Total Pageviews

Saturday, December 29, 2012

Φύλλα ημερολογίου

Τελευταίες μέρες του 2012 και,αφού ο κόσμος δεν καταστράφηκε,επιστρέφουμε στη μελαγχολία της καθημερινότητας,με τη βοήθεια του ψιλόβροχου που περιλούζει την Αττική γη.

-Στο σούπερ μάρκετ σήμερα,αγόρασα το τελευταίο ψωμί τοστ που υπήρχε! Λέω να το ονομάσω Τσιγκατασούκ και να το στολίσω με τόξο και βέλη...

-Ένας από τους φίλους μου στο fb, είναι κομμουνιστής και στο προφίλ του έχει τη φωτογραφία του με προσκοπική στολή.Έχω γνωρίσει κομμουνιστές πολλών παράπλευρων ιδιοτήτων:χριστιανούς και άθεους,τζογαδόρους και πουριτανούς,παναθηναϊκούς και απολλωνιστές, λογοκράτες και αποκρυφιστές,διεθνιστές και πατριδοκάπηλους... Κομμουνιστή-πρόσκοπο πρώτη φορά συναντώ! Μου αρέσει!

-Σύννεφο αιθαλομίχλης καλύπτει τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.Πιθανολογείται πως ευθύνεται η αλόγιστη χρήση καύσιμων υλικών που εκλύουν μεγάλη ποσότητα υδρογονανθράκων (βερνικωμένες πόρτες,κιλίμια,παιδικά παιχνίδια κ.α).Εγώ νομίζω πως καίγονται οι ψευδαισθήσεις δεκαετιών ενός ολόκληρου λαού,αλλά μπορεί να κάνω και λάθος...

-Μέρες που είναι αναπολώ τα περασμένα και κάνω έναν μικρό απολογισμό πεπραγμένων:"λυπάμαι,πάτερ,μα δε βρίσκω ν' αμάρτησα αρκετά"! Θα συνεχίσω να ομνύω στην ομορφιά της ζωής,στη ζωή ετούτη εδώ όπως μας δόθηκε,όπως τη βρήκαμε κι όπως τη διαμορφώνουμε.Εμείς,με τη λογική,με το ένστικτο,με τις ελπίδες,με τις ψευδαισθήσεις μας,με όλη την τραγικότητα της υπέροχης και ανεπανάληπτης ύπαρξής μας...

-Συνήθως,τέτοιες μέρες,μοιράζονται ατζέντες του νέου έτους.Υπάρχουν άνθρωποι που τις ξεφυλλίζουν αμέσως,ψάχνοντας τις επερχόμενες αργίες: "θα κολλήσουν σε κανένα σαββατοκύριακο να παραταθεί η άδεια"? Ανθρώπινο είναι.Τέτοια όνειρα τρέφουν οι δημόσιοι υπάλληλοι και οι στρατιωτικοί.Εμείς και οι άνεργοι αγωνιούμε,αν θα μας βρουν οι μέρες με δουλειά.Κάποιοι άλλοι,μεγαλύτεροι,αν θα τους βρουν οι μέρες γενικότερα...

-Την εποχή της ευωχίας,η καταφυγή σε πολυτέλειες ήταν περίπου επιβεβλημένη λίγο πριν την αλλαγή του χρόνου: κοστούμια,τουαλέτες,πούρα,πριβέ ρεστοράν,επιτηδευμένη διασκέδαση! Σήμερα,οι μόνοι που διατηρούν το έθιμο,είναι οι καλικάντζαροι! Το βρίσκω κάτι σαν καθυστερημένη απονομή δικαιοσύνης...

-Την ώρα που ανασαίνουμε,κάθε ώρα,κάθε μέρα,σε κάποιο σημείο της γης κάτι τελείως αδιάφορο για μας,συμβαίνει.Ένας Χωρικός στην Κεϋλάνη βιάζει την κόρη του.Ένας άλλος,στο Τσαντ,πουλάει το παιδί του.Ένας εξοργισμένος Ευρωπαίος καίει μια τράπεζα.Ένας υπάλληλος θρηνεί την απώλεια του 16ου του μισθού.Ένα παιδί στην Αυστραλία ονειρεύεται,ένα παιδί στην Νιγηρία πεινάει,ένα παιδί στη Δαμασκό θρηνεί τους γονείς του.Ένας σταρ του ποδοσφαίρου στέλνει το πέναλτι στο δοκάρι και απογοητεύει εκατομμύρια. Ένα πολιτικό σύστημα χάνει τον επί πιστώσει πλούτο και ταπεινώνει έναν ολόκληρο λαό.Η βροχή παρασέρνει τις παντιέρες της μεταπολίτευσης και τα δάκρυα των ακυρωμένων ονείρων.
Κι ένας καπετάνιος,κάπου στον Ειρηνικό,κρατάει σταθερά το τιμόνι ατενίζοντας με γενναιότητα την ίσαλο...

-Παλιές γειτονιές που θα'θελα να επισκεφτώ στα γρήγορα πριν αλλάξει ο χρόνος: το πάρκο των ποιητών και η πλατεία της Καρυάς στη Λευκάδα,το παλιό μου αγροτικό ιατρείο στον Άη-Πέτρο, το απομεινάρι του σινεμά "Φοίνιξ", ένας αγώνας κρίκετ στη Σπιανάδα, τα πυροσβεστικά οχήματα, το μπιλιαρδάδικο "Βυζάντιο",το βιβλιοπωλείο του Καραμούζα και το "Παραρλάμα" στη Σαλονίκη, η Άφυτος στη Χαλκιδική,η λίμνη της Καστοριάς,το Ιμαρέτ στην Καβάλα, ο Άη-Γιάννης στο Πήλιο, η Χώρα της Αμοργού και των Κυθήρων, το Λιβυκό πέλαγος...
"Προλαβαίνουμε,Άγιε Βασίλη"?

