Total Pageviews

Tuesday, October 30, 2012

Το πνεύμα του Wankel

 Η είδηση  σκόρπισε απογοήτευση στους λάτρεις της μηχανολογίας: η Mazda, ο μοναδικός κατασκευαστής που συνέχιζε- σε πείσμα όλων- την εξέλιξη του κινητήρα Wankel, σταματά την παραγωγή του!

Ο Felix_Wankel ήταν ένας ιδιοφυής Γερμανός μηχανολόγος που το 1957 παρουσίασε τον ομώνυμο κινητήρα,μια εναλλακτική πρόταση στο γνωστό κινητήρα Otto που αποτελεί τη βάση των αυτοκινήτων και μοτοσικλετών.
Μέχρι τότε,γνωρίζαμε τις τέσσερις φάσεις λειτουργίας του κινητήρα Otto: εισαγωγή-συμπίεση-εκτόνωση-εξαγωγή. Η παραγόμενη ενέργεια από την εκτόνωση του μίγματος αέρα/βενζίνης,μεταφέρεται μέσω των πιστονιών στους διωστήρες (μπιέλες) και από εκεί,μέσω του στροφαλοφόρου άξονα η γραμμική κίνηση των πιστονιών μετατρέπεται σε κυκλική για να περιστρέψει τους τροχούς.
Ο κινητήρας Wankel όλα αυτά τα πραγματοποιεί ταυτόχρονα μέσα στον ίδιο θάλαμο καύσης!
Η αρχή λειτουργίας του και ένα έξοχο σχέδιο φαίνονται εδώ

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fc/Wankel_Cycle_anim_en.gif

Τα πλεονεκτήματα του Wankel έναντι του Otto,είναι το μικρό μέγεθος θαλάμου καύσης που συνεπάγεται περιορισμό διαστάσεων και βάρους,η υψηλή θερμοδυναμική απόδοση (ισχύς) και τα χαμηλά επίπεδα θορύβου.
Τα μειονεκτήματα,η ανάγκη για λειτουργία σε υψηλές στροφές που συνεπάγεται αυξημένη κατανάλωση καυσίμου, η έλλειψη ροπής και η ανεπαρκής στεγανότητα των κενών διαστημάτων μεταξύ ρότορα/στάτορα που είχε ως συνέπεια την απώλεια καυσίμου/λιπαντικού και τη μειωμένη αξιοπιστία.

Από όσες εταιρείες πειραματίστηκαν με τη μαζική παραγωγή του Wankel (NSU,Mercedes,Mazda), μόνο η Mazda κατάφερε με επιμονή και τυπικά Ιαπωνικό πείσμα να τον εξελίξει σε βαθμό εξάλειψης των βασικότερων μειονεκτημάτων του.Η έλλειψη ροπής αντιμετωπίστηκε με προσθήκη υπερσυμπιεστή (turbo) ενώ, ο περιστροφικός κινητήρας Renesis που κινούσε το τελευταίο RX-8, είχε εξαιρετική στεγανότητα και αξιοπιστία.
Έμεινε όμως,ως Αχίλλειος πτέρνα,η υψηλή κατανάλωση.Το στοιχείο αυτό,σε μια εποχή αυξημένης οικολογικής ευαισθησίας των αυτοκινητοβιομηχανιών,έμελλε να αποδειχθεί καθοριστικό και να οδηγήσει στην-προσωρινή-διακοπή παραγωγής του.

Τί είναι αυτό που με κάνει να υποστηρίζω πως η διακοπή θα είναι προσωρινή?
Σε τεχνολογικό επίπεδο,οι πειραματισμοί της Mazda με εναλλακτικά καύσιμα (και υδρογόνο) με τον περιστροφικό κινητήρα,αλλά και οι πειραματικές εφαρμογές του στην υβριδική
αυτοκίνηση.

Σε επίπεδο ψυχολογικό,το πείσμα των Γιαπωνέζων και η άρνησή τους να αποδεχτούν την ήττα,σε συνδυασμό με την αγάπη τους προς τις τεχνολογικές προκλήσεις.

Σε επίπεδο συμβολισμών, η ελπίδα πως τεχνολογία και ρομαντισμός είναι δυνατόν να συνυπάρξουν.
Σε έναν κόσμο ομοιομορφίας,ο δρόμος της Mazda δεν είναι ο δρόμος του μοναχικού καβαλάρη.Δεν είναι κάποιου είδους ιδιοτροπία αυτή που την ωθεί να επενδύει εκατομμύρια γιεν στην εξέλιξη ενός project που οι υπόλοιποι έχουν απορρίψει.Είναι-νομίζω-η πίστη πως η υπέρβαση των προκλήσεων είναι το πραγματικό γνώρισμα της δημιουργικής αντίληψης.
Οι περισσότεροι άνθρωποι,πιστεύουν πως όσοι ασχολούνται με τη μηχανολογία,στερούνται ενδεχομένως ποιητικής οπτικής της ζωής.Όμως μαζί με τα μαθηματικά είναι αναγκαία η δημιουργική φαντασία για να απαντηθούν τα προσωρινά αδιέξοδα.Τα μηχανολογικά επιτεύγματα,προϋποθέτουν κάτι που μόνο στη σφαίρα της ποιητικής ανάγεται: την οραματική σύλληψη του ανθρώπου-δημιουργού!

Κι ένα απ΄τα χαρακτηριστικά του επινοητή (innovator) είναι πως βλέπει λύσεις εκεί που κανείς άλλος δε διανοείται,ακολουθεί πορείες που κανείς άλλος δεν έχει φανταστεί,είναι κατά κανόνα καταδικασμένος στη μοναξιά της δημιουργίας!
Το μοναχικό δρόμο,χρειάζεται γενναιότητα για να τον διαβείς.
Αλλά,όπως γράφει κάπου ο Borges "τί σημασία έχει η δική μας δειλία,όταν υπάρχει έστω ένας γενναίος"?

Η Mazda,θέλει δε θέλει, βαδίζει το δρόμο των γενναίων!
Υποχρεωτικά, είμαστε μαζί της!

30/10/2012




Friday, October 26, 2012

Σκέψεις για την 28η Οκτωβρίου

1) Συμβολίζει την αντίσταση του ελληνικού έθνους απέναντι σε ξένο εισβολέα.Την άρνηση των Ελλήνων να υποταχθούν αμαχητί στην αξίωση άλλου λαού να εισβάλλει στην ελληνική επικράτεια και να καταλύσει την ελληνική πολιτεία.Η άποψη πως "οι Έλληνες είπαν τότε όχι στο φασισμό",αποτελεί μέρος της αλήθειας.Η αντίσταση στον εισβολέα θα ήταν ίδια ανεξαρτήτως του πολιτεύματός του.Ακόμη κι αν Ιταλία και Γερμανία  ήταν τότε δημοκρατίες.Άλλωστε,το καθεστώς της 4ης Αυγούστου που κυβερνούσε τότε την Ελλάδα,ήταν ιδεολογικά φίλα προσκείμενο στο φασισμό.Αυτό δεν εμπόδισε το καθεστώς να διαχωρίσει τα κοινωνικά από τα εθνικά προτάγματα και να προκρίνει τα δεύτερα! Η διάσταση αυτή,είναι αδιανόητη για ένα συνεπή μαρξιστή,για τον οποίο κάθε αντίληψη φέρει μόνο κοινωνική ερμηνεία.Γι'αυτό και η άποψη πως η "Ελλάδα είπε τότε όχι στο φασισμό" είναι αριστερής επινόησης.

