Total Pageviews

Tuesday, September 27, 2011

H μεταφυσική της συγγνώμης

 Μια είδηση πραγματικά συγκλονιστική:
http://www.guardian.co.uk/world/2011/sep/26/lech-walesa-general-jaruzelski

Οι δυο πρώην εχθροί,τώρα πιά, στο λυκόφως της ζωής τους-στα 88 του πια ο Βόιτσεκ-συναντώνται,δίνουν τα χέρια και ο Λεχ του εύχεται "περαστικά"!
Απτή απόδειξη του μεγαλείου του ανθρώπου!
Οι μυλόπετρες του χρόνου αλέθουν μέχρις κονιορτοποιήσεως τη φενάκη των ιδεολογιών και,αργά ή γρήγορα,φέρνουν τον άνθρωπο αντιμέτωπο με το απόλυτο ερώτημα: "τί υπάρχει μετά"?
Ανεπίγνωστα ίσως,ο καθένας μας έχει ήδη απαντήσει για λογαριασμό του και απ'την απάντηση αυτή, σε μεγάλο βαθμό διαμορφώνεται η πορεία του "ενθάδε" βίου του.
Το "ενθάδε" υποδηλώνει και το "επέκεινα".
Δίχως προοπτική του "επέκεινα" δεν αποκτά ηθική υπόσταση το "ενθάδε".
Η μεταφυσική παραμονεύει σε κάθε στιγμή της καθημερινότητάς μας.
Είμαστε καμωμένοι από σάρκα και κόκκαλα,μα και από την ύλη των ονείρων.
Το όνειρο ενυπάρχει μέσα μας,ακόμη περισσότερο,το όνειρο νοηματοδοτεί την ύπαρξή μας,απαλύνει την υπαρξιακή μας αγωνία, "εξανθρωπίζει" το βίο μπολιάζοντάς τον με ελπίδα.
"Το άπειρο δεν υπάρχει μόνο γύρω μας,αλλά και μέσα μας",κατά την υπέροχη έκφραση του Π.Κανελλόπουλου ("Μεταφυσικής προλεγόμενα").
"Οτι την ανομίαν μου εγώ γιγνώσκω και η αμαρτία μου ενώπιόν μου εστί δια παντός",κατά τον υπέροχο τεσσαρακοστό Ψαλμό του Δαυίδ.

Αποπειράθηκε ο άνθρωπος-και σωστά-να αυτονομήσει το πνεύμα του απ'τις προκαταλήψεις του Μεσαίωνα.Επένδυσε στον ορθολογισμό,στο λογικό εμπειρισμό,για να οικοδομήσει στέρεα επιστημονική γνώση,να ελευθερωθεί απ'τα δεσμά της ανάγκης,να φτιάξει πολιτισμό.
Μα στην προσπάθειά του αυτή,απαρνήθηκε το "άλογο" στοιχείο της φύσης του, λησμόνησε τη "μη μετρήσιμη" και "μη περιγράψιμη" πλευρά του,κοντολογίς την ψυχή του.
Η λογική όμως έχει πεπερασμένες δυνατότητες.
Μπορεί να μας ταίσει,να μας ντύσει,να μας προσπορίσει καταφύγιο,αλλά αδυνατεί να μας παρηγορήσει,να εξηγήσει το όνειρο,να κατανοήσει το δάκρυ,να ερμηνεύσει τη "συγγνώμη"...
Δίχως αυτά όμως,δε ζούμε σαν άνθρωποι,μα σαν εξελιγμένα στην ανώτερη βιολογική βαθμίδα όντα.

Αντέδρασε ο άνθρωπος στην "ορθολογική δικτατορία του νου" που γέννησε ο δογματικός διαφωτισμός.Το κίνημα του ρομαντισμού (Coleridge,Shelley,Keats,Wordsworth,Mellvile,Byron,Blake,Constable,Turner,Runge,Novalis,Holderlin,Poe,Emerson,
Andersen και πολλοί άλλοι) εξέφρασε αυτήν ακριβώς την ανάγκη: να μην εξοριστεί η ψυχή με την άλογη φύση της,απ'την κοινωνία των ανθρώπων.
Λογική και ένστικτο συνθέτουν τον άνθρωπο.Κάθε κατάργηση του ενός υπέρ του άλλου,αφήνει τον άνθρωπο λειψό.
Οι ιδεολογίες του 20ου αιώνα,υπήρξαν η αποθέωση της εκλογίκευσης του νου: πίστεψαν οι άνθρωποι,στη δυνατότητα επίγειων παραδείσων που θ'άρκούσε μόνο η λογική για να εγκαθιδρυθούν.
Η οικτρή διάψευση των οραματισμών,επιβεβαίωσε το αναμενόμενο: δεν μπορείς να υλοποιήσεις ένα παράλογο αίτημα (την επίγεια ευδαιμονία) μόνο με υλικά του ορθού λόγου.Ισως,η ίδια η υλοποίησή του να "εκφεύγει" του κόσμου τούτου.


Τί μας υπενθυμίζει λοιπόν η "συμφιλίωση" των δυο παλιών εχθρών,πάνω απ'τον ίσκιο του θανάτου?
Τί άλλο,από τη σχετικότητα της "αλήθειας" των ιδεολογιών.
"Η αλήθεια έναντι θανάτου δίδεται",έγραφε ο Σεφέρης .
"Έφη δε αυτώ ο Πιλάτος:τί εστίν αλήθεια? Και τούτο ειπών πάλιν απήλθεν" ,θυμίζει συγκλονιστικά ο ευαγγελιστής Ιωάννης.
Αν έχει "χρηστική" αξία η συμφιλίωση Βαλέσσα-Γιαρουζέλσκι,είναι σαν παράδειγμα πολιτικού πολιτισμού για μας εδώ,που ακόμη επιμένουμε ν'αλληλοσπαρασσόμαστε.
Δεν είναι άλλωστε το μοναδικό παράδειγμα
ήρωας Αλέκος Παναγούλης ,λέει "όχι" στη θανατική καταδίκη των απριλιανών δικτατόρων.
άγιος Τάσος Λειβαδίτης.απ'το κελλί της εξορίας,γράφει το συγκλονιστικό "Μή σημαδέψεις την καρδιά μου",http://anthropini-epanastasi.blogspot.com/2011/06/blog-post_30.html για τον αδερφό του σκοπό που ίσως αύριο τον διατάξουν να τον εκτελέσει!
Τσακαλώτος δίνει το χέρι στο Βαφειάδη το 1984 .
-Στο Βερντέν,το 1966,πενήντα χρόνια μετά την ανθρωποσφαγή του Α.Π.Π (περίπου οχτακόσιες χιλιάδες άνθρωποι χάθηκαν μόνο σ'εκείνη τη μάχη),Γάλλοι και Γερμανοί βετεράνοι αγκαλιάζονται κλαίγοντας...Αργότερα,τους μιμούνται Κολ και Μιττεράν,δίνοντας οριστικό τέλος στη διαμάχη των δύο εθνών.
Εκατοντάδες τα παραδείγματα της συγνώμης.



Μπροστά στο θάνατο ,οι διαφορές εκλείπουν.
Με υπαρξιακούς όρους,είμαστε όλοι το ίδιο ευάλωττοι:"ο δολοφόνος με τον τραπεζίτη,η παρθένος με το σατανά,ο Ολιβερ Τουίστ και ο Αδόλφος" όπως τραγουδάει έξοχα ο Σαββόπουλος.
"Θανάτου ένεκα,Πολιτείαν ατείχιστον οικούμεν"  (ανωνύμου),γι'αυτό "είναι καιρός να πούμε τις λιγοστές αλήθειες,προτού η ψυχή μας κάνει φτερά" (Σεφέρης).

Είναι ο καιρός της συγγνώμης!

Λεχ και Βόιτσεκ,ευχαριστούμε που μας το θυμήσατε!

27/9/2011















Friday, September 23, 2011

Ανοιχτά Πανεπιστήμια

Εδώ και λίγες μέρες,έχει εκδηλωθεί στους κύκλους των φοιτητών ένα κίνημα κατά των καταλήψεων στα Πανεπιστήμια.
Οι φοιτητές σχολιάζουν πως ο νέος νόμος για τα ΑΕΙ,ανεξάρτητα από το πώς τον κρίνει ο καθένας,δεν μπορεί να αποτελεί αφορμή για κλείσιμο των ακαδημαικών χώρων.
"Κριτική στον νόμο,με ανοιχτό Πανεπιστήμιο" λέγεται χαρακτηριστικά!