-Κορίτσια που περάσατε πριν γίνετε αναμνήσεις,θα σας ξαναδώ στις διαθλάσεις του μεταμεσονύκτιου αλκοόλ πιο όμορφες απ'όσο είστε.Στην αυγή του νέου χρόνου θα σας χαμογελάσω από μακριά...

-Κι εσύ γλυκιά μου,που με ανέχεσαι και τη ζωή μου ομορφαίνεις,κράτησε λίγους στίχους του Πρεβέρ,αντίδωρο στο γύρισμα του χρόνου:

                                               -ALICANTE-
                                Ένα πορτοκάλι στο τραπέζι
                                το φόρεμά σου στο χαλί
                                κι εσύ μεσ'στο κρεβάτι μου
                                πράο χάρισμα του τώρα
                                δροσιά της νύχτας
                                θαλπωρή της ζωής μου...

29/12/2012

Tuesday, December 18, 2012

Ελάχιστο εγγυημένο αδιέξοδο

Το "ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα" αποτελεί επεξεργασία μιας άποψης που είχε διατυπώσει ο Milton Friedman περί "αρνητικής φορολογίας".Η ιδέα αυτή,διατυπώνεται στο "Capitalism and freedom" (το οποίο,πρόσφατα μεταφράστηκε και στα Ελληνικά,πρωτοκυκλοφόρησε το 1962) και περιγραφικά συνίσταται στην απευθείας χρηματοδότηση όσων πολιτών διαθέτουν εισοδήματα κατώτερα του μέσου όρου.Πρόκειται για ένα μέτρο καταπολέμησης της φτώχειας χωρίς τη διαμεσολάβηση εκτεταμένων γραφειοκρατικών μηχανισμών πρόνοιας.

Η ιδέα είναι αρκετά ελκυστική και υπέστη επεξεργασία σε αρκετές χώρες του Δυτικού κόσμου,ακόμη και χώρες με παράδοση σε εκτεταμένα συστήματα κρατικής πρόνοιας,όπως η Γαλλία και η Σουηδία.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα μελέτη στη χώρα μας έχει γίνει από τους Μάνο Ματσαγγάνη και Χρύσα Λεβέντη εδώ http://www.aristeristrouthokamilos.blogspot.gr/2012/12/blog-post_2447.html .
Ασφαλώς υπάρχουν κι άλλες.
Πρόσφατα,έτυχε να συζητήσω το ζήτημα με ανθρώπους των οποίων τη γνώμη εκτιμώ ως έγκυρη,οικονομολόγους του ευρύτερου φιλελεύθερου χώρου.
Το δικό μου δίλημμα σε σχέση με το "ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα" είναι απλό: πώς θα καταγράψουμε αξιόπιστα τους ανθρώπους που το χρειάζονται,χωρίς ταυτόχρονα να διεισδύσουμε στην ιδιωτική τους σφαίρα προκειμένου να διαπιστώσουμε το συνολικό οικονομικό τους status?
Mε άλλα λόγια "πώς θα τους βοηθήσουμε,χωρίς να τους αστυνομεύσουμε"?

Ομολογώ πως οι απαντήσεις που πήρα,μάλλον επιβεβαίωσαν τους φόβους μου.Φαίνεται πως είναι αδύνατον να συνδυαστούν και τα δυο.Η αξιόπιστη καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων ενός ατόμου,αυτό που λέμε "περιουσιολόγιο",είναι αναγκαίο να συμπεριλάβει ένα τέτοιο πλήθος παραμέτρων (δηλωθέν εισόδημα,τεκμήρια διαβίωσης,ακίνητη περιουσία,χρηματοπιστωτικές συναλλαγές,τραπεζικές καταθέσεις,μετοχές,άϋλοι τίτλοι,κατοχή ομολόγων,μερίσματα κ.ο.κ) που πρακτικά ισοδυναμεί με ολοκληρωτική αστυνόμευση της οικονομικής συμπεριφοράς του.
Το "περιουσιολόγιο" λοιπόν,προϋποθέτει ευρύτατο ηλεκτρονικό "φακέλωμα"!

Η προοπτική αυτή,είναι αλήθεια,δε φαίνεται να ενοχλεί μεγάλη μερίδα του πολιτικού κόσμου.Ο ΣΥΡΙΖΑ περιέγραφε το "περιουσιολόγιο" ως βασικό στοιχείο του οικονομικού του προγράμματος προεκλογικά.Ο ευρύτερος σοσιαλιστικός χώρος,εκτιμώ πως δε θα είχε επίσης σοβαρές ενστάσεις επ'αυτού.
Σημαντικό τμήμα επίσης συντηρητικών πολιτών,δε θα διαφωνούσαν: η προοπτική μιας αξιόπιστης καταγραφής των οικονομικών δεδομένων ενός εκάστου των πολιτών,εξυπηρετεί και τους συνηγόρους του συντηρητικού κρατισμού.Πρόκειται για το τμήμα εκείνο των πολιτών που,αν και αντιστρατεύονται το σοσιαλισμό,είναι φίλα προσκείμενοι προς τον "πατερναλιστικό κρατισμό" και επιζητούν την παρουσία ενός κράτους με ισχυρούς μηχανισμούς πρόνοιας και αστυνόμευσης.Αν έπρεπε να τους τοποθετήσω στην πολιτική γεωγραφία,θα έλεγα πως συνθέτουν τον κορμό της ΝΔ και παραδοσιακής δεξιάς (Αν.Ελ μέχρι Χρυσή Αυγή),αλλά και το κεντρώο τμήμα του παλαιού ΠΑΣΟΚ (τμήμα του οποίου προσωρινά στεγάζεται στο ΣΥΡΙΖΑ).
Προφανώς,το άθροισμά τους είναι κοινωνικά πλειοψηφικό!