2) Το "όχι" (για την ακρίβεια "alors,c'est la guerre") αποτελεί ιστορική ρήση του δικτάτορα Μεταξά! Είναι άλλο πράγμα να διαφωνεί κανείς με το πολιτικό περιεχόμενο του καθεστώτος του και εντελώς άλλο να προσπαθεί να του υφαρπάξει την τιμή της ιστορικής άρνησης. Η απόπειρα αυτή,είναι επίσης αριστερής προέλευσης επειδή η μαρξιστική μονοσήμαντη ερμηνεία της ιστορίας,αδυνατεί να προσδώσει θετικές αποχρώσεις σε έναν πολιτικό αντίπαλο.Η θεωρητική απλούστευση "το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ήταν φασιστικό" αδυνατεί να εξηγήσει γιατί παρόλα αυτά αντιστάθηκε στον αλλοεθνή φασισμό.Υιοθετείται έτσι το μύθευμα πως "το όχι το είπε ο λαός"!
Πρόκειται για καθαρή επινόηση: στη θέση του δικτάτορα-ηγέτη δεν μπορούσε ποτέ να βρίσκεται καμία συλλογική οντότητα,κανείς "λαός".Το ιστορικό βράδυ,στο σπίτι της Κηφισιάς,ήταν μόνο ο Ιταλός πρέσβης και ο Μεταξάς.Αν ο Μεταξάς είχε συναινέσει στις απαιτήσεις των Ιταλών,έχοντας τον απόλυτο έλεγχο του στρατεύματος και της αστυνομίας,καμία αντίσταση δεν ήταν δυνατόν να ευοδωθεί έγκαιρα.Το "όχι" λοιπόν είναι δίκαιο να του πιστωθεί,όπως δίκαια του χρεώνονται τα κακουργήματα του καθεστώτος του.

3) Το έπος του "40 κατέστη δυνατό,επειδή η στρατιωτικοπολιτική ηγεσία ήταν σωστά προετοιμασμένη και ο λαός σύσσωμος στρατεύθηκε για την υπεράσπιση της πατρίδας.Ακόμη και ο φυλακισμένος ηγέτης του ΚΚΕ,Νίκος Ζαχαριάδης,δίνει προς δημοσίευση στις 31/3/1940 επιστολή στην οποία καλεί "...στον πόλεμο αυτό που τον διευθύνει η κυβέρνηση Μεταξά,όλοι πρέπει να δώσουμε όλες μας τις δυνάμεις,δίχως επιφύλαξη..."  και πολλοί φυλακισμένοι κομμουνιστές ζητούν να σταλούν στο μέτωπο για να πολεμήσουν! Αργότερα,το κόμμα άρχισε να παλινωδεί,ιδιαίτερα μετά την εκδίωξη των Ιταλών και την είσοδο του ελληνικού στρατού στο αλβανικό έδαφος,αλλά το ζήτημα δε θα εξεταστεί εδώ.Γεγονός είναι πως την 28η Οκτωβρίου 1940 υπήρξε μια- σπάνια δυστυχώς στην ιστορία μας-στιγμή σύσσωμης παλιγγενεσίας υπεράνω προσώπων και ιδεών!

4) Η ερμηνεία των ιστορικών επιλογών με όρους "καλού-κακού" ή με ιδεολογικές προκαταλήψεις,αδυνατεί να διαφωτίσει τα γεγονότα.Ορισμένα ενδεικτικά παραδείγματα:
-Ο Μεταξάς συμπαθούσε το φασισμό και θαύμαζε ως παλιός αξιωματικός την Πρωσική στρατιωτική παράδοση των Γερμανών.Αυτό δεν τον εμπόδισε,να διδαχθεί από την έκβαση του Α Παγκ.Πολέμου τη σημασία της ναυτικής ισχύος για τον Ελλαδικό χώρο και να επιλέξει πολιτική ευμενή προς τα συμφέροντα της Μ. Βρετανίας τιθέμενος αντιμέτωπος με τους ιδεολογικούς του συγγενείς!
-Το ΚΚΕ,παρά την πρόσδεσή του στην Κομιντέρν,αποπειράθηκε να διαχωρίσει την πολιτική του προς όφελος της Ελλάδας (επιστολή Ζαχαριάδη),έστω κι αν αργότερα υπαναχώρησε ενώ,οι απλοί οπαδοί του εκδήλωσαν αυθόρμητα τον πατριωτισμό τους όπως κάθε Έλληνας.
-Ο ήρωας της Πίνδου υποστράτηγος Χαράλαμπος Κατσιμήτρος , επιτελάρχης της στρατιάς που σταμάτησε τους Ιταλούς στο Καλπάκι και τους εκδίωξε από το ελληνικό έδαφος,αργότερα,στη διάρκεια της κατοχής χρημάτισε για λίγους μήνες υπουργός γεωργίας της δοσιλογικής κυβέρνησης Τσολάκογλου! Μπορεί άραγε το κλέος του "40 να επισκιαστεί από τη μελανή αυτή σελίδα? Οι απλουστεύσεις ανεπαρκούν για να ερμηνεύσουν την πολυπλοκότητα των διακυμάνσεων του ανθρώπινου ψυχισμού.

Δυστυχώς,η κληρονομιά του "40 δεν κατόρθωσε να αποτελέσει πρόκριμα για τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Ελλάδας σε συνθήκες δημοκρατίας,κοινωνικής ειρήνης και εθνικής ομοψυχίας.
Ήδη,μεσούσης της Κατοχής,τα σπέρματα της τραγικής εμφύλιας σύγκρουσης που θα ακολουθούσε άρχισαν να διαμορφώνονται.
Ο διχασμός των Ελλήνων δυστυχώς κυριάρχησε στη μεταπολεμική κοινωνική πραγματικότητα.
Δυστυχέστατα,είναι ακόμη παρών,έστω και με διαφορετικές αφορμές,εβδομήντα χρόνια μετά!

Αποτελεί ασφαλώς μεγάλο ερώτημα που πρέπει κάποτε να επιχειρήσουμε να το απαντήσουμε,ιστορικοί,κοινωνιολόγοι,οικονομολόγοι,πολιτικοί επιστήμονες,απλοί πολίτες,το "πώς,από την ομόψυχη,ομόθυμη παλιγγενεσία του "40,προέκυψε, αντί του οράματος μιας κοινής μοίρας ο αδελφοκτόνος διχασμός"?
Αν δε δώσουμε μια αυτοκριτική απάντηση σ'αυτό,δε θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε το σημερινό καυτό ζητούμενο: "πώς η σημερινή κρίση θα αποτελέσει αφορμή δημιουργίας και όχι καταστροφής"?