Σχεδόν δεν πιστεύω τις εξελίξεις!
Τα χιλιοβασανισμένα Πανεπιστήμια,αρχίζουν να ελπίζουν!
Ενας χώρος στον οποίο βασίλευε το "άσυλο της Αριστεράς" ξαναρχίζει να διεκδικεί το ρόλο του: τη σπουδή,τη μάθηση,τη γνώση.
Δεκαετίες τώρα,στο Ελληνικό Πανεπιστήμιο,επικρατούσε η εξής σχιζοφρένεια: μειοψηφίες αριστεριστών, με την ανοχή των καθηγητών,επέβαλλαν τη δική τους ατζέντα!
Kαθηγητές έντρομοι συναλλάσονταν με τραμπουκοειδή του "ευρύτερου φοιτητικού χώρου" μη μπορώντας να κάνουν αλλιώς.
Φοιτητοπατέρες του κομματικού σωλήνα εξέλεγαν πρυτάνεις-υποχείρια, αποφάσιζαν το κλείσιμο των Σχολών όποτε έκριναν πως οι συνθήκες το επιβάλλουν, εξασφάλιζαν πτυχίο περνώντας "αέρα" τις εξεταστικές και συνέχιζαν την επαγγελματική τους σταδιοδρομία σε κάποια θέση του ευρύτερου δημοσίου τομέα στην πόλη "τους" φυσικά...
Το περίφημο Πανεπιστημιακό "άσυλο" το μόνο που διαφύλασσε ήταν ο αριστερός εξτρεμισμός.
Οποιος διαφωνεί,δεν έχει παρά  να αναζητήσει μια αίθουσα Πανεπιστημιακού χώρου,προκειμένου να δώσει μια διάλεξη ένας εκπρόσωπος του... ΛΑΟΣ. Το εγχείρημα θα καταλυθεί στην πράξη από "αγανακτισμένους φοιτητές" των οποίων εθίγη το "δημοκρατικό φρόνημα"!
Ελεύθερη διακίνηση ιδεών όμως, σημαίνει προστασία εκείνων ακριβώς των ιδεών που ενοχλούν.Οι υπόλοιπες έτσι κι αλλιώς διακινούνται ανεμπόδιστα.
Τα Πανεπιστήμια υπήρξαν ο χώρος υποδοχής των ταραξιών κάθε διαδήλωσης και παραδοσιακά υφίσταντο βανδαλισμούς και πλιάτσικο από "άγνωστους" μπαχαλάκηδες.
Καμία αξιολόγηση,καμία σύνδεση με παραγωγικές μονάδες (με λίγες φωτεινές εξαιρέσεις Πολυτεχνικών σχολών),στοιχειώδης επαφή με τις νέες τεχνολογίες (φωτεινή εξαίρεση το Πολυτεχνείο Πάτρας και το ΕΜΠ)!

Πριν από δεκαεφτά χρόνια,αποφοίτησα από την Ιατρική του ΑΠΘ.
Αναδιφώντας την εμπειρία μου, μπορώ να πω πως ήταν μια μέτρια Σχολή,στη διάρκεια της οποίας, από τα περίπου 60 μαθήματά της, οι καθηγητές που δίδαξαν στο αμφιθέατρο ήταν περίπου...5!
Τελείωσα την προπαιδευτική χειρουργική χωρίς να έχω καν βάλει ράμματα σε θλαστικό τραύμα (το έμαθα αργότερα,στο "αγροτικό")!
Εμαθα να κάνω ενέσεις μόνος μου,σε εφημερίες στις οποίες πήγαινα με φίλους στον ελεύθερο χρόνο μας, για να αποκτήσουμε κλινική εμπειρία.
Σχεδόν απέκλεισα την επιλογή χειρουργικής ειδικότητας λόγω της απόλυτης αδιαφορίας των χειρουργών που συνάντησα,να ασχοληθούν με την εκπαίδευση των φοιτητών τους.
Θυμάμαι,το "91, είχε επιχειρηθεί η καθιέρωση εξετάσεων για την έναρξη της ειδικότητας,αφού ήδη η υπερπαραγωγή πτυχιούχων ιατρικής είχε αρχίσει να δημιουργεί λίστες αναμονής.
Αντιδράσαμε  με την παραδοσιακή "Κατάληψη". Το νομοσχέδιο αποσύρθηκε, η υπερπαραγωγή πτυχιούχων συνεχίσθηκε (με τις γνωστές μεταγραφές φοιτητών από κάθε γωνιά του πλανήτη) και η Ιατρική πλέον απαξιώθηκε εργασιακώς στην Ελλάδα,λόγω πληθώρας ιατρών (ο αμείλικτος νόμος της προσφοράς και ζήτησης).
Καμία φοιτητική παράταξη δεν αντιτάχθηκε στις αθρόες/παράνομες μεταγραφές (εξαιρούνται κάποιοι ρομαντικοί...), ίσα-ίσα που επένδυσαν ψηφοθηρικά στους μεταγραφέντες.
Κανένας καθηγητής δεν αντιστάθηκε σ'αυτό το αίσχος. Αντ'αυτού, πολλοί χρηματίσθηκαν για να εγκρίνουν μεταγραφές που δεν έπρεπε να γίνουν..(το σκάνδαλο ξέσπασε κάποτε,αλλά το συγκάλυψε ο τότε Θεσσαλονικάρχης ).

Το Πανεπιστήμιο όπως το γνώρισα,ενσωμάτωσε το κυρίαρχο στοιχείο της μεταπολίτευσης:Την πλήρη περιφρόνηση της έννομης συμπεριφοράς,την καταπάτηση των νόμων στο όνομα του ατομικού συμφέροντος,την άρνηση του κράτους δικαίου στο όνομα των "κοινωνικών διεκδικήσεων".Το Πανεπιστήμιο αυτό δημιούργησε τον ανθρωπολογικό τύπο της μεταπολίτευσης:Τον πολίτη που έχει μόνο δικαιώματα,έχει πάντα δίκιο και-το χειρότερο-έχει την πολιτική νομιμοποίηση να επιβάλλει με οποιονδήποτε τρόπο το ατομικό του "δίκιο".
Ας μην ξεχνάμε πολιτικές καριέρρες που θεμελιώθηκαν στην παρανομία των καταλήψεων (Τσίπρας,Παπουτσής κλπ).
Θλιβερό απομεινάρι αυτής της νοοτροπίας ο νυν πρύτανης του ΑΠΘ
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_23/09/2011_456958

Ας ελπίσουμε πως το "νέο φοιτητικό κίνημα" που διεκδικεί πλέον τα στοιχειώδη (δικαίωμα στην εκπαίδευση-διακίωμα στο ανοιχτό Πανεπιστήμιο) θα αλλάξει την παγιωμένη νοοτροπία  της ακαδημαικής κοινότητας στη χώρα μας.
Είναι κρίμα που χρειάστηκε να χρεωκοπήσουμε ως κοινωνία,προκειμένου να αλλάξουμε στάση ζωής,αλλά πρέπει επιτέλους να προχωρήσουμε μπροστά.
Ως εδώ με τη δικτατορία των μετριοτήτων!

23/9/2011

Wednesday, September 21, 2011

Η διαχείριση του Θρύλου


14 Ιουλίου 1683: οι Οθωμανοί πολιορκούν τη Βιέννη για δεύτερη φορά (η πρώτη, τo 1529 από το Σουλειμάν το Μεγαλοπρεπή).Εκατόν πενήντα χιλιάδες στρατιώτες με αρχηγό τον Καραμουσταφά Πασά,ρίχνονται στην πόλη-σύμβολο της Αγίας Ρωμαικής Αυτοκρατορίας.
Απέναντι στους Οθωμανούς,παρατάσσεται ο Χριστιανικός Συνασπισμός των Αυστριακών,Γερμανών,Σαξόνων,Πολωνών,Λιθουανών που αριθμεί περίπου ογδόντα χιλιάδες άνδρες.
Η αποφασιστική καμπή της μάχης,είναι η επέλαση του Χριστιανικού Ιππικού: είκοσι χιλιάδες ιππείς -η μεγαλύτερη επέλαση ιππικού στην ιστορία-με τρεις χιλιάδες Πολωνούς λογχοφόρους μεταξύ τους επιπίπτουν πάνω στους πολιορκητές και τους εξολοθρεύουν.
Η πόλη σώζεται,ο Πολωνός βασιλιάς Ιωάννης Γ Σοβιέσκυ,περνάει στο πάνθεον των ηρώων.