Επειδή όμως εμένα,ως φιλελεύθερο,με τρομάζει "το δίκαιο της πλειοψηφίας",ειδικότερα σε μια χώρα με ελάχιστη κουλτούρα ανεκτικότητας και επειδή φρονώ πως η παραβίαση της ιδιωτικής σφαίρας από πλευράς του Κράτους είναι κατά κανόνα προάγγελος εκτεταμένης πολιτικής αστυνόμευσης,το όλο ζήτημα μου προκαλεί έντονο προβληματισμό.
Το ερώτημα λοιπόν επανέρχεται: "είναι αποδεκτό,εν ονόματι της καταπολέμησης της φτώχειας,να αστυνομεύει το Κράτος την οικονομική συμπεριφορά των πολιτών"?
Η πολιτική τοποθέτηση καθενός δίνει και την απάντηση.
"Ναι" θα έλεγαν οι περισσότεροι συντηρητικοί και σοσιαλιστές.
"Όχι" απαντώ εγώ,ως φιλελεύθερος.
Το Κράτος δεν μπορεί να έχει το ρόλο του "πατέρα" για τους πολίτες.Αν,ακόμη και ο φυσικός μας πατέρας,διολισθαίνει ενίοτε-εκών άκων- σε συμπεριφορές αστυνομικού τύπου,προβαίνει σε αυταρχικές διαδικασίες ελέγχου ή επιβάλλει άδικες ποινές,σκεφτείτε σε ποιά κλίμακα αυθαιρεσίας θα ασκούνται όλα αυτά από τον απρόσωπο Κρατικό μηχανισμό,ο οποίος μάλιστα,σε μια χώρα δίχως διάκριση εξουσιών,δε λογοδοτεί πουθενά!
Η προοπτική ενός τερατώδους Κρατικού μηχανισμού πολιτικής αστυνόμευσης "για το καλό των φτωχών", δε διαφέρει σε τελική ανάλυση από την επιχειρηματολογία του σοβιετικού ολοκληρωτισμού: και εκεί η πολιτική αστυνόμευση ασκούνταν στο όνομα του "κράτους πρόνοιας".
Δεν είναι δε καθόλου τυχαίο ιστορικά πως και στα φασιστικά καθεστώτα του μεσοπολέμου το "κράτος πρόνοιας" υπήρξε δομικό πολιτικό συστατικό και ιδεολογικό άλλοθι.
Ακόμη και σήμερα,μπορεί κανείς ν'ακούσει νοσταλγούς του "υπαρκτού" να αναπολούν με θαυμασμό τη "δωρεάν υγεία και παιδεία" που "υπήρχε τότε",έστω και σε βάρος της πολιτικής ελευθερίας!

Δικαίωμά τους φυσικά! Ως φιλελεύθερος,διαφωνώ!

Αν όμως αναζητήσουμε άλλους μηχανισμούς καταγραφής της περιουσίας-πέραν του Κρατικού ελέγχου-μπορούμε άραγε να εντοπίσουμε κάποιους σχετικά αξιόπιστους?
Φοβάμαι πως και εδώ η απάντηση είναι αρνητική!
Ποιούς μηχανισμούς να επικαλεστούμε?
Μήπως τους  παροιμιώδους διαφθοράς ΟΤΑ?
Ή μήπως τις κατά τόπους ενορίες με την παραδοσιακή αδιαφάνεια,την πατροπαράδοτη κρυψίνοια και την αμφίβολη φερεγγυότητα?
Είναι άλλο πράγμα να αναθέσεις στον παπά του χωριού τη διάθεση μερικών δεμάτων βοήθειας προς τους ανήμπορους και εντελώς άλλο-αδιανόητο- να θεσμοθετήσεις την παροχή προνοιακών επιδομάτων δια της εκκλησίας: τα περιθώρια αυθαιρεσίας είναι ανεξέλεγκτα!

Συνεπώς,ματαιοπονία το "ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα"?
-"Έχει προβλήματα",μου απάντησε διπλωματικά ένας έγκυρος ομιλητής.
"Μάλλον είναι ανέφικτο",καταλήγω μονολεκτικά.Ωραία ιδέα,αναμφίβολα,αλλά με σοβαρά προβλήματα υλοποίησης.
Αν βασιστεί στο εισόδημα που δηλώνει ο κάθε πολίτης,καταλήγει φάρσα!
Αν απαιτήσει τη σύνταξη περιουσιολόγιου για κάθε πολίτη,απολήγει τραγωδία!

Τί μπορεί λοιπόν να γίνει για την καταπολέμηση της φτώχειας?
Δυστυχώς,τίποτε άμεσα!
Μεσοπρόθεσμα,η συνταγή που λειτούργησε καλύτερα ως τώρα,είναι αυτή του φιλελεύθερου δημοκρατικού καπιταλισμού: πολιτική ελευθερία,οικονομική ελευθερία,παραγωγή πλούτου,άνιση μεν κατανομή του,αλλά καθολική διάχυσή του σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.
Η εναλλακτική πρόταση,αυτή της βίαιης κατάληψης της εξουσίας και της ιδιοποίησης των μέσων παραγωγής από "το λαό" (δηλαδή το Κράτος),δοκιμάστηκε ιστορικά και κατέληξε σε πολιτικό ολοκληρωτισμό και μαζική εξαθλίωση.
Υπάρχουν βέβαια και τα μικτά μοντέλα κοινωνικής οργάνωσης: κοινοβουλευτισμός,πολιτική ελευθερία,ιδιωτική επιχειρηματικότητα υπό κρατική εποπτεία,κράτος πρόνοιας ποικίλης έκτασης και αποτελεσματικότητας.Ιστορικά,πρόκειται για τα μοντέλα που έχουν αποδειχτεί μακροβιότερα.

