μας, η κραυγή μας, όσο αδύναμα κι αν είναι θα διαιωνιστούν στη μνήμη όσων μας αγάπησαν.
Είναι μια παρηγοριά κι αυτή...

20/7/2011

Tuesday, July 5, 2011

Το δοκάρι του Rensenbrink



Μουντιάλ '78 στην Αργεντινή.Το πρώτο Μουντιάλ που θυμάμαι,αμυδρά έστω.Τελικός Αργεντινή-Ολλανδία:το ματς είναι στο 1-1 και στο 89',ο αέρινος Ρόμπυ Ρέζεμπρινκ στέλνει τη μπάλα στο δοκάρι...Τα υπόλοιπα είναι ιστορία (στην παράταση η Αργεντινή νίκησε 3-1 και πήρε το τρόπαιο)
http://www.twitvid.com/BB190

Τί θα συνέβαινε αν είχε σκοράρει ο Rensenbrink?
Ακολουθούν πιθανές απαντήσεις:

1)Ο διαιτητής θα ακύρωνε το γκολ (θεωρία συνωμοσίας α")
2)Αμέσως μετά τη σέντρα ο διαιτητής θα ανακάλυπτέ πέναλτυ υπέρ της Αργεντινής και το ματς θα ξαναπήγαινε παράταση (θεωρία συνωμοσίας β").
3)Οι Ολλανδοί θα έπαιρναν το πρώτο τους Μουντιάλ και στη συνέχεια
α)τα τανκς του Βιντέλα θα τους καθάριζαν (θεωρία συνωμοσίας γ"- τρομολαγνικό σενάριο) ή
β) η χούντα του Βιντέλα θα κατέρρεε από τη λαική οργή (θεωρία συνωμοσίας δ"- χαζοχαρούμενο σενάριο).
γ)η χούντα θα αντιμετώπιζε εξέγερση και θα ακολουθούσε λουτρό αίματος (θεωρία συνωμοσίας ε"-splatter σενάριο)
4)Η Αργεντινή θα κατάφερνε να ισοφαρίσει χωρίς διαιτητική παρέμβαση,στο ποδόσφαιρο όλα γίνονται (θεωρία του ποδοσφαίρου,χωρίς συνωμοσίες αλλά με αρκετή αφέλεια).

Εδώ και χρόνια,έχει αποδειχτεί ο βρώμικος ρόλος της δικτατορίας του Βιντέλλα,στο Μουντιάλ του '78 ,η δωροδοκία του Περού στον ημιτελικό (για να δεχτεί 6 γκολ από την Αργεντινή,ώστε να μην περάσει στον τελικό η Βραζιλία) και οι παρασκηνιακές πολιτικές πιέσεις για διαιτητική εύνοια προς την οικοδέσποινα Αργεντινή.
Ηταν σίγουρα ένα βρώμικο Μουντιάλ και ήταν μάλλον προαποφασισμένο να το κατακτήσει η Αργεντινή (από ποιούς προαποφασισμένο? θεωρίες συνωμοσίας άπειρες:
"το ήθελε η FIFA για να καλοπιάσει την άτιτλη-ως τότε-Αργεντινή για εμπορικούς λόγους"
"το ήθελε η CIA για να στηρίξει το αντικομμουνιστικό καθεστώς Βιντέλλα"
"το ήθελαν οι Εβραίοι γιατί...δε λείπουν από τις θεωρίες συνωμοσίας" και πάει λέγοντας.

Ισως,αν έμπαινε το δοκάρι του Ρέζεμπρινκ,να μη μακροημέρευε η χούντα.
Αν συνέβαινε αυτό,χιλιάδες Αργεντινέζοι θα είχαν σωθεί από το καθεστώς και δε θα ακολουθούσε ο πόλεμος των Φώκλαντς με την επακόλουθη καταστροφή για την Αργεντινή...
Οι υποθέσεις,συναντούν τις θεωρίες του χάους (ένα δοκάρι το '78 προκάλεσε έναν πόλεμο 4 χρόνια αργότερα)!