Γεννιέται ο θρύλος του Πολωνικού ιππικού: οι Πολωνοί Ουσσάροι θεωρούνται οι καλύτεροι ιππείς της Ευρώπης, οι ομοεθνείς τους Λογχοφόροι είναι το καμάρι του ιππικού του Ναπολέοντα, οι Δραγώνοι θαυμάζονται από κάθε πολεμιστή.


1 Σεπτεμβρίου 1939: η Βέρμαχτ εισβάλλει στην Πολωνία.Οι Πολωνοί αμύνονται γενναία,παρά την αρχική υποχώρηση,αλλά στις 16 Σεπτεμβρίου, οχτακόσιες χιλιάδες Σοβιετικοί στρατιώτες εισβάλλουν από τα ανατολικά σύνορα.Η Βαρσοβία πέφτει στις 29 Σεπτεμβρίου.Οσοι Πολωνοί διέφυγαν στη Δύση,συνέχισαν τον πόλεμο.Οσοι σώθηκαν απ'τη σφαγή του Κατύν,οργάνωσαν την Πολωνική Αντίσταση των παρτιζάνων (Lesni).
Στον πόλεμο αυτό,ο θρύλος ήθελε τους Πολωνούς ιππείς να εφορμούν με τις σπάθες τους απέναντι στα Panzer! 
H αλήθεια βέβαια ήταν διαφορετική: μονάδες του Πολωνικού ιππικού,εξοπλισμένες με φορητά αντιαρματικά όπλα,έλαβαν μέρος σε αποστολές ανίχνευσης/παρεμπόδισης του μηχανοκίνητου εχθρού.
Γενναία προσπάθεια,ενός γενναίου λαού που ατύχησε να κατασπαραχθεί από δυο ολοκληρωτικές αυτοκρατορίες.


Ο Β.Π.Πόλεμος,σήμανε και το τέλος του ιππικού !
Ο θρύλος των Πολωνών ιππέων,πέρασε στη διάσταση του μύθου.
Η ανύπαρκτη επέλαση του ιππικού επί των τανκς,επισφράγισε με τον αναγκαίο ρομαντισμό,το τέλος μιας εποχής!
Φαίνεται πως,οι άνθρωποι,όταν αναγκάζονται απ΄τη ζωή ν'απαρνηθούν αγαπημένες συνήθειες,έχουν ανάγκη να πλάθουν μύθους γύρω απ'αυτές.
Τί είναι άραγε αυτό που μας ωθεί να εξωραίσουμε το παρελθόν;
Και πώς αυτή η εξιδανίκευση του παρελθόντος,δεν εμποδίζει την προσαρμογή μας στο μέλλον;


Τώρα που οι αγαπημένες μας συνήθειες-ημών των Ελλήνων-μας οδηγούν στη χρεωκοπία,ποιά επιλογή θα πρυτανεύσει μέσα μας;
Προσωπικά,θα ευχόμουν να ήμασταν έτοιμοι να αποχαιρετίσουμε "την Αλεξάνδρεια που φεύγει",αλλά το βλέπω δύσκολο, αφού λίγοι από εμάς πορευθήκαμε ως "Αλεξανδρινοί": με την αισθητική, το ήθος και την αίσθηση του μέτρου που διέκριναν άλλοτε τη δική μας αρετή.
Το Ελληνικό ιππικό των αρίστων είναι από καιρό εξόριστο...


Ακόμη κι έτσι όμως,όταν όλα τριγύρω χάνονται,αντί της μοιρολατρίας,μας πρέπει μια στάση πιο αξιοπρεπής.
Και μια  περί ιππικού ο λόγος,θα κλείσω με το περίφημο ποίημα του Tennyson, "Η επέλαση της ελαφράς Ταξιαρχίας" (συγγνώμη για το αμετάφραστο,αλλά είναι από τα ποιήματα που δε μεταφράζονται).



                                  
                              The Charge Of The Light Brigade




by Alfred, Lord Tennyson
Memorializing Events in the Battle of Balaclava, October 25, 1854
Written 1854





Half a league half a league,
Half a league onward,
All in the valley of Death
Rode the six hundred:

'Forward, the Light Brigade!
Charge for the guns' he said:
Into the valley of Death
Rode the six hundred.

'Forward, the Light Brigade!'
Was there a man dismay'd ?
Not tho' the soldier knew
Some one had blunder'd:
Theirs not to make reply,
Theirs not to reason why,
Theirs but to do & die,
Into the valley of Death
Rode the six hundred.

Cannon to right of them,
Cannon to left of them,
Cannon in front of them
Volley'd & thunder'd;
Storm'd at with shot and shell,
Boldly they rode and well,
Into the jaws of Death,
Into the mouth of Hell
Rode the six hundred.

Flash'd all their sabres bare,
Flash'd as they turn'd in air
Sabring the gunners there,
Charging an army while
All the world wonder'd:
Plunged in the battery-smoke
Right thro' the line they broke;
Cossack & Russian
Reel'd from the sabre-stroke,
Shatter'd & sunder'd.
Then they rode back, but not
Not the six hundred.

Cannon to right of them,
Cannon to left of them,
Cannon behind them
Volley'd and thunder'd;
Storm'd at with shot and shell,
While horse & hero fell,
They that had fought so well
Came thro' the jaws of Death,
Back from the mouth of Hell,
All that was left of them,
Left of six hundred.

When can their glory fade?
O the wild charge they made!
All the world wonder'd.
Honour the charge they made!
Honour the Light Brigade,
Noble six hundred!


21/9/2011




Monday, September 19, 2011

Η αγάπη ως προυπόθεση κοινωνίας


Έγραψε ένα έξοχο άρθρο ο Γιανναράς την Κυριακή
http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathpolitics_2_18/09/2011_1296270

"...Αν ερχόμαστε από το πουθενά και πηγαίνουμε στο τίποτα, τότε γιατί και ο εφοριακός να μη λαδωθεί, ο γιατρός να μην πάρει φακελάκι, ο τραπεζίτης να μην τοκογλυφήσει, ο υπουργός να μην καταχραστεί, ο κομματάρχης να μην εμπαίξει και απατήσει τους πάντες; Γιατί;..."γράφει ο Χ.Γ.

Πράγματι,αν εκλείψει οποιαδήποτε μεταφυσική αναφορά,στο όνομα ποιάς επιχειρηματολογίας μπορεί να στηριχθεί μια κοινωνιστική/ανθρωπιστική αντίληψη?
Αν όλα είναι μηδέν και η ζωή μας ένα σύντομο διάλειμμα του μηδενός, γιατί όσο ζω να συμπεριφέρομαι ουμανιστικά, προνοώντας για το συνάνθρωπο και την κοινωνία?
Τί με εμποδίζει να υιοθετήσω τον πιο ωμό ατομικισμό, την πιο αντικοινωνική πρακτική, προκειμένου να προσπορίσω στον εαυτό μου τα μέγιστα κατά περίσταση οφέλη?
Γιατί να υπάρχουν ιδρύματα κοινωνικής πρόνοιας, πτωχοκομεία, ορφανοτροφεία, άσυλα περίθαλψης των ασθενέστερων συνανθρώπων μας,αν όλοι μας είμαστε απλώς ζώα που έτυχε να εξελιχθούν περισσότερο,να σκέπτονται ,να μιλάνε και να περπατάνε όρθια?
Γιατί να νιώσω οίκτο για ένα "ζώο" που έτυχε να βρεθεί σε δυσχερέστερη απο μένα θέση?