Σήμερα,εν μέσω κρίσης,το ζήτημα της καταπολέμησης της φτώχειας επανέρχεται επιτακτικά!
Κάθε πολίτης μπορεί ελεύθερα να προκρίνει την πολιτική λύση που αξιολογεί ως αποτελεσματικότερη.
Ένας πολύ αδρός μπούσουλας προσανατολισμού,προκύπτει απ'την απάντηση που κανείς δίνει στο ερώτημα: "αρκεί ο υπάρχων πλούτος,για την εξάλειψη της φτώχειας"?
Όσοι απαντούν "ναι",προφανώς προσανατολίζονται προς το σοσιαλιστικό στρατόπεδο: λεφτά υπάρχουν και αρκεί μόνο να αναδιανεμηθούν!
Όσοι αντίθετα αμφιβάλλουν και πιστεύουν στην αναγκαιότητα διαρκούς παραγωγής πλούτου,ως αναγκαίας προϋπόθεσης για τον περιορισμό της φτώχειας,νομοτελειακά θα συνταχθούν μαζί μας στη δύσκολη και γενναία "πορεία προς το φιλελευθερισμό"...

18/12/2012

Monday, December 10, 2012

Πατρίδα μου η Ευρώπη

Με αφορμή την απονομή του φετινού Νόμπελ Ειρήνης
http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-20664167
 στην Ενωμένη Ευρώπη,κάποιες σκέψεις είναι αναπόφευκτες.

Η Ευρώπη,μπορεί να οριστεί με ποικίλους τρόπους.



Γεωγραφικά,είναι ο χώρος που εκτείνεται απ'τα Ουράλια ως δυτικές ακτές της Ιρλανδίας και απ'το Νορβηγικό Βόρειο Ακρωτήρι (Nordkapp) ως τη Γαύδο στο Λιβυκό Πέλαγος.Διασταλτικά,μπορεί να συμπεριλάβει ασφαλώς την Κύπρο και την Ευρωπαϊκή Τουρκία.

Πολιτισμικά,είναι η ήπειρος που γέννησε το Κλασσικό Πνεύμα (Ελληνική αρχαιότητα),υποδέχθηκε και οριοθέτησε τις εκφράσεις του Χριστιανισμού (Βυζάντιο,Ρωμαιοκαθολική εκκλησία,Μεταρρύθμιση,Προτεσταντισμός),εμπνεύστηκε τον ουμανισμό της Αναγέννησης και έδωσε έκφραση στην ποικιλία των καλλιτεχνικών και λόγιων ρευμάτων του 19ου και 20ου αιώνα.

Πολιτικά,είναι ο χώρος που μαστίστηκε από εκατοντάδες πολεμικές συγκρούσεις με ενδεικτικές τις επιδρομές των βαρβαρικών φύλων,των Αράβων,των Τούρκων,τους μεγάλους θρησκευτικούς πολέμους του Μεσαίωνα,τις εμφύλιες θρησκευτικές και πολιτικές συγκρούσεις (η "ένδοξη επανάσταση" των Άγγλων και η "Γαλλική Επανάσταση") και τους δυο μεγάλους Παγκόσμιους Πολέμους (1914-1918 και 1939-1945).

Κοινωνικά,είναι η ήπειρος που γέννησε τις μεγάλες κοινωνικές επαναστάσεις (Κρόμγουελ και κατάργηση της απολυταρχίας του στέμματος στην Αγγλία, Γαλλική Επανάσταση-κατάλυση του βασιλικού θεσμού-διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, Λένιν και Ρωσική Επανάσταση-εγκαθίδρυση για πρώτη φορά στην Ιστορία του σοβιετικού καθεστώτος).

Αν επιχειρήσει κανείς να προσδιορίσει τους όρους που συνιστούν Ευρωπαϊκές επινοήσεις ή συμβολές σε κάθε έκφραση του ανθρώπινου πνεύματος (μουσική,ζωγραφική,γλυπτική,θετικές επιστήμες,ιατρική,τεχνολογία κ.α) ο κατάλογος είναι ανεξάντλητος.
Δεν είναι αβάσιμο να υποστηρίξει κανείς πως η επίδραση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού είναι παγκόσμια.
Τουλάχιστον μία ακόμη Ήπειρος-η Αμερικανική,ειδικά η βόρεια-είναι πολιτισμικά συγγενής με την Ευρώπη σε βαθμό σημαντικής συνάφειας.Η Ιστορία έχει επιβεβαιώσει τους δεσμούς που τις ενώνουν.
Αλλά και η Ωκεανία,συνιστά σε μεγάλο βαθμό,ήπειρο με έντονη Ευρωπαϊκή κουλτούρα και κοινές ιστορικές αναφορές.
Η Ευρώπη είναι αναμφισβήτητα μια οντότητα παγκόσμιας απήχησης.

Τις δεκαετίες μετά τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο,οι λαοί της Ευρώπης βρέθηκαν μπροστά σε δυο σημαντικές προκλήσεις.
Η πρώτη ήταν η ανοικοδόμηση της κατεστραμένης ηπείρου και η οικοδόμηση θεσμών που θα απέτρεπαν μελλοντικές συρράξεις τουλάχιστον τέτοιας κλίμακας.
Η δεύτερη,που σχετίζονταν άμεσα με την πρώτη,ήταν η επιλογή του κοινωνικού εκείνου μοντέλου που θα εξασφάλιζε συνθήκες κοινωνικής ειρήνης και οικονομικής ανάπτυξης ενώ ταυτόχρονα θα αποδεικνύονταν λειτουργικότερο από το μοντέλο του υπαρκτού σοσιαλισμού που είχε επιβληθεί σε μεγάλο τμήμα της Ευρωπαϊκής Ηπείρου.