Ίσως-σε αισθητικό επίπεδο-να βοηθά η ανάμνηση της συγκλονιστικής φωνής του Κωνσταντίνου Σταυρόπουλου



Τιμή στους ήρωες του "40!

26/10/2012

Friday, October 19, 2012

Ρήσεις,ερμηνείες,συνωμοσίες



Klein�s book, "The Shock Doctrine: The Rise of Disaster Capitalism," outlines how crises, real or perceived, have been used by governments, especially the United States under George W. Bush, to strong-arm a disoriented citizenry into accepting changes to its rights, and its government, that it wouldn't otherwise accept.
Σχόλιο στο "Shock Doctrine" της N.Klein από το site της συγγραφέως.


Το βιβλίο "Το δόγμα του σοκ" ("The Shock Doctrine") της N.Κlein, ομολογώ δεν το έχω διαβάσει.Βέβαια,δεν άντεξα στον πειρασμό να το ξεφυλλίσω και να σταθώ σε μερικές παραγράφους του.Εκτιμώ-με όση αυθαιρεσία εμπεριέχει μια κρίση που βασίζεται σε μερική μόνο επίγνωση των δεδομένων-πως το βασικό μήνυμά του έχει να κάνει με την υπόθεση της συγγραφέως ότι "οι οικονομικές κρίσεις προκαλούνται εν πολλοίς τεχνηέντως και στοχεύουν στη χειραγώγηση των κοινωνιών από τους οικονομικά ισχυρούς και την επιβολή πολιτικών περιστολής των ατομικών ελευθεριών". Δεν πρόκειται να σχολιάσω την άποψη αυτή,αφού άλλωστε δεν έχω διαβάσει το βιβλίο.
Μια συνεπής πνευματική στάση επιβάλλει την ανάγνωση του βιβλίου και ύστερα το σχολιασμό του.

Ωστόσο,αυτό που δικαιούμαι να σχολιάσω-μια που το διάβασα- είναι η ερμηνεία μιας ρήσης του M.Friedman την οποία επιχειρεί η N.Klein και πάνω στην οποία θεμελιώνει τον ισχυρισμό της περί "προσχεδιασμένης οικονομικής κρίσης".Η ρήση είναι η εξής:


“Only a crisis - actual or perceived - produces real change. When that crisis occurs, the actions that are taken depend on the ideas that are lying around. That, I believe, is our basic function: to develop alternatives to existing policies, to keep them alive and available until the politically impossible becomes the politically inevitable.”― Milton Friedman--


Μετάφραση:"μόνο μία κρίση-πραγματική ή υποθετική-παράγει πραγματική αλλαγή.Όταν η κρίση συμβαίνει,οι ενέργειες που ακολουθούν εξαρτώνται από τις επικρατούσες αντιλήψεις.Αυτή,πιστεύω,είναι η βασική μας αποστολή: να αναπτύξουμε εναλλακτικές επιλογές στις υπάρχουσες πολιτικές,να τις διατηρήσουμε ζωντανές και διαθέσιμες,ως τη στιγμή που το θεωρούμενο ως "πολιτικά αδύνατο" προβάλλει ως "πολιτικά αναπόφευκτο".

Στη δική μου οπτική,αυτό που είπε ο Friedman συνιστά μια διαπίστωση και μια πρόταση: τη διαπίστωση πως η κρίση μπορεί να αποτελέσει αφορμή αλλαγής και την πρόταση να έχουμε πάντοτε διαθέσιμες εναλλακτικές πολιτικές για το ενδεχόμενο κρίσεων.
Χρειάζεται να πραγματοποιήσω μια συλλογιστική ακροβασία για να του αποδώσω "πρόθεση επιλογής των κρίσεων ως εργαλείων πολιτικού μετασχηματισμού"!
Η ακροβασία αυτή-επειδή ακριβώς διενεργείται στο επίπεδο των προθέσεων-είναι αδύνατον να αποτελέσει αντικείμενο έλλογης επεξεργασίας: αποδοχής ή απόρριψης.
Όταν μιλάμε για "προθέσεις" ανθρώπων,προβαίνουμε σε εκτιμήσεις που δεν μπορούν να επαληθευτούν ή να διαψευστούν,ακριβώς επειδή οι "προθέσεις" κάθε ανθρώπου  εκ των πραγμάτων ίστανται πέραν της λογικής προσέγγισης.
Ποιός μπορεί να ισχυριστεί με ακρίβεια τί προτίθεται να κάνει κάποιος άλλος σε μια δεδομένη στιγμή?
Ποιός μπορεί να βεβαιώσει πως το αποτέλεσμα μιας ανθρώπινης πράξης αποτελεί συνέπεια εκούσιου σχεδιασμού και όχι τυχαίου συνδυασμού παραγόντων?
Υπάρχει ασφαλές κριτήριο διάκρισης των εκάστοτε προθέσεων του καθενός?
Τα ερωτήματα είναι ρητορικά.
Δεν μπορώ να μιλήσω για την πρόθεση κανενός.Μου είναι άγνωστη.Μπορώ μόνο,με αρκετή δόση αυθαιρεσίας,να την εικάσω.

Επεκτείνοντας το συλλογισμό,αποκαλύπτεται ένα από τα ακαταμάχητα στοιχεία της γοητείας όλων των θεωριών συνωμοσίας: προβαίνουν σε ex cathedra δίκη προθέσεων.
Ο πυρήνας της συνωμοσιολογίας,είναι η αφοριστική καταδίκη των σκοτεινών προθέσεων των συνωμοτών,τις οποίες δήθεν "αποκαλύπτουν" (με όρους θρησκευτικής Αποκάλυψης) ,οι "πεφωτισμένοι" (Illuminatti).
Οικοδομούν έτσι τη συλλογιστική τους με πυρήνα ένα στοιχείο που είναι αδύνατον λογικά να ελεγχθεί: την ατομική βούληση.
Όταν ο λόγος περί πρόθεσης, κάθε ισχυρισμός είναι εξίσου πιθανά αληθής και πιθανά ψευδής.Πολύ απλά, δεν είναι λογικά ελέγξιμος.

Η επιστημονική λογική,οικοδομεί μια υπόθεση,τη θέτει υπό την κρίση του πειράματος και-μόνο εφόσον το πείραμα την επιβεβαιώσει-αξιώνει την ισχύ της ως θεωρίας.Έτσι άλλωστε ερμηνεύονται τα φυσικά φαινόμενα,αιτιοκρατικά.
Η θεωρία της σχετικότητας και κυρίως η αρχή της απροσδιοριστίας,κλόνισαν τον αυστηρό μηχανικό ντετερμινισμό,αλλά επ'ουδενί δεν αμφισβήτησαν την αναγκαιότητα πειραματικής επιβεβαίωσης των υποθέσεων.
Η συνωμοσιολογία αντίθετα,αντιστρέφει τη διαδικασία: ξεκινά από τα φαινόμενα για να αναζητήσει αυθαίρετες ερμηνείες ως γεννεσιουργά αίτια,δίχως να ενδιαφέρεται να προσκομίσει αποδείξεις.Στη θέση της πειραματικής επιβεβαίωσης,μπαίνει ο χαοτικός κόσμος των "προθέσεων των υποκειμένων".Στη θέση του ηθικά ουδέτερου σύμπαντος,μπαίνει ο μανιχαϊστικός δυϊσμός  του "καλού και του κακού".Η συνωμοσιολογία επιστρέφει στην προεπιστημονική,"μαγική" ερμηνεία του κόσμου.Μόνο που τώρα,τη θέση των "καλών" και "κακών" θεών, έχουν πάρει οι "κακοί κεφαλαιοκράτες" και το "αγαθό πλήθος"...