Η γέννηση του ουμανισμού, η στροφή δηλαδή της θεώρησης του κόσμου από το Θεό και τα έργα Του, στον άνθρωπο και τα πάθη του,υπήρξε το αποφασιστικό βήμα της Αναγέννησης.
Ταυτόχρονα με τη νέα αυτή θέαση του βίου, ο άνθρωπος διατύπωσε το αίτημα του επαναπροσδιορισμού του Θεού:η Μεταρρύθμιση του Λούθηρου υπήρξε το αποτέλεσμα αυτής της ανάγκης.
Ο ανθρωπισμός λοιπόν,γεννιέται από τη σχέση του ανθρώπου με το Θεό, ως αίτημα μιάς περισσότερο ανθρωποκεντρικής θεώρησης του κόσμου,υπό τη σκέπη ενός Θεού όχι πια τιμωρού (όπως ο Ιαχωβάς της Παλαιάς Διαθήκης),αλλά Θεού-Πατέρα που αγαπάει τον άνθρωπο.
Τα αποκρουστικά σύμβολα του Μεσαίωνα,η Ιερά Εξέταση, η "αιώνια καταδίκη", οι φλόγες και οι δαίμονες που τιμωρούν τους αμαρτωλούς, ο βλοσσυρός Θεός-εκδικητής δίνουν τη θέση τους στον αναγεννησιακό ουμανισμό.
Το αίτημα της κατανόησης για τον άνθρωπο, γεννά τη "Θεία Κωμωδία" του Δάντη με το λυτρωτικό της όραμα, προβάλλει την εικόνα της βρεφοκρατούσας Παναγιας (pieta) ως συμβόλου της φιλόστοργης μητέρας, αναγορεύει την επαφή,το άγγιγμα,τη μετάνοια,το δάκρυ σε ουσιαστικά στοιχεία του βίου, αποενοχοποιεί το ανθρώπινο σώμα (Μιχαήλ Άγγελος) και θέτει υπό αυστηρή κριτική τις υπερβάσεις της Καθολικής Εκκλησίας (γεννώντας τον Προτεσταντισμό).
Είναι λοιπόν άρρηκτα συνδεδεμένος ο ουμανισμός με το Χριστιανικό μήνυμα της " αγάπης προς τον πλησίον".
Δίχως την αναφορά στον "άλλο", στο διπλανό άνθρωπο, δεν νοείται "πρόνοια" για τον άλλο...

Ο Προτεσταντισμός ,παρά τις υπερβολές του και τις λοξοδρομήσεις του σε ποικίλες ηθικιστικές εκδοχές (ο ευσεβισμός των Πιετών, το Καλβινιστικό δόγμα του "προκαθορισμού των εκλεκτών",οι Κουάκεροι, οι Μεθοδιστές κλπ),ήταν αναπόφευκτο να γεννηθεί ως αίτημα
κριτικής μιας απάνθρωπα κατασταλτικής Καθολικής Εκκλησίας. Εκτός αυτού, ο Προτεσταντισμός,απορρίπτοντας το σχολαστικισμό του Μεσαίωνα,φάνηκε πιο έτοιμος να συνυπάρξει με τον Ορθολογισμό της αναγέννησης και το κριτικό της πνεύμα.

Οι μεγάλοι Διαφωτιστές των επομένων αιώνων ήταν είτε Προτεστάντες, είτε άθεοι, στη συντριπτική τους πλειονότητα.
Ο Διαφωτισμός, εξέλιξη της Αναγέννησης,υπήρξε η έκφραση της αποθέωσης του Ορθολογισμού (raison).Ο άνθρωπος πίστεψε πως μόνο με τη βοήθεια της λογικής του μπορεί να ερμηνεύει τον κόσμο. Ο χώρος που απέμενε στο Θεό,προοδευτικά περιορίστηκε,μέχρις εξαφανίσεως σε πολλές περιπτώσεις.
Οι κοινωνικές διεκδικήσεις του Διαφωτισμού, δικαιολόγησαν την ύπαρξή τους ως ορθολογικές κατασκευές και όχι ως αιτήματα της χριστιανικής ηθικής.
Η "ισότητα", η "ελευθερία", η "αδελφότητα",προέκυπταν ως "λογικά αιτήματα" των αυτονόμως σκεπτομένων και δρώντων ανθρωπίνων όντων και όχι ως κελεύσματα κάποιας υπερφυσικής δύναμης ή κάποιου ουράνιου δημιουργού.
"Δεν υπάρχει Θεός,υπάρχει η ανθρώπινη διάνοια και είναι αρκετή".
Το αποτέλεσμα?

Διακόσια χρόνια μετά τη Γαλλική Επανάσταση,τα κοινωνικά συστήματα μολονότι κάνουν διαρκώς αναφορά στον άνθρωπο, αδυνατούν να "πληρώσουν" τις ανάγκες του ανθρώπου

Ο Μαρξ, διακήρυξε πως "το κοινωνικό είναι καθορίζει τη συνείδηση",καταδικάζοντας την ανθρώπινη βούληση να είναι έρμαιο των υλικών συνθηκών του βίου.Ο φιλοσοφικός υλισμός,οδηγεί στον ντετερμινισμό (στην προκαθορισμένη συμπεριφορά με βάση τις υλικές συνθήκες της ύπαρξης) και καθιστά αδιανόητη κάθε έννοια αυτόνομης βούλησης. Πώς μπορώ να βούλομαι αυτονόμως,όταν εξαρτώμαι απο τις υλικές συνθήκες του βίου μου? Στον μαρξιστικό κόσμο, δεν υπάρχει χώρος για αυτόνομη σκέψη, δεν υπάρχει χώρος για ελευθερία...
Η ιστορική πραγμάτωση του μαρξισμού,επιβεβαίωσε το προφανές: δεν έφταιγαν οι υλοποιητές, η ίδια η θεωρία υπήρξε εγγενώς ανελεύθερη!

Οι φιλελεύθεροι στοχαστές,αποδεχόμενοι σε μεγάλο βαθμό -όπως και ο Μαρξ- το "πρωτείο" της οικονομίας,οδηγήθηκαν και αυτοί σε ανθρωπιστικά αδιέξοδα. Ο καπιταλισμός δεν υπερέχει του μαρξισμού επειδή "παράγει περισσότερο πλούτο",αλλά επειδή διασώζει σε μεγάλο βαθμό την αυτονομία του ανθρώπου. Ακόμη κι έτσι όμως,η έλλειψη ουμανιστικής προσέγγισης του ανθρώπου, αμβλύνει την πρόνοια για τους "απόκληρους" του κοινωνικού γίγνεσθαι.

Ακόμη και μακριά από θρησκευτικές αντιλήψεις, γίνεται κατανοητή η μεταφυσική προέλευση του ανθρωπισμου΄.Ο-άθεος- Heidegger στην "Επιστολή για τον ανθρωπισμό" το διατυπώνει ευθέως: "κάθε ανθρωπισμός ή θεμελιώνεται σε μια μεταφυσική ή στοιχειοθετεί ο ίδιος το θεμέλιο μιας μεταφυσικής".
Με άλλα λόγια,κανείς δεν μπορεί πειστικά να εξηγήσει γιατί το να είσαι ανθρωπιστής "είναι λογικό"! Πολύ απλά, δεν είναι!

Τί απομένει λοιπόν?
Η μεταφυσική του τρόμου ("φρόντιζε το συνάνθρωπο για να μην τιμωρηθείς στην...άλλη ζωή")?
Η μεταφυσική της χρησιμοθηρίας ("φρόντιζε το συνάνθρωπο για να ανταμοιφθείς στην ...άλλη ζωή)?

Μένει μόνο, η μεταφυσική της αγάπης.
Η αγάπη είναι η μοναδική προυπόθεση κοινωνίας των ανθρώπων.
Μόνο η αγάπη διασώζει τον κρατούμενο στο Γκουλάγκ και τον άστεγο της Νέας Υόρκης.
Η αγάπη μεταποιεί τις "αστοχίες" των κοινωνικών συστημάτων σε ανθρώπους που υποφέρουν και μας χρειάζονται.

"Εάν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων,
αγάπην δε μη έχω,
γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον.
και εάν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα
και πάσαν την γνώσιν

και εάν έχω πάσαν την πίστην ώστε όρη μεθιστάνειν,
αγάπην δε μη έχω,
ουδέν ειμί..."

(Παύλος, Α προς Κορινθίους ΙΓ)

Και για κάτι ανθρώπινο,πολύ ανθρώπινο,θα δανειστώ ένα ποίημα του Νίκου Καρούζου

Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΣΚΟΥΛΗΚΙΟΥ

Ακου Κύριε τον καλό σου φίλο
Που αγαπά τους καρπούς και τους τάφους.
Εσυ είσαι ο,τι με συνδ'εει μ’έναν καρπό και μ’έναν τάφο.
Και τον καρπό ασχημίζω και τον τάφο.
Αλλ’ όμως ειμαι θέλημά σου
Γέννημα στην απέραντη καρδιά σου…
Δεν εχω ερωτήματα
Και ταξιδευω με κίνηση αργή προς τον Πατέρα .
Μάταιος ο κόσμος αλλά πέρασμα.
Και μάταια τα μάτια της σαρκός μου
Γλυκά που αγγίζονται με λουλούδια
«Δεν εχεις ερωτηματα ;»- μου λεει το φθαρτό.
Σελήνη φευγαλέα εσυ τάχα ρωτάς αυτή τη νυχτα;
Ή με ρωτουν τα νέφη που σε ακολουθούν;
Χαιρομαι την ευφορία του αργύρου σου
Και τη διαπερνώ με πίστη.
Αυτή εινα η αξία εμας των σκουληκιών
που δεν εχουμε παρα μονάχα ένα δρομο…
Το χωμα ειν’ η μοίρα μου αντίκρυ των άστρων.
Αγάπη όνειρο θαλασσί τύλιξέ με.
Ποια ευφροσύνη δε σου παραστέκει;
Αγάπη, πράξη και ουσία του θεού μου
σερνάμενο κι αν ειμαι πλέω στη χαρά...