Σε οικονομικό επίπεδο,προκρίθηκε το μοντέλο της μεικτής οικονομίας που επιχειρούσε να συνδυάσει την ιδιωτική επιχειρηματικότητα με το κράτος πρόνοιας,σε άλλοτε άλλο βαθμό.
Σε πολιτικό επίπεδο,προκρίθηκε ο κοινοβουλευτισμός και η αντιπροσωπευτική δημοκρατία.
Ο δρόμος δεν ήταν διόλου εύκολος και ακόμη δυσκολότερη αποδείχθηκε η υλοποίηση του οράματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης: με ποιούς πολιτικούς και οικονομικούς όρους θα μπορούσαν να συνυπάρξουν αρμονικά οι ευρωπαϊκοί λαοί?
Η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1989 και η συμβολική κατεδάφιση του τείχους του Βερολίνου,περιόρισε σε μεγάλο βαθμό τα διλήμματα.Ήταν πλέον σαφές -για την πλειοψηφία τουλάχιστον των Ευρωπαίων- πως το κομμουνιστικό πείραμα είχε αποτύχει και πως τα ερωτήματα που έπρεπε επιτακτικά να απαντηθούν αφορούσαν τα συστατικά του κατάλληλου μίγματος ελεύθερης οικονομίας/κρατικής παρέμβασης που θα πρέπει κάθε φορά να προκρίνονται.
Το ίδιο ερώτημα προβάλλει επιτακτικά και σήμερα!
Η Ευρωπαϊκή κρίση χρέους και τα δημοσιονομικά ελλείμματα απειλούν τα χαρακτηριστικά του κράτους πρόνοιας που είχαν συνηθίσει οι Ευρωπαίοι.
Η κρίση του Ευρωπαϊκού Νότου, δοκιμάζει τις σχέσεις των κρατών-μελών και την Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη.
Το υψηλό κόστος παραγωγής των ευρωπαϊκών προϊόντων,δοκιμάζει την ανταγωνιστικότητά τους,περιορίζει τον πλούτο και τις θέσεις εργασίας.
Η γήρανση του πληθυσμού επιτείνει το έτσι κι αλλιώς ασφυκτικό δημογραφικό πρόβλημα και υπονομεύει τις πολιτικές κοινωνικής ασφάλισης.
Η εισροή μεταναστών από τρίτες χώρες,θέτει επιτακτικά ζητήματα ομαλής συμβίωσης,ανθρωπιστικής υποστήριξης σε συνθήκες οικονομικής κρίσης,ένταξης ανθρώπων με διαφορετική κουλτούρα στον Ευρωπαϊκό τρόπο ζωής,αλλοίωσης των πληθυσμιακών χαρακτηριστικών των ευρωπαϊκών πόλεων,ανάδυσης φαινομένων προκατάληψης και ρατσιστικής βίας.
Ο συνδυασμός των παραπάνω και άλλοι ασφαλώς παράγοντες,σκιαγραφούν τα χαρακτηριστικά της Ευρωπαϊκής κρίσης.

Δικαιολογείται άραγε σ'αυτές τις συνθήκες η βράβευση της Ενωμένης Ευρώπης με το Νόμπελ Ειρήνης?
Η απάντηση έχει δύο σκέλη.
Το πρώτο είναι ιστορικό: η Ήπειρος που μαστίστηκε από δύο Παγκόσμιους Πολέμους ,δε γνώρισε στα πλαίσια λειτουργίας της παλιάς " Ένωσης Άνθρακος-Χάλυβος",μετέπειτα ΕΟΚ και σημερινής Ε.Ε, καμία διακρατική πολεμική σύγκρουση τα τελευταία εξήντα περίπου χρόνια! Συνεπώς,ο τίτλος της ειρηνοποιού της ανήκει!
Το δεύτερο έχει να κάνει με το άμεσο μέλλον και συνεπώς εκκρεμεί να απαντηθεί ως πρόκληση: θα μπορέσει η Ε.Ε να ξεπεράσει την κρίση ειρηνικά,δίχως σοβαρές θυσίες σε επίπεδο κοινωνικών κατακτήσεων και δίχως πολιτικές εκπτώσεις στη λειτουργία της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας? Αν το καταφέρει,θα δικαιώσει το Νόμπελ Ειρήνης και κατά το δεύτερο σκέλος του (ας το ονομάσουμε εποπτικό)!

Προς το παρόν οι προκλήσεις είναι επιτακτικές: ο κοινοβουλευτισμός αμφισβητείται σοβαρά στην Ελλάδα,η αναγκαιότητα του κοινού νομίσματος επίσης,οι λαϊκές δοξασίες και προκαταλήψεις που υποδαυλίζονται από την κρίση και λαϊκιστές πολιτικούς και media δηλητηριάζουν τις σχέσεις των λαών της Ευρώπης.
Όσοι πιστεύουν στην αναγκαιότητα μιας κοινής συνύπαρξης με όρους κοινωνικής ειρήνης,πολιτικού και οικονομικού φιλελευθερισμού και αποτελεσματικής πρόνοιας για τους αδύναμους,οφείλουν τώρα να καταθέσουν τις προτάσεις τους και να αντιταχθούν πολιτικά στους συνηγόρους του ανορθολογισμού,της μισαλλοδοξίας,του ολοκληρωτισμού.
Αυτή είναι η πρόκληση της Ευρώπης σήμερα.