Γιατί λοιπόν οι θεωρίες συνωμοσίας είναι τόσο δημοφιλείς?
Μια πιθανή απάντηση είναι "επειδή παρέχουν σ'αυτόν που τις υιοθετεί ασφάλεια".Αφού είναι απρόσιτες από το λογικό έλεγχο,μπορούν να διαιωνίζονται μέσα του ως βεβαιότητες.
Οι άνθρωποι που απεχθάνονται τη λογική έρευνα,απεχθάνονται και το βασικό της παράγωγο: την αμφιβολία! Προτιμούν την ψυχική ασφάλεια της συνωμοσιολογίας,από την αγωνία της αμφισβήτησης και το όνειδος της πιθανής μελλοντικής διάψευσης των πεποιθήσεών τους.

Αυτό το στοιχείο μας οδηγεί -σε ψυχαναλυτικό επίπεδο-στην ανίχνευση άλλου ενός χαρακτηριστικού των θεωριών συνωμοσίας: στοιχειοθετούν ένα σενάριο συνδρόμου καταδίωξης!
Όπως πολλοί ψυχικά ασθενείς είναι βέβαιοι πως τρίτα πρόσωπα τους επιβουλεύονται,έτσι και κάθε θεωρία συνωμοσίας υιοθετεί ένα αντίστοιχο σενάριο απειλής: οι "κακοί" μας επιβουλεύονται (η εξήγηση είναι ηθική ταυτολογία:επειδή είναι κακοί...),αλλά εμείς "καταλάβαμε το σχέδιό τους"!

Δεν ισχυρίζομαι πως όσοι υιοθετούν θεωρίες συνωμοσίας είναι ψυχικά ασταθείς ή πνευματικά ανεπαρκείς.
Ισχυρίζομαι όμως,πως οι θεωρίες συνωμοσίας είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς μεταξύ ατόμων-και λαών- με αυτά τα χαρακτηριστικά.
Ούτε ισχυρίζομαι πως δεν υπάρχουν συνωμοσίες.Ασφαλώς και κάποιοι άνθρωποι σε κάποιο επίπεδο διαχρονικά συνωμοτούν.
Ισχυρίζομαι όμως πως το ασφαλέστερο εργαλείο εξιχνίασης των συνωμοσιών δεν είναι η δίκη προθέσεων και το κυνήγι μαγισσών,αλλά η ορθολογική ανάλυση!

Εν προκειμένω,τα κρίσιμα ερωτήματα ελέγχου τα έθεσε...ο Λένιν: "ποιός κερδίζει" από μια υποτιθέμενη συνωμοσία? "Ποιόν ευνοεί" μια υποτιθέμενη μεθόδευση?
Είναι τόσο βέβαιοι οι θιασώτες της επίκαιρης συνωμοσιολογίας πως "η κρίση είναι τέχνασμα των πλούσιων σε βάρος των φτωχών"?
Προσωπικά,δυσκολεύομαι να αποδεχτώ τη συλλογιστική της "κοινωνίας βαμπίρ": μια τέτοια κοινωνία νομοτελειακά θα εξέλιπε λόγω έλλειψης τροφής!
Αν αρχίσουμε να ρωτάμε "who,to whom?" το ζήτημα αρχίζει να ξεκαθαρίζει:
-ποιός ενθάρρυνε τις πολιτικές δανεισμού που διόγκωσαν το χρέος,σε παγκόσμιο επίπεδο?
-ποιές πολιτικές εξυπηρετούσαν τα προνοιακά επιδόματα που βασίζονταν σε δανεισμό?
-ποιός αποφάσισε τη διάσωση των τραπεζών που είχαν οικειοθελώς εκτεθεί σε υπερδανεισμό,με ποιό σκεπτικό,ποιός ωφελείται από μια τέτοια πολιτική,ποιόν επιβαρύνει το κόστος των προγραμμάτων διάσωσης?
-πώς εξυπηρετείται ο καταναλωτής από τις λογής ρυθμίσεις,επιδοτήσεις,διαδικασίες αδειοδότησης και προνομίες των κλειστών επαγγελμάτων?Ποιός ευθύνεται γι'αυτές τις πολιτικές?
-πόσο αποτελεσματικά καταπολεμάται η φτώχεια από τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας?
-γιατί υπάρχει εμπορικός προστατευτισμός  και εκλεκτικές επιδοτήσεις και ποιούς ωφελεί?
-ποιοί ωφελούνται από τη συντήρηση της γραφειοκρατίας?
-ποιούς εξυπηρετεί η αναβολή των μεταρρυθμίσεων στο ασφαλιστικό σύστημα και ποιούς η κατάρρευσή του?
-ποιοί ωφελούνται από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας και σε βάρος της απασχόλησης ποιών αυτές υφίστανται?
-ποιούς ωφελεί η παραγωγή πλούτου και ποιών οι επιδιώξεις ευοδώνονται σε συνθήκες κοινωνικής ανέχειας και εξαθλίωσης?
-ποιοί επιβάλλουν τις φορολογικές επιβαρύνσεις,πώς αξιοποιούν τα εξ αυτών έσοδα,πόσο συμβάλλουν αυτές στην οικονομική ανάπτυξη?
-ποιοί προστατεύουν τους φοροφυγάδες και μεγαλο-οφειλέτες του δημοσίου?
-ποιοί κραυγάζουν εξ ονόματος των εργαζομένων,πόσο εργαζόμενοι είναι οι ίδιοι,πόσο πρόθυμοι είναι να θυσιάσουν τα προνόμιά τους προκειμένου να βρει δουλειά ένας άνεργος?
Στις περισσότερες απ'τις παραπάνω ενδεικτικές ερωτήσεις,οι απαντήσεις υποδεικνύουν ως "ένοχο" τον κυβερνητικό παρεμβατισμό (ανεξαρτήτως προθέσεων) και όχι την απληστία των καπιταλιστών!

Ασφαλώς και πρέπει να υπάρχει κράτος,με σαφείς και πολύ σημαντικούς ρόλους:παροχή πολιτικής ασφάλειας,εξασφάλιση ισονομίας,πρόνοια για τους αδύνατους,διαφύλαξη κοινωνικής ειρήνης,προστασία των ατομικών ελευθεριών.
Τί από όλα αυτά επιτυγχάνει σε ικανοποιητικό βαθμό το Ελληνικό κράτος?
Με ποιές πολιτικές θα καταφέρει το κράτος αυτό να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις που τέθηκαν?