20/9/2011

Sunday, September 18, 2011

Φαίδων Ματθαίου (1924-2011)


Έφυγε ο μεγάλος Φαίδωνας Ματθαίου και μαζί του μια ολόκληρη εποχή...
Το μπάσκετ στην Ελλάδα υπήρξε πάντοτε -σε σχέση με το ποδόσφαιρο- ένας χώρος πολιτισμού,ήθους και διανόησης.
πολιτισμός στο μπάσκετ,είναι εμφανής σε όλα τα επίπεδα: οι προπονητές αλληλοσυγχαίρονται στο τέλος κάθε παιχνιδιού, οι παίχτες στην αρχή και στο τέλος, οι δηλώσεις στα media υποδηλώνουν μορφωτικό επίπεδο τουλάχιστον αξιόλογο, οι διαιτητές μπορούν να διακόψουν το παιχνίδι όταν το κοινό βωμολοχεί κ.α
-Το ήθος συμπλέει με τον πολιτισμό.Είναι σπάνιοι οι βρώμικοι παίχτες στο μπάσκετ (το άθλημα είναι το πρώτο που δίδαξε την έννοια του αντιαθλητικού φάουλ και του ντισκαλιφιέ, σε εποχές που στα πδοδσφαιρικά γήπεδα οργίαζαν διάφορα "δρεπανηφόρα"...).Ακόμη περισσότερο, το άθλημα στην Ελλάδα άργησε να "επαγγελματοποιηθεί" και όσοι πρόλαβαν την εποχή που παίζαμε τις πορτοκαλάδες,καταλαβαίνουν τί σημαίνει ήθος ερασιτεχνικού αθλήματος.
διανόηση τέλος, συχνά -αλλά όχι υποχρεωτικά- συμβαδίζει με τον πολιτισμό.Διόλου τυχαία, πολλοί μπασκετμπολίστες ήταν ταυτόχρονα φοιτητές (μιλάμε για την εποχή της πορτοκαλάδας), κομίζοντας στο χώρο και τον αέρα της πανεπιστημιακής διανόησης της εποχής.

Ο Φαίδων Ματθαίου (μαζί με τον Κώστα Μουρούζη) ήταν φυσικά πρωτοπόροι ακόμη παλαιότερων εποχών.
Εγώ τους πρόλαβα στη δύση της προπονητικής τους καρριέρας (μέσα δεκαετίας '80) ως τοτέμ του χώρου,να απολαμβάνουν καθολικού σεβασμού.
Ηταν η εποχή που,στη Λευκάδα,υπήρχαν όλες κι όλες ...τέσσερις μπασκέτες,απ'τις οποίες μόνο οι δυο (στο 1ο Λύκειο) είχαν τσιμεντένιο δάπεδο και -σπανιότερα-διχτάκι.
Διαβάζαμε-οι λίγοι που ασχολούμαστε- το "Σούπερ Μπάσκετ" κάθε μήνα, για να μάθουμε τα νέα των θεών εκείνης της εποχής (Julius Erving, Karrem-Abdoul Jabbar,Magic Johnson,Larry Bird,Isiah Thomas).
Στην Ελλάδα,ο Γκούμας και ο Κόντος τελείωναν την καρριέρα τους και μεσουρανούσαν ο Κορωναίος και ο Γιατζόγλου, ο Στεργάκος και ο Καστρινάκης, οι μυστακοφόροι πλέη μέηκερς Μίσσας και Αλεξανδρής ενώ είχε ήδη ανατείλει το άστρο του Γκάλη και του Γιαννάκη.
Εμείς, δώδεκα-δεκατριών χρονών τότε,παίζαμε μπάσκετ στο "επάνω" Λύκειο (δύο είχε τότε η Λευκάδα,το "πάνω" και το "κάτω"...) και κερδίζαμε ή χάναμε τις πορτοκαλάδες στον Μπία (παρατσούκλι παντοπώλη της εποχής)!

Αργότερα,ήρθε το Euro '87 και το τέλος της αθωότητας.
Η Ελλάδα γέμισε μπασκέτες και πιτσιρικάδες που ήθελαν να μιμηθούν τον Γκάλη και το Γιαννάκη.
Ο γράφων,στο Λύκειο όντας, έπρεπε (?) να περικόψει το μπάσκετ, αφού οι βαθμοί μετρούσαν για τις Πανελλήνιες και, να αναλωθεί στο κυνήγι του 19!Αργότερα,ο μακαρίτης ο Τρίτσης κατάργησε το βαθμό της 1ης και 2ας Λυκείου! Τα δυο χρόνια που άφησα το μπάσκετ πήγαν κυριολεκτικά στο βρόντο! Από τότε, έμαθα να μην επενδύω στο μέλλον αλλά να ζω το "σήμερα".
Οχι βέβαια πως έχασα καμιά ευκαιρία σταδιοδρομίας!
Στο άθλημα,λόγω σωματοδομής,κανένα μέλλον δεν είχα,παρότι παραμένω αξιόπιστος πλέη μέηκερ...
Απλά, μου έμεινε το "γαμώτο" πως θα μπορούσα ίσως να παρατείνω την ενασχόληση μ'ένα αγαπημένο μου σπορ!

Εφυγε λοιπόν ο Φαίδων Ματθαίου κι εγώ αποχαιρετώ μαζί μ'αυτόν την εποχή της αθωότητας
των παιδικών μου χρόνων.
Τους φίλους εκείνης της εποχής και τις πλαστικές πορτοκαλάδες με το αλουμινόχαρτο-καπάκι, δε θα τα ξαναβρώ.
Τη γεύση τους όμως-εγώ έπινα λεμονάδα!-δε θα την ξεχάσω ποτέ!

18/9/2011

Tuesday, September 13, 2011

Το γραφείο ωρίμασε


Πάνε τέσσερα χρόνια που "έφυγε" ο πατέρας μου. Δεν πρόκειται φυσικά να γράψω άλλον έναν επικήδειο λόγο.Ετσι κι αλλιώς,οι επικήδειοι είναι για να παρηγορούν εμάς και όχι τους "αναχωρήσαντες". Ακόμη περισσότερο,αν η γλώσσα είναι ένας ατελής εκφραστικός μηχανισμός,
μπροστά στο αναπότρεπτο του θανάτου η ανεπάρκεια των λέξεων είναι ολόγυμνη...
Οταν ο άντρας χάνει τον πατέρα του,συνειδητοποιεί άμεσα δύο αλήθειες
1) Ποτέ,όσο εκείνος ζούσε,δεν είχαν μιλήσει αρκετά μεταξύ τους,όπως συχνά συμβαίνει μεταξύ αντρών.
2) Ο ορφανεμένος παραμένει για ικανό χρονικό διάστημα,παιδί σε σχέση με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη θέση του στον κόσμο.

Για το (1) δυστυχώς δεν μπορώ να κάνω πιά τίποτε. Κάτι προσπάθησα όσο ήταν μαζί μου,αλλά πάντα έμενε ημιτελές. Ισως φταίγαμε κι οι δυό ή ίσως να μη νιώθαμε τόσο έντονη την ανάγκη της κουβέντας αφού-κυριολεκτικά-συνομιλούσαν οι ματιές μας. Μπορεί τελικά η μοίρα της σχέσης πατέρα/γιού να'ναι να μένει πάντα ένα αίσθημα ανεκπλήρωτης επαφής...

Τ0 (2),άργησα να το αντιληφθώ! Είναι δύσκολο να αυτοπροσδιοριστείς άμεσα,μετά την έκλειψη της πατρικής σκιάς.Συνεχίζεις να ζεις με την οπτική που είχες.
Ωσπου μια μέρα έρχεται η αποκάλυψη.Για μένα ήταν ένα τυχαίο γεγονός,μια κουβέντα του, που αναπόλησε η μάνα μου.Αρχισα να κλαίω το Σάββατο και σταμάτησα Δευτέρα πρωί...
Θαρρείς κι ελευθερώθηκε ξαφνικά ένας ασφαλισμένος χείμαρρος.
Εκτός από τη θλίψη,έπρεπε να διαχειριστώ και πρωτόγνωρα αισθήματα ανασφάλειας,τέτοια που κανένα παιδί δεν έχει όσο υπάρχει κοντά του ο μπαμπάς!
"Θα τα καταφέρω μόνος μου?" ήταν το βασανιστικό ερώτημα που με γέμιζε τρόμο και που για πρώτη φορά αιωρούνταν μέσα μου σαν εφιαλτικό εκκρεμές!