Προσωπικά,συντάσσομαι με την προσφώνηση του Βαν Ρομπέϊ: "είμαι ένας Ευρωπαίος".
Αλλά επειδή τα συνθήματα δεν προάγουν το Λόγο θα ήθελα σε κάθε σχολείο της Ευρώπης να διδάσκεται ανά τάξεις η "Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος" του Παναγιώτη Κανελλόπουλου,ενός ένθερμου Έλληνα και αυθεντικού Ευρωπαίου με βαθιά επίγνωση και των δύο τίτλων.

Αντί για σχολικά εγχειρίδια που αναπαράγουν στερεότυπα δήθεν "εθνικιστικής υπεροχής",ένα βαθιά πνευματικό έργο κατανόησης της Ελλάδας δια της Ευρώπης και μέσω της Ευρώπης.Ένα αληθινά πατριωτικό έργο.Αλλά ταυτόχρονα κι ένα έργο Ευρωπαϊκής αυτοσυνειδησίας δια του Ελληνικού πνεύματος.Ένα παγκόσμιο έργο!

"Πατρίδα μου η Ευρώπη"!
Ένας Έλληνας...

10/12/2012

Tuesday, December 4, 2012

Το γκόλεμ: η αποπροσωποποίηση της ιατρικής

Εδώ και αιώνες η σχέση ασθενούς-ιατρού οικοδομούνταν εντός του πλαισίου της εμπορικής συναλλαγής: ο ασθενής ήταν ταυτόχρονα πελάτης αλλά και εργοδότης του γιατρού.
Όπως ακριβώς ο πολίτης που αγοράζει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία από τον έμπορο ή πάροχο αντίστοιχα.Ο έμπορος οφείλει-αν θέλει να επιβιώσει επαγγελματικά-να κρατά τον πελάτη ικανοποιημένο.Να του παρέχει αξιόπιστες/ποιοτικές υπηρεσίες ή προϊόντα,σε ανταγωνιστικές τιμές.Διαφορετικά,ο πελάτης καταφεύγει σε άλλους ανταγωνιστές και η επιχείρηση αποτυγχάνει.

Στην πορεία των χρόνων,αυτή η συναλλαγή εμπόρου/πελάτη υπέστη ποικίλες επιθέσεις.
Οι ζηλωτές των θρησκειών (κυρίως του Χριστιανισμού και του Μωαμεθανισμού) απαξίωσαν ηθικά τον έμπορο θεωρώντας τον αξιοκατάκριτο και περιφρονητέο.Η συναλλαγή με μέσον το χρήμα,θεωρήθηκε ηθικά υποδεέστερη της "μη κερδοσκοπικής προσφοράς",της ελεημοσύνης,της απλής δωρεάς.
Τόσο στην Καινή Διαθήκη,όσο και στο Κοράνι,η επιδίωξη του κέρδους και η τοκογλυφία καταδικάζονται.Η Κ.Δ περιέχει και χωρία αμφιλεγόμενα,όπως η παραβολή των ταλάντων,στην οποία η κερδοφορία φαίνεται να είναι αποδεκτή,αλλά το τελικό αποτέλεσμα του κέρδους,ο πλούτος, είναι απορριπτέος και δύσκολο εισιτήριο για τη "βασιλεία των ουρανών".

Στη χορεία των επικριτών του κέρδους-ως προϊόντος "εκμετάλλευσης ανθρώπων από άλλους"-εισήλθε πλησίστιος ο Μαρξισμός και οι συγγενείς σοσιαλιστικές θεωρίες.Από τους ουτοπικούς σοσιαλιστές που θα "καταργούσαν το χρήμα",ως τον Μαρξ που πρόκρινε μια κοινωνία "απ'τον καθένα σύμφωνα με τις δυνατότητές του,στον καθένα σύμφωνα με τις ανάγκες του", το πεδίο υπήρξε απροκάλυπτα εχθρικό για τον έμπορο,την εμπορική συναλλαγή και τα στοιχεία που τη συνθέτουν.

Η γοητεία του πρώιμου σοσιαλισμού και η θρησκευτικότητα των μη-σοσιαλιστών "αντιπάλων του",συνέθεσαν ένα ιδιότυπο σκηνικό ομόθυμης καταδίκης του εμπορίου.Η λέξη "έμπορος" απέκτησε αρνητικό περιεχόμενο,το εμπόριο απαξιώθηκε ως δραστηριότητα εξαπάτησης ή/και εκμετάλλευσης των ανθρώπων.

Στις δεκαετίες μετά τον τελευταίο Μεγάλο Πόλεμο, οι χώρες της Δύσης,έχοντας απέναντί τους την ορατή απειλή του "Υπαρκτού" και τη μυθολογία των κοινωνικών παροχών που τον συνόδευε,υιοθέτησαν εκτεταμένα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας.Η αρχική ιδέα-οικονομική υποστήριξη των ασθενέστερων στρωμάτων του πληθυσμού-είναι φυσικά θεμιτή από πολλές απόψεις. Είτε κανείς τη θεωρήσει "ηθική υποχρέωση" με όρους χριστιανικής ηθικής,είτε πολιτική αξίωση με όρους "κοινωνικού πολιτισμού",είτε σοσιαλιστικό πρόταγμα με όρους ιδεολογίας,είτε απλή ανθρωπιστική επιταγή, η υποστήριξη των αδυνάτων συνιστά επιλογή με ισχυρή θεμελίωση στις ανθρώπινες κοινωνίες.