Αυτά είναι τα κρίσιμα ερωτήματα που ζητούν απαντήσεις!
Οι απαντήσεις όμως δεν είναι εύκολες.Χρειάζεται απαγκίστρωση από δογματισμούς και θάρρος πειραματισμών.Αποδοχή του πιθανού σφάλματος και αναζήτηση νέων δρόμων.Με λίγα λόγια,διαρκής αναζήτηση εναλλακτικών προτάσεων.Έχω την άποψη πως,αυτό πρότεινε και ο μακαρίτης ο Friedman,o oποίος αναμφίβολα,δεν ήταν αλάνθαστος ούτε και συνέγραψε κάποιου είδους "ευαγγέλιο πολιτικής οικονομίας" με διαχρονική ισχύ.
Η προτροπή του όμως για την αξία του "καινούργιου" έχει ισχύ ως εργαλείο αναζητήσεων.
Άλλωστε και ο Marx διατείνονταν πως "η θεωρία του δεν είναι δόγμα,αλλά καθοδήγηση για δράση"...έστω και από άλλη ασφαλώς οπτική!

Η απαγκίστρωση από δογματισμούς είναι αναγκαία προκειμένου να αναζητήσουμε το "νέο" που θα μας βγάλει από την κρίση!
Μια θεωρία συνωμοσίας όμως είναι εκ φύσεως δογματική.Αντί αμφιβολίας,κομίζει βεβαιότητες και αντί αυτοκριτικής,προτάσσει την αποενοχοποίησή μας από τα τεκταινόμενα.Ο άνθρωπος δεν πιστώνεται τα συμβάντα της ζωής του,αλλά παρακολουθεί ως "αθώος παρατηρητής" τη συνωμοσία των "κακών" να εξελίσσεται...
Μια θεωρία συνωμοσίας,αγαπά υπόρρητα το δόγμα του "κεντρικού σχεδιασμού" (central planning): κάπου μακριά,έξω απ'την κοινωνία των ανθρώπων,κάποιοι σκοτεινοί εγκέφαλοι σχεδιάζουν το μέλλον της ανθρωπότητας ερήμην της! Και οι άνθρωποι ως άβουλα όντα υποκύπτουν...
Πόσο απελευθερωτική για τη σκέψη είναι μια θεωρία συνωμοσίας?
Τί ανθρωπολογικό τύπο διαμορφώνει μια τέτοια θεωρία,αν επικρατήσει?
Τί είδους κοινωνίες υπονοεί?
Με δυσκολία κρύβεται ο ολοκληρωτισμός του δόγματος πίσω από κάθε συνωμοσιολογία που διεκδικεί τίτλους εγκυρότητας...

Για να κλείσω το κείμενο,επέλεξα μια αποστροφή του Γιάννη Βαρουφάκη (διόλου θιασώτη του Friedman) σχετικά με τις κρίσεις ,από αυτό το κείμενό του:"Στην Ευρώπη, η Κρίση είναι κάτι το δυσάρεστο, ένα αδιέξοδο από το οποίο οι έχοντες την εξουσία προσπαθούν να αποστρέψουν τα μάτια ελπίζοντας ότι αν το αγνοήσουν θα περάσει. Η Ελλάδα, ιδίως, αποτελεί για τους ευρωπαίους ένα αγκάθι, που πολύ θα ήθελαν να διώξουν από την ζωή τους. Αντίθετα, στην Αμερική υπάρχουν άνθρωποι στην κόψη του ξυραφιού των νέων τεχνολογιών (και δεν αναφέρομαι μόνο στον Gabe) που κοιτάνε την Κρίση της ηπείρου μας και διακρίνουν ιδέες χρήσιμες στον δικό τους αγώνα να δημιουργήσουν, ιδέες που βοηθούν στο να διανοηθούν τον μελλοντικό κόσμο που θα κατοικήσουν τα παιδιά τους".
Γιάννης Βαρουφάκης

Η ελπίδα προϋποθέτει την κριτική αμφιβολία και όχι τη βεβαιότητα του δόγματος...

19/10/2012

Wednesday, October 10, 2012

Σκέψεις στο αρτοπωλείο

Τις προάλλες εντόπισα άλλο ένα από τα αρτοπωλεία της πόλης.Είναι εντυπωσιακή η εξέλιξη της πώλησης του ψωμιού.Από το φούρνο της γειτονιάς με τη "φρατζόλα και τέλος", φτάσαμε σε εντυπωσιακής αισθητικής-και καθαριότητας-επιχειρήσεις που πουλάνε ό'τι βάλει ο νους: ψωμιά διαφόρων ειδών και ποιοτήτων,κουλούρια,βουτήματα,τυροπιτοειδή,κρουασάν,τσουρέκια,προϊόντα ζαχαροπλαστικής,καφέδες,χυμούς,παγωτά κλπ.
Μια πανδαισία εικόνων και αρωμάτων σε τυλίγει κάθε φορά που μπαίνεις σε ένα τέτοιο κατάστημα.
Ευγένεια,καθαριότητα και γεύσεις,με λίγα λόγια αστικός πολιτισμός (και άνθρωποι που εργάζονται)!

Περιμένοντας την παραγγελία,ο παλιός Μαρξιστής βρυκολάκιασε μέσα μου και άρχισε να διαμαρτύρεται:
"τί χρειάζονται τόσα είδη ψωμιού,όταν υπάρχουν άνθρωποι που πεινάνε"?
"τί μας χρειάζεται όλη αυτή η ποικιλία και η σπατάλη,όταν κάποιοι δεν έχουν ούτε ψωμί"?
"αν δεν υπήρχε όλη αυτή η ματαιότητα,δε θα υπήρχε περισσότερο ψωμί για όλους"?

Προφανείς ερωτήσεις που γεννούν αμηχανία και ενοχές,ειδικά αν δεν έχεις περπατήσει στην απέναντι πλευρά της όχθης.
Εδώ όμως έρχεται ο στέρεος λόγος του  Ricardo και του von Mises για να διαλύσει τις παρανοήσεις.

Το 1817 ο Ricardo περιέγραψε τη "θεωρία του συγκριτικού πλεονεκτήματος" (theory of comparative advantage). Με απλά λόγια η θεωρία αυτή λέει τα εξής: "έστω δυο προϊόντα Α και Β. Ο Κώστας παράγει 8Α και 4Β σε μια μέρα ενώ ο Γιάννης 5Α και 3Β στον ίδιο χρόνο.Είναι προς το συμφέρον όλων (του Κώστα,του Γιάννη και του κοινωνικού συνόλου),ο Κώστας να αφιερωθεί εξ ολοκλήρου στην παραγωγή του Α και ο Γιάννης σ'αυτήν του Β.Αν δηλαδή κάθε άτομο (και κάθε χώρα) επιλέξει να εστιάσει την παραγωγή του (της) στον τομέα που έχει τη συγκριτικά καλύτερη απόδοση,το τελικό αποτέλεσμα (αυξημένη παραγωγή) είναι προς όφελος όλων".