Εμένα όμως με συγκινεί το δοκάρι του Rensenbrink ως συμβολισμός της απελπισμένης προσπάθειας του ανθρώπου να δαμάσει την τραγικότητα της Μοίρας.
Μόνος,απέναντι σε θεούς και δαίμονες παλεύει και αγγίζει σχεδόν το θαύμα...
Νομίζω πως ολόκληρη η υπαρξιακή φιλοσοφία συμπυκνώνεται στο δοκάρι του Rensenbrink...
Προτιμώ να το θυμάμαι έτσι,σαν την τραγικότερη επαγγελματική στιγμή ενός μεγάλου ποδοσφαιριστή και μιας υπέροχης ομάδας που πάλεψε αν και καταδικασμένη εκ των προτέρων.

Ο ¨Ομηρος,βάζει τον Απόλλωνα να κατευθύνει το βέλος του Πάρη στη φτέρνα του Αχιλλέα.
Ο ίδιος θεός,εκείνο το βράδυ του '78 κατεύθυνε τη μπάλα στο δοκάρι του Φιγιόλ,αντί για τα δίχτυα του...

Εστω κι έτσι,εγώ θα περιφρονώ εσαεί τους σικέ-πρωταθλητές και θα θυμάμαι τους υπέροχους ηττημένους εκείνης της βραδιάς με δέος και συγκίνηση.

6/7/2011

Μάρκος Δραγούμης (1926-2011)


Το βιβλίο "Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό",είναι το σημαντικότερο έργο πολιτικής φιλοσοφίας
που διάβασα φέτος και ένα μοναδικό- για τα δεδομένα της ελληνικής βιβλιογραφίας-πόνημα φιλελεύθερου στοχασμού.
Ο κατασυκοφαντημένος-στην Ελλάδα-φιλελευθερισμός,βρίσκει στο πρόσωπο του Δραγούμη,ενός πρώην αριστερού,έναν ειλικρινή απολογητή.
Η αληθής απολογία,συλλέγει τις βασικές αντιλήψεις των φιλελεύθερων στοχαστών,από τον John Locke,τον Jeremy Bentham και τον John Stuart Mill ως τους νεότερους Ludwig Von Mises,
Milton Friedman και Friedrich Hayek,σε ένα συγκλονιστικό βιβλίο-ύμνο στην ελευθερία του ατόμου,στο δικαίωμα κάθε ανθρώπου να αυτοκαθορίζεται και να αυτενεργεί στα πλαίσια πάντοτε της κοινωνικής ευνομίας και του σεβασμού της συλλογικής συμβίωσης.
Ξεκαθαρίζονται έννοιες όπως "το πρωτείο του ατόμου","η ελευθερία ως απουσία καταναγκασμού" "η ελευθερία υπό τον νόμο","η ιδιοκτησία ως προυπόθεση αυτονομίας", θεμελιακές για τη φιλελεύθερη σκέψη.

Αναλύονται πειστικά τα αδιέξοδα του σοσιαλιστικού βίαιου εξισωτισμού και δίνονται δεκάδες παραδείγματα της αποτυχημένης πρακτικής εφαρμογής του (σε ΕΣΣΔ και αλλού).

Τέλος-και ίσως το πιό σημαντικό-το βιβλίο,μολονότι συγκροτεί ένα ολοκληρωμένο φιλελεύθερο πόνημα,δε διεκδικεί ούτε κατ'υπόνοια τα εύσημα του "φιλελεύθερου ευαγγελίου".

Ο τίτλος άλλωστε είναι ενδεικτικός: ο φιλελευθερισμός ΔΕΝ είναι μια στατική κατάσταση στην οποία φτάνει κανείς εφαρμόζοντας συγκεκριμένους κανόνες.Ο φιλελευθερισμός,είναι μια διαρκής πορεία αναζήτησης συνιστωσών απελευθέρωσης,στην εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών.Με αυτή την έννοια,στο φιλελευθερισμό δε φτάνεις ποτέ,όσο υπάρχει ανθρώπινη ιστορία.Η διαρκής αναζήτησή του όμως αξίζει τον κόπο,εφόσον η ελευθερία λογίζεται ως πρωταρχική ανθρώπινη αξία.

Ο Μάρκος Δραγούμης έφυγε πριν λίγες μέρες.Λυπάμαι που δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω.
Τον ευχαριστώ για τους δρόμους που μου άνοιξε.
Το βιβλίο του,το προτείνω σε κάθε ελεύθερο άνθρωπο,ως ελάχιστο δείγμα της προσωπικής μου εκτίμησης στον συγγραφέα.
Αντίο,φιλελεύθερε φίλε...

5/7/2011