Στον τομέα της ιατρικής,η ιδέα "παροχής υπηρεσιών υγείας για όλους",υλοποιήθηκε μέσω των κρατικών(ή εθνικών ή δημοσίων) συστημάτων υγείας.Το κράτος παρενεβλήθη ως διαμεσολαβητής στη σχέση γιατρού-ασθενούς και ως  εγγυητής της αξιοπιστίας της συναλλαγής.
Η "δημόσια δωρεάν υγεία" όπως διαφημίστηκε,θα έδινε "σε όλους" τη δυνατότητα ιατρικής επίσκεψης/εξέτασης και το Κράτος θα εξασφάλιζε στους ιατρούς την αμοιβή των υπηρεσιών τους.
Η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη των μεταπολεμικών χρόνων και οι νέες τεχνολογίες που συνεπάγονταν διεύρυνση των παραγωγικών δυνατοτήτων των Δυτικών κοινωνιών,στήριξαν επαρκώς για πολλά χρόνια το μοντέλο της "δημόσιας δωρεάν υγείας".
Ταυτόχρονα,η διαμεσολάβηση του Κράτους στη σχέση γιατρού/ασθενούς,καθαγιάστηκε ιδεολογικά (αφού το σύστημα λειτουργούσε) και το σύνθημα "η υγεία δεν είναι εμπόριο αλλά δικαίωμα(sic)" κυριάρχησε στη διαμόρφωση της νοο-τροπίας των Δυτικών κοινωνιών.

Τα προβλήματα όμως δεν άργησαν να εμφανιστούν.
Η δημογραφική γήρανση των Δυτικών κοινωνιών,απαιτούσε ολοένα και μεγαλύτερα κονδύλια για τη συντήρηση του "κράτους πρόνοιας".
Οι νέες τεχνολογίες στην ιατρική επιστήμη εκτόξευσαν τις δυνατότητές της,αλλά ταυτόχρονα και το κόστος παροχής υπηρεσιών υγείας.
Το ιατρικό επάγγελμα,ως οιωνεί προσοδοφόρο,προσέλκυσε μεγάλο αριθμό λειτουργών του και ο ανταγωνισμός οδήγησε μεταξύ άλλων και στην κατάχρηση διαγνωστικών δοκιμασιών που επιβάρυναν τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία.
Τα νέα φάρμακα,ενώ έδιναν λύσεις σε κλινικά προβλήματα της καθημερινότητας,γρήγορα μετατράπηκαν σε πηγή προσοδοθηρίας από τους χρήστες των δημοσίων συστημάτων υγείας: οργανισμοί ποιοτικού ελέγχου και αδειοδότησης,ιατροί,φαρμακοποιοί,διαφημιστές κ.α
Το Κράτος-ρυθμιστής,δημιούργησε (στην Ελλάδα τουλάχιστον) και ορισμένα ιδιότυπα χαρακτηριστικά στον ιατρικό χώρο: προνομιούχες ομάδες γιατρών (ενδεικτικά: στο πρώην ΙΚΑ,στα Πανεπιστήμια,στις ένοπλες δυνάμεις) απολάμβαναν τις παροχές που εξασφάλιζε η κρατική διαμεσολάβηση και τα "παρεπόμενά της"...
Ο συνδυασμός των παραπάνω εκτόξευσε το κόστος λειτουργίας της "δημόσιας δωρεάν υγείας" σε αστρονομικά επίπεδα.
Στις χώρες που ακόμη η κοινή λογική δεν έχει εγκαταλείψει,το ζήτημα αντιμετωπίστηκε με στοχευμένες περικοπές εξόδων,περιορισμό επιδομάτων,μηχανισμούς αξιόπιστου ελέγχου των χρηστών και πλήθος άλλων μέτρων.
Στην Ελλάδα όμως,η κυρίαρχη μεταπολιτευτική ιδεολογία του παρείστικου κρατισμού,ήταν αδύνατον να προβεί στη θεμελιώδη μεταρρύθμιση: την εξάλειψη των προνομίων στον ιατρικό κλάδο.Κάτι τέτοιο,θα επέτρεπε τον εξορθολογισμό του συστήματος και την αξιόπιστη δυνατότητα καταγραφής του πραγματικού κόστους λειτουργίας του.Έτσι,θα μπορούσαν ενδεχομένως,να γίνουν στοχευμένες παρεμβάσεις στη βάση αξιόπιστων μετρήσεων.
Ο παρείστικος κρατισμός όμως θα αυτοκαταργούνταν.
Προκρίθηκε λοιπόν η λογική του εξωτερικού δανεισμού: το σύστημα θα συνέχιζε χρηματοδοτούμενο με δάνεια μέχρι...τη συντέλεια του κόσμου και όλοι θα ήμασταν ευχαριστημένοι.
Δεν είναι τυχαίο πως η έκρηξη του δημοσίου χρέους συμβάδισε με την εκτόξευση του εξωτερικού δανεισμού και του κόστους της "δημόσιας δωρεάν υγείας",στα χρόνια που προηγήθηκαν του μνημονίου.