Η θεωρία αυτή και η επιβεβαίωσή της στην πράξη,οδήγησαν στο θεσμό του  καταμερισμού της εργασίας (division of labor). Ο von Mises εξηγεί πειστικά πως ο καταμερισμός της εργασίας και η εξειδίκευση της παραγωγής αυξάνουν την τελική παραγωγή των προϊόντων.Με λίγα λόγια προάγουν την παραγωγή πλούτου! Επιπλέον,η εξειδίκευση ευνοεί την καινοτομία,την επινόηση,τη βελτιστοποίηση των συνθηκών παραγωγής και την ποιοτική αναβάθμιση της παραγωγής!
Για ποικίλους λόγους,ο καταμερισμός της εργασίας ιστορικά λειτούργησε αποτελεσματικά μόνο υπό καθεστώς ατομικής ιδιοκτησίας (private ownership of the means of production), δηλαδή καπιταλισμό!

Όταν αυτοί οι όροι πληρούνται: καταμερισμός εργασίας+εξειδικευμένη παραγωγή+καινοτομία , τότε το σύστημα λειτουργεί ομαλά και παράγει πλούτο.Ο πλούτος είναι η απαραίτητη προϋπόθεση (conditio sine qua non) για την καταπολέμηση της φτώχειας και την εξάλειψη της πείνας.
Ο καπιταλισμός συνεπώς,είναι το κοινωνικο-οικονομικό σύστημα που έχει ιστορικά καταπολεμήσει τη φτώχεια και την πείνα όσο κανένα άλλο ως τώρα.
Η δε εξάλειψη αυτών των δεινών,στις περιοχές του πλανήτη που ακόμη υπάρχουν,εξαρτάται από την ταχεία υιοθέτηση του καπιταλιστικού μοντέλου παραγωγής: ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής (private ownership of the means of production) και καταμερισμός εργασίας (division of labour).

Επιστρέφοντας στο αρτοπωλείο,είναι προφανές πως η ποκιλία των αρτυσμάτων όχι μόνο δεν αποβαίνει σε βάρος της συνολικής παραγωγής,αλλά αντίθετα ευοδώνει την αύξηση της τελικής παραγωγής ψωμιού,για τους λόγους που προαναφέρθηκαν.
Παρά λοιπόν την αρχική εντύπωση,όπου υπάρχουν πολλές επιλογές άρτου,υπάρχει περισσότερος άρτος,λιγότερη πείνα,λιγότεροι πεινασμένοι...
Η αρχική ελαφρά τη καρδία αποστροφή προς την καπιταλιστική σπατάλη,οφείλεται στην άκριτη σύγκρισή της με την εικόνα του ρακένδυτου ζητιάνου στη γωνιά.Είναι δύσκολο για κάποιον να υποψιαστεί πόσο περισσότερους ρακένδυτους ανθρώπους θα συνεπάγονταν η βίαιη κατάργηση της ποικιλίας και πολλαπλότητας της καπιταλιστικής παραγωγής.
Η ιστορική εμπειρία όμως δείχνει πως στα μοντέλα σοσιαλιστικής οικονομίας,οι άνθρωποι συχνά σχημάτιζαν ουρές για να προμηθευτούν τη φρατζόλα.
Το δίλημμα που τίθεται λοιπόν είναι: "πολλά είδη άρτου και ελεύθερη επιλογή" ή "ένα είδος και διανομή με το δελτίο"?
Προφανώς το δίλημμα έχει ιστορικά απαντηθεί...

Η αποδοχή της αναγκαιότητας του καταμερισμού της εργασίας,πέρα απ'τη συμβολή της στην καταπολέμηση της πείνας,έχει και ορισμένες ενδιαφέρουσες επιπτώσεις.

-Μια πρώτη είναι ό'τι ανατρέπει πλήρως το μύθο της αυτάρκειας.Όπως ένας άνθρωπος ικανοποιεί ευκολότερα τις ανάγκες του συναλλασσόμενος στην αγορά παρά επιχειρώντας να παράγει τα πάντα στο χωράφι του,έτσι και ένα κράτος ικανοποιεί τις ανάγκες του σε αγαθά εμπορευόμενο με άλλα και όχι προσπαθώντας να παράξει τα πάντα.Η "αυτάρκεια" ως πολιτικό όραμα  υπήρξε πάντοτε σύνθημα ολοκληρωτικών καθεστώτων. Το ιδεολόγημα πως "ζούμε και μόνοι μας,δεν έχουμε ανάγκη κανέναν" καθώς και ο άκριτος καταναλωτικός εθνικισμός ("αγοράζοντας εισαγόμενα την πληρώνουμε όλοι") φλερτάρουν με παρόμοιες αντιλήψεις και ευοδώνουν νοοτροπίες δι-εθνοτικών ανταγωνισμών και συγκρούσεων. Τα ιστορικά παραδείγματα είναι εύγλωττα. Ο άνθρωπος που διακηρύσσει πως είναι αυτάρκης στο χωράφι του προφανώς αναφέρεται σε οικονομία κλίμακας: της κλίμακας "από το χέρι μου στο στόμα μου" (hand to mouth economy) κατά την εύστοχη έκφραση του Mises.
 Πόσους μπορεί να θρέψει μια τέτοια οικονομία?

-Μια δεύτερη επίπτωση είναι ό'τι προβάλλει ως λογική συνέπεια την ανάγκη αξιολόγησης των ικανοτήτων κάθε ατόμου.Ο παραγωγός δεν είναι το αφηρημένο "ενεργούμενο του καπιταλιστή που καρπώνεται την υπεραξία της παραγωγής του",αλλά ένας άνθρωπος με δεξιότητες και ικανότητες προσαρμογής στις απαιτήσεις της παραγωγής.Οι απαιτήσεις της παραγωγής στον καπιταλισμό,δεν αντανακλούν "την απληστία του καπιταλιστή" ,αλλά τις προτιμήσεις των καταναλωτών.
 Γι'αυτό και ο καπιταλισμός,εναρμονιζόμενος με τις επιθυμίες των ατόμων,συνδυάζεται πολιτικά με την αντιπροσωπευτική δημοκρατία.Η δημοκρατία της αγοράς και οι επιθυμίες των καταναλωτών αντανακλούν στην κοινοβουλευτική αντιπροσώπευση.Το μεταβλητό των προτιμήσεων των καταναλωτών,αντανακλάται στο αιρετό των αντιπροσώπων των πολιτών.Η δημοκρατία γεννήθηκε στην αρχαία αγορά των Αθηνών.Δημοκρατία και αγορά είναι όροι αλληλοσυμπληρούμενοι! Η μια εξαρτάται από την άλλη.
Σε ένα τέτοιο οικονομικό σύστημα,οι εργάτες δεν αποτελούν ενιαία απρόσωπη μάζα, όπως τους περιγράφουν τα συνδικάτα,αλλά ομάδες ανθρώπων με ποικίλες δεξιότητες.Η αμοιβή τους επομένως οφείλει να ακολουθεί τις διαβαθμίσεις των προσόντων τους.Το συνδικαλιστικό αίτημα των "συλλογικών συμβάσεων" σκόπιμα παραβλέπει αυτό το δεδομένο και προωθεί μια αντίληψη ισοπεδωτικής εξίσωσης των ατόμων προς τα κάτω.Γι'αυτό και στο Δημόσιο,στο χώρο της κατεξοχήν συνδικαλιστικής εξισωτικής λογικής,δεν υπάρχει αξιολόγηση των εργαζομένων.Ελλείψει αξιολόγησης και ανταμοιβής,δεν υπάρχει κίνητρο για τον ικανότερο να εργαστεί και να προσφέρει.Διόλου περίεργο που οι καινοτομίες σπανίζουν,η παραγωγή λιμνάζει,οι εργαζόμενοι τελματώνονται εν μέσω των γραφειοκρατικών αγκυλώσεων.
Ένας ιδιωτικός φούρνος θεωρεί αυτονόητο να προσφέρει τη μεγαλύτερη δυνατή ποικιλία προϊόντων.
Μια δημόσια υπηρεσία είναι αδύνατον να ζητήσει δι-υπηρεσιακά ένα έγγραφο από μία άλλη! Πρέπει ο πολίτης να βρει την άκρη...