Μεχρι που...ο ρόχθος ξεθύμανε.
Το ερώτημα δεν απαντήθηκε,αλλά έπαψε πια να με τρομάζει.
Η φωτογραφία του μπαμπά,πήρε θέση στο γραφείο μου σαν φυσικό επακόλουθο μιας ψυχικής ανάγκης που ήμουν πια ώριμος να την εκφράσω.
Τώρα,δουλεύω και ανταλλάσσουμε κρυφές ματιές όπως παλιά!
Σχεδόν διαβάζω στην έκφρασή του την επιδοκιμασία του ή την επίπληξή του καθώς τρίβομαι με τον κόσμο.
Το βλέμμα του με συντροφεύει και με εμψυχώνει όπως μόνο ένα έντιμο βλέμμα μπορεί!
Είμαι περήφανος που τον έχω πλάι μου και ποτέ πιά δε θα ξανανιώσω μόνος!
Μπαμπά,καλώς σε βρήκα!

"Ο'τι πάσα ψυχή αθάνατος"
(Πλάτωνας-"Φαίδων")

13/9/2011

Friday, September 9, 2011

True...masterpiece


Το περασμένο καλοκαίρι είδα το "True Grit",το γουέστερν με τον Jeff Bridges και αρκετά σημαντικό cast (Matt Damon,Josh Brolin,Barry Pepper) και σκηνοθεσία αδελφών Cohen.
Είμαι λάτρης των western από παιδί .
Η θεματολογία τους,το σκηνικό,η ηθογραφία τους με γοητεύουν.
Το πρωτογενές σενάριο των "καλών λευκών" και "κακών ερυθρόδερμων",υπήρξη η πρώτη παιδική μου εντύπωση.
Αργότερα,προστέθηκαν οι "καλοί και οι κακοί λευκοί",οι υπερήρωες-στα όρια του γκροτέσκο των spaghetti-western, τα εναλλακτικά western των 60's που "αποκαθιστούσαν τους Ινδιάνους" (στο γενικότερο πνεύμα των 60's), αλλά και ορισμένα "σκοτεινά-αντιηρωικά" γουέστερν (όπως ο "σιωπηλός καβαλλάρης" με τον Clint Eastwood-πρωταγωνιστή δαίμονα).

Στις αρχές των 70's,το είδος άρχισε να παρακμάζει σταθερά.Υπήρξαν τα spaghetti του Sergio Leone και σταδιακά η έκλειψη...
Η μεταμοντέρνα εποχή περιφρόνησε το βουκολικό σκηνικό των western, ενώ ήδη, η γενοκτονία των Ινδιάνων είχε στιγματιστεί από φιλελεύθερους και σοσιαλιστές και τα western της πρώτης εποχής θεωρήθηκαν politically incorrect.
Φυσικά,όσο απλοικά παραπλανητικό είναι το σχήμα "καλός λευκός-κακός ερυθρόδερμος",αλλο τόσο παραπλανητική είναι η συνολική καταδίκη των western ως δήθεν απολογητών της Ινδιάνικης γενοκτονίας.
Υπήρξαν και τέτοια φιλμ (o μαιτρ του είδους, John Ford, έχει κατηγορηθεί ως ρατσιστής),αλλά υπήρξαν και άλλου τύπου western.
-Στο "Soldier Blue" (1970), αλλά και στο "Dances with Wolves" (1990), η απολογία υπέρ των Ινδιάνων είναι ξεκάθαρη.To "Apache"(1954) και πολλά άλλα συγγενή,μπορούν κάλλιστα να θεωρηθούν "ινδιανόφιλα".Οι αφορισμοί,όπως πάντα,αδικούν.

Αν πάντως,ξεπεράσουμε το απλοικό σχήμα "καουμπόηδες και ινδιάνοι" και τις ιδεολογικές φορτίσεις του,στα western ανοίγεται ένας ολόκληρος κόσμος που μπορεί να συναρπάσσει.

-Στο "High Noon" (1952), ο γερο-Σερίφης (Gary Cooper),αντί να πάρει τη σύνταξή του και να φύγει,επιστρέφει για να υπερασπιστεί την πόλη από τους ληστές (το αρχέτυπο του χρέους και του ηθικού νόμου,όπως το επικαλείται και η Ιφιγένεια του Σοφοκλή).
-Στο "Pat Garrett and Billy the Kidd" (1973), συγκρούονται δυο πρώην φίλοι αφού ο ένας είναι άνθρωπος του νόμου (James Coburn) ενώ ο άλλος (Kris Kristofferson) κλέφτης,αλλά αγαπητός στους ακτήμονες αγρότες.Το κοινωνικό αίτημα για "γη στους ακτήμονες" συνυπάρχει με το σχόλιο πάνω στη φιλία ενώ,ο Bob Dylan επενδύει την ταινία με το θρυλικό "Knocking on Heaven's door"...Αληθινή ποίηση!
-Στο "The Magnificent seven"(1960), εφτά ήρωες (συμβολισμός των "επτά επί Θήβας"?) αναλαμβάνουν να προστατέψουν τους αδύναμους αγρότες από τις συμμορίες.Το αρχέτυπο χρέος της προστασίας του αδύναμου από την αυθαιρεσία της βίας.Καταιγισμός δράσης επίσης!
-Στο "Once upon a time in the west"(1968), το κίνητρο της εκδίκησης ως αρχέτυπη απονομή δικαιοσύνης ("οφθαλμός αντί οφθαλμού").Ο Charles Bronson εκδικείται τον Henry Fonda,υπό την υποβλητική μουσική του Morricone.Είχε προηγηθεί το "Nevada Smith" (1966)με τον εκπληκτικό Steve Mc Queen και ακολούθησε σωρεία "γουέστερν εκδίκησης".

Πολλά θα μπορούσε κανείς να γράψει για τα πρότυπα ανδρείας που καλλιεργήθηκαν απ'τα γουέστερν.Βασικότερο για μένα το αίσθημα τιμής και η αίσθηση του καθήκοντος,όπως τα ενσάρκωνε στους ρόλους του ο "δούκας" John Wayne.
Η προτροπή του σε κάθε άντρα να είναι "stand up guy",να μάχεται για τις αρχές του,είναι νομίζω ό'τι με ενθουσιάζει περισσότερο στα γουέστερν.
Το είδος, δε γλίτωσε την κατηγορία της αμερικανικής υποκουλτούρας-και μερικά δείγματά του όντως την άξιζαν-αλλά εμένα,με συναρπάζουν στα γουέστερν τα ηρωικά πρότυπα των αντρών,η αγάπη για τη φύση, το αίσθημα ελευθερίας του μοναχικού καβαλλάρη...

Το "true grit" τα είχε όλα αυτά στον υπερθετικό βαθμό.Ενα μικρό κορίτσι υπόσχεται στον εαυτό του να βρει τους δολοφόνους του πατέρα του και να τους παραδώσει στη δικαιοσύνη.
Υπέροχη σκηνοθεσία,χωρίς φλυαρίες,άριστη σκιαγράφηση χαρακτήρων,λυρικά σκηνικά και ένας Jeff Bridges συγκλονιστικός! Αυτός ο ηθοποιός,μου θυμίζει σε εξέλιξη τον Clint Eastwood:
από απλά καλός διεκπεραιωτής ρόλων,μεταμορφώνεται με τα χρόνια σε αρχέτυπο χαρακτήρων.Στην κυριολεξία κυριαρχεί στην οθόνη!
Η σκηνή του καλπασμού στο ηλιοβασίλεμμα,είναι ό'τι λυρικότερο είδα στο σινεμά τον τελευταίο χρόνο!

Ανεπιφύλακτα "ναί" λοιπόν στο "true grit",αρκεί φυσικά να απουσιάζει η καλή σας από το χώρο.
Ως τώρα, έχω εμπεδώσει πως οι γυναίκες μισούν τρία- τουλάχιστον- πράγματα: το κατούρημα στο καπάκι,τις ιστορίες απ'το στρατό και τα γουέστερν...