Ταυτόχρονα,σε πεδίο νοο-τροπίας,όλες αυτές τις δεκαετίες της "δημόσιας δωρεάν υγείας" συντελέστηκαν ένα σωρό κρίσιμες στρεβλώσεις.
-Ο πολίτης έχοντας εύκολη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας,αμέλησε σε μεγάλο βαθμό την υιοθέτηση συμπεριφορών πρόληψης: η Ελλάδα υπήρξε επί δεκαετίες πρωταθλήτρια στην κατά κεφαλήν κατανάλωση καπνού και αλκοόλ.
-Η αντισταθμιστική υπερκατανάλωση φαρμάκων (με τη συνδρομή των γιατρών που απέβλεπαν στα μπόνους των εταιρειών) εκφύλισε την ιατρική πράξη σε συνταγογράφηση.
-Ο γιατρός εξέπεσε σε απλό γραφειοκράτη/διεκπεραιωτή συνταγών και εξετάσεων του συστήματος υγείας,πολλές φορές απολύτως συνειδητά,αφού το κέρδος που του προσπόριζαν ήταν μεγάλο και άκοπο σε σχέση με την ιατρική πράξη.
-Δημιουργήθηκε ένα νέο είδος "πολίτη": η Αυτού Μεγαλειότης ο Ασφαλισμένος! Επισκέπτονταν τα ιατρεία κατά βούληση,κατανάλωνε φάρμακα/συνταγές/εξετάσεις αλόγιστα,προέβαλλε απίστευτες απαιτήσεις με το ατράνταχτο επιχείρημα "εγώ σε πλερώνω" και χρησιμοποιούσε το βιβλιάριο υγείας όπως ένα παιδί που κρατά μυδράλιο."Γράψε γιατρέ κι αυτό,το πήρα πριν δυο βδομάδες και το χρωστάω στο φαρμακείο", "γράψε και για τη μάνα μου ένα σπρέϋ για τη μύτη,πού να στη φέρνω τώρα","θέλω πλήρες τσεκ-απ έτσι? Θα βάλεις απ'όλα!",ιδού μερικές ατάκες του "homo insurancius"!
-Την εικόνα συμπλήρωσε η γενικευμένη αγένεια της μεταπολίτευσης και η διαφθορά: συνταγές και εξετάσεις σε βιβλιάρια νεκρών, επισκέψεις-φαντάσματα, βιβλιάρια σε φαρμακεία με τις σακκούλες, σφραγίδες γιατρών σε φαρμακεία κ.ο.κ

Η "δημόσια δωρεάν υγεία" στην Ελλάδα μετατράπηκε σε αδηφάγο τέρας που κατασπάραξε διαδοχικούς προϋπολογισμούς,παραμόρφωσε την ιατρική πράξη και εσχάτως κυοφόρησε το αποτέλεσμα της συνεύρεσής του με το έντρομο χρεοκοπημένο κράτος: τον ΕΟΠΥΥ...

Στο ιατρείο μου,δεν μπαίνουν πια ασθενείς,δεν μπαίνουν ασφαλισμένοι,δεν μπαίνουν πολίτες,δεν μπαίνουν άνθρωποι.Μπαίνουν μόνο ενεργούμενα του ΕΟΠΥΥ!
Παραζαλισμένα απ'τις διαδοχικές απώλειες των προνομίων της "χρυσής εποχής",αγωνίζονται μάταια ν'αναζητήσουν τα "δικαιώματά τους".
Επιστρατεύουν όλη την-υπαρκτή ή προσποιητή-μιζέρια της καθημερινότητάς τους,για να διεκδικήσουν ...κάτι που αγνοούν: ιατρική πράξη αναζητούν,αλλά επειδή επί χρόνια την περιφρονούσαν,τώρα δεν ξέρουν πώς να την αναγνωρίσουν!
Κι απέναντί τους,δεν υπάρχει πια γιατρός! Δεκαετίες γραφειοκρατικής/μηχανιστικής εξαϋλωσης,τον έχουν μετατρέψει σε γκόλεμ! Αδιαφορεί,τον εκνευρίζουν,του είναι ενοχλητικοί,πολύ συχνά...τους μισεί!

Υπάρχει άραγε τρόπος να ξαναγεννηθεί η σχέση γιατρού/ασθενούς σε όλη την ιστορική της διάσταση?
Ίσως μόνο αν αποτραβηχτεί ο "πρόθυμος διαμεσολαβητής" που την αλλοίωσε,τάζοντας "δημόσια δωρεάν υγεία":τρεις λέξεις,τρία ψέμματα!

Το Κράτος οφείλει να αυτοπεριοριστεί στην παροχή υπηρεσιών πρώτων βοηθειών και Νοσοκομειακής περίθαλψης για τους ανθρώπους που τη χρειάζονται.
Μπορεί επίσης να συντάξει μια λίστα φαρμάκων στο κόστος των οποίων θα συμμετέχει.
Αλλά,είναι καιρός να αποτραβηχτεί από τη διαμεσολάβηση στην αμοιβή του γιατρού και ν'αφήσει τους άμεσα ενδιαφερόμενους (γιατρό και ασθενή) να τη συμφωνήσουν από κοινού.Άλλωστε,κάθε επίσκεψη,κάθε ασθένεια,κάθε ιατρική πράξη δεν είναι ίδιες.Αλλά και κάθε άρρωστος δεν είναι ίδιος και κάθε γιατρός επίσης.
Η αναζήτηση του κατάλληλου γιατρού θα φέρει και την αξιολόγησή του αντί του ισοπεδωτικού εξισωτισμού που κηρύσσει ο ΕΟΠΥΥ.
Ο άρρωστος θα διαλέγει το γιατρό του,άρα θα τον αξιολογεί στην πράξη,αντί να ψάχνει για απρόσωπο συνταγογράφο του ΕΟΠΥΥ.
Ο γιατρός θα πληρώνεται για το έργο του,άρα θα έχει κίνητρο να το παρέχει με ενθουσιασμό και να το βελτιώνει,αντί να υποτάσσεται μοιρολατρικά στην ταρίφα 10 ευρώ(μεικτά) του ΕΟΠΥΥ.
Κι επειδή ακριβώς,δεν ταιριάζουν όλοι με όλους,στα ιατρεία θα υπάρχουν επιτέλους ιατροί και άρρωστοι συμβατοί μεταξύ τους,αντί για "ενεργούμενα του ΕΟΠΥΥ" και "γκόλεμ"...

Ίσως,κάποια στιγμή,αν επιβιώσουμε...

5/12/2012