Ο Μαρξ αντιπαθούσε τον καταμερισμό της εργασίας.Με τα μέτρα της εποχής του είχε αρκετά επιχειρήματα: το να περνάει ένας εργάτης όλη του την ημέρα βάζοντας φελλούς σε μπουκάλια,ασφαλώς και δεν ήταν ό'τι το δημιουργικότερο.Μόνο που η τεχνολογική εξέλιξη (αποκλειστικό σχεδόν προνόμιο του καπιταλισμού) απάλλαξε τον άνθρωπο από τη βαρετή διαδικασία της εμφιάλωσης.
Το παλιό σοσιαλιστικό όραμα για πολίτες πολυπράγμονες-δημιουργικούς-οραματιστές που απελευθερωμένοι απ'την αλλοτρίωση της υποχρεωτικής εργασίας θα πραγμάτωναν μια ιδανική κοινωνία,παρέμεινε ουτοπικός οραματισμός.
Οι άνθρωποι πράγματι εξελίχθηκαν,αλλά ταυτόχρονα εξειδικεύτηκαν ολοένα και περισσότερο.

Σήμερα που το σύστημα βιώνει την κρίση του χρέους,ακούγονται ποκίλες απόψεις για τη "λύση".
Προσωπική μου άποψη είναι πως αν δεν επανεκκινήσει η διαδικασία παραγωγής πλούτου,καμία λύση δεν μπορεί να τελεσφορήσει.
Φυσικά,τι θα προκαλέσει την επανέναρξη της διαδικασίας είναι αδύνατον να προβλεφθεί.Η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης και η δημοσιονομική της ισορροπία, η αναζήτηση καινοτομιών και νέων τεχνολογιών, η αντιμετώπιση της δημογραφικής γήρανσης και η αναζήτηση νέων δεδομένων κοινωνικής πρόνοιας,όλα αυτά και πολλά άλλα οφείλουν να αναζητηθούν.
Αλλά το στοιχείο που θα πυροδοτήσει την πολυπόθητη ανάπτυξη είναι ακόμη ζητούμενο.
Άλλωστε,όπως σημείωσε ο von Mises και η Αυστριακή Σχολή, η οικονομία είναι άμεσα εξαρτώμενη από έναν απρόβλεπτο παράγοντα: την ανθρώπινη συμπεριφορά!

Το μέλλον θα δείξει...

10/10/2012

ΥΓ Πριν από χρόνια έγινε ζήτημα στην Ελληνική κοινωνία η "πώληση γάλακτος από τους φούρνους"!
Είναι συνηθισμένο στα καθ'ημάς κάθε επαγγελματική ομάδα να διεκδικεί προνόμια και αποκλειστικότητες.Πρόκειται για τη "λογική" που εκπορεύεται από την εποχή της "hand to mouth economy" και ,αν ποτέ υιοθετηθεί,σ'αυτή θα μας επιστρέψει!

Tuesday, October 2, 2012

Η ηλίθια άποψη

Ο Παύλος Τσίμας,γράφοντας για τον  Eric Hobsbawm εδώ, εγκαταλείπει το συνήθως διαλλακτικό του ύφος και υποκύπτει στον αφορισμό: "Αρνήθηκε μέχρι τέλους και με πάθος την θεωρία των «δύο άκρων» που εξομοίωνε τον φασισμό και τον κομμουνισμό στα μάτια των μυώπων και των προπαγανδιστών και στο κείμενο ενός ηλίθιου ψηφίσματος του ευρωκοινοβουλίου (η θεωρία, εσχάτως, έγινε ξανά της μόδας καθ’ ημάς)".

Προφανώς ο Παύλος αναφέρεται στο ψήφισμα  στο οποίο οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,με συντριπτική πλειοψηφία (533 υπέρ έναντι 33 κατά) απεφάνθησαν πως Ναζισμός και Κομμουνισμός αποτελούν μορφώματα ολοκληρωτικής Πολιτείας και ενοχοποιούνται εξίσου για μαζικώς διαπραχθέντα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Οι Ευρωπαίοι βουλευτές αρνήθηκαν να διαχωρίσουν τους δύο ολοκληρωτισμούς,τους καταδίκασαν εξίσου απερίφραστα και πρότειναν τη θέσπιση της 23ης Αυγούστου ως "ημέρας μνήμης" αφιερωμένης στα θύματα των δυο ολοκληρωτισμών!

Ο Παύλος θεωρεί "ηλίθιο" το ψήφισμα επειδή προφανώς δε συμφωνεί με το σκεπτικό του!

Το ζήτημα μου κίνησε την περιέργεια.Το ψήφισμα της 2/4/2009, ξεκινά από ορισμένες παραδοχές διαλλακτικότητας
Ας ανατρέξουμε στο σκεπτικό όπως αναλύεται (επιλογή σημείων-για το πλήρες κείμενο παραπέμπω στο σάιτ):
"έχοντας υπ'όψιν πως
α) δεν υπάρχουν απολύτως αντικειμενικές ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων
β) κανείς δεν μονοπωλεί την ιστορική ερμηνεία
γ) οι επίσημες ιστορικές ερμηνείες δεν πρέπει να επιβάλλονται δι'αποφάσεων της πλειοψηφίας
δ) η ένωση της Ευρώπης δεν μπορεί να επιτευχθεί αν οι λαοί της δε συμμεριστούν μια κοινή αντίληψη (common view) της ιστορίας της,αν δεν αναγνωρίσουν την κοινή κληρονομιά Ναζισμού/Φασισμού/Κομμουνισμού και αν δεν προχωρήσουν σε μια έντιμη και ενδελεχή ανάλυση των εγκλημάτων τους
ε) από τη σκοπιά των θυμάτων,είναι αδιάφορο ποιό καθεστώς και για ποιό λόγο τους στέρησε την ελευθερία, τους βασάνισε ή τους δολοφόνησε...
...κλπ...προβαίνουμε στο ακόλουθο ψήφισμα"(ακολουθούν τα άρθρα του ψηφίσματος).