9/9/2011

Thursday, September 8, 2011

To χαμένο Ελληνικό ήθος


Ο ορισμός του ήθους είναι δύσκολος.
Ακόμη κι αν καταφύγουμε στην περίφημη ρήση του Ηράκλειτου "ήθος ανθρώπω δαίμων" πολύ λίγα μπορούμε να συμπεράνουμε γιά τη φύση του ήθους.
Ισως ο όρος να προσομοιάζει στον "τρόπο" με τον οποίο διάγουμε.Ολοι έχουμε βασικές ανάγκες (σίτιση-στέγαση-ένδυση-συναισθηματική αρμονία) τις οποίες λίγο-πολύ ικανοποιούμε και νομίζω πως δεν μπορεί επ'αυτών να τεθεί ζήτημα ήθους (δεν υπάρχει ηθικός και ανήθικος τρόπος να φας...ή τρως ή δεν τρως)!
¨Η μήπως όχι?
Τολμώ να πω,πως ακόμη και η θεμελιώδης ανθρώπινη ανάγκη (το φαγητό) είχε-στην ελληνική κοινωνία-αποκτήσει ορισμένα χαρακτηριστικά κοινωνικής συνδιαλλαγής στα οποία είχαν εμφιλοχωρήσει χειρονομίες ενός ιδιαίτερου ήθους.
-Κανείς δεν ξεκινούσε να φάει ξεχωριστά από τους άλλους (το ήθος της κοινής τράπεζας)
-Οταν τύχαινε απρόσκλητος επισκέπτης στο γεύμα,θεωρούνταν υποχρέωσή μας η πρόσκλησή του στο τραπέζι ("κόπιασε να σε φιλέψουμε")-το ήθος της προσφοράς στον άλλο,το κάλεσμα συμ-μετοχής στην ευφορία της σίτισης.
-Κανείς δεν άνοιγε σε κοινό χώρο ένα κουτί γλυκά,δίχως να αισθανθεί την ανάγκη να κεράσει τους γύρω του (το κέρασμα,ως στοιχείο αλτρουισμού,η ανάγκη να ευφρανθεί και ο διπλανός μας ώστε να είναι η δική μας απόλαυση ελεύθερη από ενοχές).

Ειδικότερα το "κέρασμα", το "φίλεμα", το "πρόσφορο", παραμένουν κατεξοχήν Ελληνικά χαρακτηριστικά και αυτό μπορεί να το βεβαιώσει κάθε ξένος που θα βρεθεί τυχαία σε πανηγύρι της Ελληνικής επαρχίας.
Το κέρασμα,ως στοιχείο ήθους Ελληνικού,είναι ίσως το μόνο που μου έρχεται στο μυαλό,όταν παλεύω να βρω ένα στοιχείο που να χαρακτηρίζει τον ¨Ελληνα.
Μου είναι παντελώς αδιάφορο,εάν το κέρασμα είναι απομεινάρι του "Ξενίου Διός" ή στοιχείο της "Ορθόδοξης παράδοσης", δεν επιχειρώ κανενός είδους γεννεαλογία των Ελλήνων,λέω απλώς πως "είμαστε Ελληνες...επειδή κερνάμε"!

Ο Χρήστος Γιανναράς,έχει υποστηρίξει πως είναι "ίδιον του Ελληνικού τρόπου" η σύναξη γύρω απ'το τραπέζι, η μετατροπή της σίτισης σε κοινωνικό γεγονός, "η μεταποίηση της βιολογικής ανάγκης σε ανθρώπινη σχέση".
Πρόκειται για εξαιρετικά γοητευτική θεωρία,αλλά δεν είμαι καθόλου βέβαιος πως το Ελληνικό τραπέζωμα κρύβει τέτοια μεταφυσική πίσω του.

Ας ξαναγυρίσουμε στον ορισμό του Ηράκλειτου.
Το ήθος κάθε ανθρώπου είναι ο προσωπικός του δαίμονας, αυτός που τον ωθεί στο τί θα πράξει και τί όχι. Ο ορισμός ταυτίζει το ήθος με το χαρακτήρα και δε μου αρκεί. Υποστηρίζω πως το ήθος είναι ο δαίμονας που καθοδηγεί τον άνθρωπο στο πώς θα πράξει, στον τρόπο με τον οποίο θα "ντύσει" τον χαρακτήρα του. Το ήθος για μένα έχει σαφή αισθητικά στοιχεία.
-Χαρακτήρας χωρίς αισθητική δεν είναι ήθος,είναι στεγνός ηθικισμός.
-Αλλά και αισθητική χωρίς ήθος,είναι απλά "στυλ".

Μετά από αυτές τις αδέξιες προσεγγίσεις του Ελληνικού ήθους, έρχεται η βεβαιότητα της -από καιρό-εκλείψεώς του.
Η προσφορά στον άλλο, εξέλιπε, στο όνομα των άτεγκτων "νόμων της αγοράς".
Ο νεοπλουτισμός της μεταπολίτευσης επένδυσε στο "στυλ" (γεννώντας το φαινόμενο "ΚΛΙΚ" και τους κλώνους του),χλευάζοντας κάθε έννοια κοινωνικής ευγένειας ως "παλαιοσυντηρητισμό".
Η χώρα γέμισε "γοητευτικούς νέους" που υιοθέτησαν την υλοζωική ευδαιμονία ως υπέρτατη αξία και κυνηγώντας την αδιαφόρησαν για τη στοιχειώδη κοινωνική παιδεία, το σεβασμό στο συμπολίτη/συνάνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον, τον πόνο που είναι κάθε στιγμή παρών στη ζωή.
Οι νεοέλληνες φωνάζουν για να διαφημήσουν την παρουσία τους και επιδεικνύουν ανενδοίαστα τα "τεκμήρια" του πλούτου τους.Kαμία αιδώς, καμία αίσθηση "ύβρεως"-έστω μεταφυσικής.
Ο εξοβελισμός του ήθους υπήρξε συνέπεια πολιτική αλλά κατ'ουδένα τρόπο "ιδεολογική".
Ας μην ξεχνάμε πως συντελέσθηκε στην περίοδο ιδεολογικής ηγεμονίας της αριστεράς (ο ατομικισμός ως αξία γιγαντώθηκε επί ελληνικού σοσιαλισμού...) και διαπερνά οριζοντίως όλες τις ιδεολογικές αποχρώσεις!

Ευτυχώς γνώρισα κάποιους ¨Ελληνες παλαιών τρόπων.Πέρα από την ευγένεια που απέπνεε η στάση τους,μπορούσαν να πορευτούν περιφρονώντας το χρήμα (αδιανόητο!) και εκτιμώντας το "καθαρό βλέμμα των ανθρώπων"(δύσκολο να το ορίσουμε,το ξέρω...).
Το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα,μοιάζει ανίκανο να διαμορφώσει τέτοιους Ελληνες πια.
Ο εθισμένος στις διεκδικήσεις δημόσιος εκπαιδευτικός πώς μπορεί να "κοινωνήσει" την προσφορά ως αξία?

Η ανάρτηση αυτή καταπιάστηκε μ'ένα δύσκολο θέμα και ομολογώ πως απέτυχε με πείσει (πόσω μάλλον εσάς...).
Θα κάνω όμως μια τελευταία προσπάθεια να περιγράψω το χαμένο ελληνικό ήθος.
Θα καταφύγω στην "Κάλπικη Λίρα" του Τζαβέλλα και στο βλέμμα του Ορέστη Μακρή. Το εκκωφαντικό ήθος της σιωπής...

http://www.youtube.com/watch?v=m4htFaNia3U&list=FLJBq5hUbsXp3FNNv7_HNSYw&index=39

Sunday, September 4, 2011

Η "βάση του 10"