Προσωπικά δυσκολεύομαι να συμφωνήσω περισσότερο με το κείμενο αυτό!
Κατά την ταπεινή μου-ηλίθια ενδεχομένως-άποψη,Ναζισμός-Φασισμός και Κομμουνισμός ταυτίζονται απόλυτα!
Κι αν ο τελευταίος έχει διακηρυγμένες προθέσεις "αγνότερες" ίσως των άλλων δυο, η πρακτική του όχι μόνο δε διαφέρει από αυτών,αλλά ενίοτε τους υπερβαίνει σε θηριωδία!
Προσπαθώντας να αναλύσω τη διαφωνία του Π.Τσίμα,μπορώ μόνο υποθετικά να συμπεράνω πως στη δική του συλλογιστική ο Κομμουνισμός οφείλει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά:
α) είτε διότι δεν υπήρξε/είναι ένοχος ολοκληρωτικών πρακτικών
β) είτε διότι και αν υπέπεσε σ'αυτές,οι προθέσεις του ήταν ευγενείς και άρα πρέπει να του αναγνωριστεί ένα ελαφρυντικό έναντι των άλλων δυο.

Ως προς το ),τα στοιχεία είναι αδιάσειστα: ενδεικτικά παραπέμπω στη "Μαύρη Βίβλο του Κομμουνισμού" αλλά και στις εκατομμύρια μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν την Κομμουνιστική Πολιτεία.Τα αρχεία των υπηρεσιών ασφαλείας των πρώην Σοσιαλιστικών κρατών είναι πλέον ανοιχτά στη δημοσιογραφική έρευνα και στην ιστορική καταγραφή.Και η φρίκη που περιγράφουν είναι απροκάλυπτη! Πιστεύω πως ο Π.Τ-έγκυρος δημοσιογράφος ο ίδιος-δεν αμφισβητεί τις μαρτυρίες και τα γεγονότα.

Άρα,τείνω να υιοθετήσω την εκδοχή (β): "λάθεψε ο κομμουνισμός,αλλά είχε καλές προθέσεις", "δεν έφταιξε το σύστημα,αλλά οι άνθρωποι που το εφάρμοσαν" κλπ.
Το ζήτημα έχει δυο οπτικές,μια ηθική και μια ρασιοναλιστική.
Από ηθικής πλευράς,υπενθυμίζω το σκεπτικό του ψηφίσματος του Ευρωκοινοβούλιου:από τη σκοπιά των θυμάτων,είναι αδιάφορο ποιό καθεστώς και για ποιό λόγο τους στέρησε την ελευθερία, τους βασάνισε ή τους δολοφόνησε...Νομίζω δε χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση.
Από ρασιοναλιστικής σκοπιάς,όσοι υποστηρίζουν τη δήθεν τελειότητα του συστήματος οφείλουν να απαντήσουν στο επιτακτικό ερώτημα που θέτει η ιστορική (και η παρούσα) εμπειρία: πώς συμβαίνει και ο Κομμουνισμός οπουδήποτε κι αν εφαρμόστηκε,σε οποιαδήποτε ιστορική στιγμή και από οποιονδήποτε λαό,οδήγησε πάντοτε στον πολιτικό ολοκληρωτισμό? ΕΣΣΔ,Αν.Γερμανία,Ρουμανία,Πολωνία,Τσεχοσλοβακία,Ουγγαρία,Λάος,Καμπότζη,Βιετνάμ,Κίνα,Κούβα,Μογγολία...
Ακόμη και οι Αφρικανικές σοσιαλιστικές απόπειρες δεν είχαν καλύτερη τύχη.Λαοί διαφορετικών παραδόσεων,διαφορετικών εθίμων,σε διαφορετικές εποχές,όλοι υπό Κομμουνιστικό καθεστώς βίωσαν πολιτική ανελευθερία και φτώχεια! Είναι τυχαίο? Η εμπειρία λέει πως "όχι"!

Πριν κλείσω,θα σχολιάσω μια άλλη πτυχή της θέσης Τσίμα: είναι η απαξίωση της άλλης άποψης δια του χαρακτηρισμού της ως "ηλίθιας"!
Ακόμη κι αν ο Π.Τσίμας είχε δίκιο στην ανάλυσή του,ακόμη κι αν ο Κομμουνισμός είναι "το τελειότερο κοινωνικό σύστημα",ακόμη κι αν το μέλλον τον δικαιώσει,η απόπειρα ηθικής απαξίωσης της αντίθετης γνώμης έχει τη σημειολογία της.
Αφενός μεν αναδεκικνύει ένδεια πολιτικής επιχειρηματολογίας.Όποιος μπορεί με λογικά επιχειρήματα να στοιχειοθετήσει τις θέσεις του,σχεδόν ποτέ δεν καταφεύγει σε μειωτικούς χαρακτηρισμούς για τον ιδεολογικό του αντίπαλο.
Αφετέρου δε,υποκρύπτει ένα στοιχείο της κομμουνιστικής επιχειρηματολογίας πολύ κοινό: την αντιπαράθεση με όρους προσωπικής προσβολής.Όσοι έχουν αντίθετες απόψεις δεν είναι αρκετό να απορριφθούν.Πρέπει επιπλέον να στιγματιστούν και να εκμηδενιστούν ως άτομα.Είναι "πράκτορες του ιμπεριαλισμού","σαμποτέρ","εχθροί του λαού","όργανα του κεφαλαίου" και- βέβαια- "φασίστες"!
Η ιστοριογραφία του Κομμουνισμού βρίθει τέτοιων χαρακτηρισμών.
Σήμερα,στη μετασοβιετική εποχή,είμαστε απλώς "ηλίθιοι"!
Από τους "χρήσιμους ηλίθιους" του Λένιν, στο "είναι ο Καπιταλισμός ηλίθιε" του Μπογιόπουλου, με μια ενδιάμεση στάση στο "ηλίθιο ψήφισμα" του Τσίμα.

Έχω τη γνώμη,πως αυτή η επιθετική-με όρους προσωπικής έχθρας-αντιπαράθεση, η προσπάθεια σπίλωσης του αντιφρονούντος,η ρητορική της βίας και οι αφορισμοί,όλα όσα συνθέτουν το "ήθος" της δογματικής του Κόμματος,είναι που καθιστούν πολιτικά αδιανόητη την ανοχή της άλλης άποψης,οποτεδήποτε το Κόμμα αναλαμβάνει την εξουσία.
Πριν από την πολιτική κυριαρχία,έχει διαμορφωθεί ο ανθρωπολογικός τύπος του αδιάλλακτου εξουσιαστή,με διαδικασίες κομματικής διαφώτισης.
Είναι τόσο έντονη αυτή η διεργασία ψυχικής "καλλιέργειας",ώστε απομεινάριά της βρίσκει κανείς ακόμη, στην αρθρογραφία πρώην(?) κομμουνιστών,όπως ο Π.Τσίμας.

Μπορεί βέβαια να λαθεύω,άλλωστε αυτή,είναι απλά η γνώμη ενός ηλίθιου!

3/10/2012