Ρίχνω μια ματιά στις βάσεις των ΑΕΙ/ΤΕΙ του 2011 http://news.in.gr/greece/article/?aid=1231125601 και διαπιστώνω πως σε 97 σχολές ΤΕΙ και 20 σχολές ΑΕΙ, η βάση είναι κάτω από το δέκα!
Αυτό πρακτικά σημαίνει πως εκατοντάδες υποψήφιοι που έγραψαν μέσο όρο μικρότερο του δέκα, σε λίγες μέρες θα ξεκινήσουν τις σπουδές τους...
Ανατρέχω στα λεξικά και διαβάζω τον ορισμό της σπουδής:η μελέτη,η έρευνα πάνω σε ένα θέμα.
Αναρωτιέμαι τί είδους σπουδή θα κάνει στο ΤΕΙ/ΑΕΙ ένας άνθρωπος που δεν αξιώθηκε να πιάσει τη βάση του 10 στο Λύκειο.
Θα πει κανείς "υπάρχουν και οι εξαιρέσεις", "ούτε ο Αινστάιν πέρασε στο Πανεπιστήμιο", "μπορεί να στρωθεί στη μελέτη αργότερα"(οι περίφημοι late bloomers/όψιμα ανθίζοντες) και άλλα πολλά και επ'αυτών δεν έχω πειστικά αντεπιχειρήματα.
Ομως, δε θα έπρεπε να συμφωνήσουμε στην ανάγκη μιας ελάχιστης πρωτογενούς αξιολόγησης (στις "Πανελλαδικές") εφόσον και μετά (κατά τη διάρκεια των σπουδών δηλαδή) υπάρχει αξιολόγηση των φοιτούντων?
Εκτός εάν το ζητούμενο είναι η κατάργηση της αξιολόγησης: αν είναι έτσι, ας ανακηρύσσονται:
α) όλοι οι υποψήφιοι, επιτυχόντες δια βοής,
β) οι σπουδάζοντες, πτυχιούχοι μετά το πέρας του προβλεπόμενου χρόνου φοιτήσεως και-κατά λογική συνέπεια-
γ)όλοι οι κάτοχοι πτυχίων υποχρεωτικά εργαζόμενοι και επαγγελματικά καταξιωμένοι...
Ιδανική κοινωνία,αγγελικά πλασμένων όντων!

Στα σοβαρά τώρα,πριν λίγα χρόνια η Μ.Γιαννάκου (υπουργός Παιδείας τότε) θέσπισε ως απαραίτητη προυπόθεση εισαγωγής στην Ανώτατη εκπαίδευση το στοιχειώδες: να πιάσει ο υποψήφιος τη βάση του 10 στα γραπτά του.
Η εξ αριστερών αντιπολίτευση εξεμάνη:
-Το ΠΑΣΟΚ για λόγους αταβιστικού λαικισμού (φτηνή αντιπολίτευση).
-Η ευρύτερη Αριστερά για ιδεολογικούς λόγους: σύμφωνα με αυτούς, κάθε υποψήφιος είναι ικανός για μάθηση,για ανώτατες σπουδές και "δικαιούται" αυτού του προνομίου ώστε να μην το αφήσουμε "στα χέρια των πλούσιων που στέλνουν τα παιδιά τους έξω και αγοράζουν πτυχία".
Αποτελεί βαθειά μου πεποίθηση πως αυτός ο συνδυασμός της εσφαλμένης "σοσιαλιστικής θεώρησης" μαζί με τους μικροαστικούς εμπορικούς υπολογισμούς (ΤΕΙ σε κάθε πόλη για να "τονωθεί"(!) η τοπική οικονομία !) κατέστρεψαν κάθε έννοια αξιολόγησης στο χώρο της Παιδείας.
Η αξιολόγηση των μαθητών, η επιλογή και επιβράβευση των άριστων, θεωρήθηκαν πρακτικές "ελιτίστικες" που οδηγούν σε "κοινωνικούς διαχωρισμούς" : το αριστερό ιδεολόγημα της "ισότητας" εκδηλώθηκε στην εκπαίδευση ως "υποχρεωτικός εξισωτισμός όλων" και πασπαλίστηκε με την πλειοδοτική πρόταση για "ελεύθερη πρόσβαση στα Πανεπιστήμια".
Η δε ίδρυση ΤΕΙ, εξέλαβε το χαρακτήρα "αναπτυξιακού επιχειρήματος" αντί να υπακούει σε εκπαιδευτικούς σχεδιασμούς!

"Βάλτε τους όλους να σπουδάσουν ώστε να είμαστε όλοι ευχαριστημένοι: γονείς,σπουδαστές,ιδιοκτήτες ενοικίων,τοπικοί καταστηματάρχες,πολιτευτές,κυβερνητικά στελέχη...".

Κάπως έτσι διαμορφώθηκε το τοπίο τα τελευταία χρόνια.
Φυσικά,δεν άργησαν να εμφανιστούν οι πρώτες ρωγμές στο οικοδόμημα.
Η απαίτηση των ΤΕΙ να "εξισωθούν" τα πτυχία τους με αυτά των ΑΕΙ (αίτημα "σοσιαλιστικά ορθόδοξο" αφού "όλοι το ίδιο είμαστε") προσέκρουσε στη-δικαιολογημένη-αντίδραση των ΑΕΙ.
Η διακοπή της χρηματοδότησης από την Ε.Ε,ανέβαλλε την ίδρυση σχολών στην Άνω Περατειά,παρά την αντίδραση των "τοπικών φορέων".
Η οικονομική κρίση δεν καθιστά εύκολη πλεόν τη μετοίκηση στον Κάτω Αχλαδόκαμπο όπου φιλοξενείται το ΤΕΙ Τουριστικών Επαγγελμάτων (με βάση γύρω στο 5)...

Ασφαλώς και αποτελεί κατάκτηση η παροχή Παιδείας σε όλους τους πολίτες με μέριμνα της Πολιτείας (Δημόσια Συστήματα Παιδείας).
Ασφαλώς και η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων είναι ικανή να εμπεδώσει τη βασική και κατώτερη εκπαίδευση (δημοτικό-γυμνάσιο).
Υπάρχουν όμως άνθρωποι που δε θα έπρεπε να έχουν απολυτήριο Λυκείου,ως ανεπαρκείς.
Υπάρχουν επίσης ακόμη περισσότεροι που δεν είναι ικανοί να σπουδάσουν και να αποφοιτήσουν.
Δεν είναι ντροπή να το πούμε ούτε φυσικά υποδηλώνει διάθεση ρατσιστικής αντιμετώπισής τους.
Απλά "δεν είναι όλοι οι άνθρωποι για τα γράμματα" κατά τη σοφή λαική ρήση.
Αυτούς λοιπόν,είναι τιμιότερο,αφού τους εκπαιδεύσουμε στοιχειωδώς,να τους κατευθύνουμε σε εκπαίδευση δεξιοτήτων (τα παλιά Τεχνικά λύκεια),παρά να τους εισάγουμε σε σχολές ανύπαρκτου γνωστικού αντικειμένου,από όπου θα αφοδιαστούν με πτυχία άνευ αντικρύσματος.

Οσο αναξιοκρατικό είναι να εμφανίζεται κάποιος με αγορασμένο πτυχίο από ιδιωτικό "κολλέγιο" (επιπέδου ελληνικού ΤΕΙ ή και χειρότερου),άλλο τόσο αναξιοκρατική αποβαίνει η κατάργηση της αξιολόγησης στη δημόσια εκπαίδευση.

Η ανάδειξη των αρίστων και η ανταμοιβή τους (ηθική και υλική) δεν είναι "αντιδημοκρατική" πρακτική,αλλά στοιχείωδης λογική επιλογή.
Οι στρεβλώσεις του εξισωτισμού κατέλυσαν κάθε αξιολόγηση στην εκπαίδευση και κάθε προοπτική αξιοκρατίας στην κοινωνία.
Γι'αυτό η δημόσια διοίκηση,έχει γεμίσει με ανθρώπους ανεπαρκούς παιδείας και έχει καταστεί δυσλειτουργική και αντιπαραγωγική.

Θεωρώ επιτακτική την ανάγκη επαναφοράς της βάσης του 10 για την είσοδο στα ΤΕΙ/ΑΕΙ,ως πρώτο βήμα για την ανάκτηση της χαμένης εκπαιδευτικής αξιοπρέπειας.
Θεωρώ επίσης επιβεβλημένη την αξιολόγηση όλων σε κάθε τομέα της εργασίας και καθ'όλη τη διάρκεια της απασχόλησης (δια βίου αξιολόγηση των επαγγελματιών).Η εκπαίδευση είναι μια διαδικασία συνεχιζόμενη και κανένα πτυχίο δεν πρέπει να εξασφαλίζει "πιστοποιητικό αυθεντίας" στον κάτοχό του.
Οσες σχολές μένουν κενές,επειδή τη βάση του 10 δεν την έπιασε κανείς,στερούνται αντικειμένου και πρέπει άμεσα να κλείσουν.Οι φορολογούμενοι δεν είναι δυνατόν να πληρώνουν μισθούς καθηγητών οι οποίοι δεν διδάσκουν...

Αυτά τα λίγα και καλή Σχολική Χρονιά!

4/9/2011