Total Pageviews

Tuesday, January 31, 2012

Φωτογραφία βιβλιαρίου


Απέναντί μου μια ηλικιωμένη γυναίκα.Η εικόνα γνώριμη στον καθένα μας.Ολοι μας είχαμε γιαγιάδες ή γνωρίσαμε γιαγιάδες στο "αγροτικό".Μαύρα ρούχα,ενδεικτικά μείζονος πένθους που κρατάει χρόνια,βλέμμα κουρασμένο και κάπως θαμπό απ'το αρχόμενο γλαύκωμα,καμπουριασμένη πλάτη,ζαρωμένο δέρμα,παράπονο στη φωνή.Η Ελλάδα εδώ και χρόνια γερνάει.Γέμισε ανθρώπους υπερήλικες με αυξημένες ανάγκες.Η κρίση τους έδωσε πρόσθετο φόρτο για τα γηρατειά:περικοπές συντάξεων,φαρμάκων,γιατρών,περίθαλψης.Οπως έλεγε κάποτε ένας φίλος "δεν υπάρχει τίποτε πιό αισχρό,απ'το να βάζεις χέρι στην τσέπη του γέροντα"!

Ανοίγω πολιτική παρένθεση.
Οταν τέθηκε με οξύτητα το ζήτημα της δημογραφικής γήρανσης και του επερχόμενου αδιεξόδου στην κοινωνική ασφάλιση,οι επιλογές δράσης ήταν τρεις:
α)αύξηση ορίου συνταξιοδότησης,β)αύξηση εργοδοτικών εισφορών,γ)μείωση συντάξεων.
Αντί να αποκλείσουμε το (γ) και να σχεδιάσουμε την υλοποίηση των (α) και (β),πλειοδοτήσαμε στο ηρωικό "όχι σε όλα",με λογική συνέπεια την...εφαρμογή όλων!
Ακόμη θυμάμαι,τον τότε υπουργό Εργασίας Λοβέρδο,να θεμελιώνει την πολιτική του στην τριπλή άρνηση που έγινε τριπλή κατάφαση.Ο λαικισμός,πληρώνεται ακριβά!
Τέλος της παρένθεσης!

Ανοίγω το βιβλιάριο υγείας της γιαγιάς.Κοιτάζω τη φωτογραφία.Μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του "50.Μια πανέμορφη νέα γυναίκα!
Η ιατρική,είναι ίσως το μοναδικό επάγγελμα που σε φέρνει σε καθημερινή επαφή με το γεγονός της φθοράς του ανθρώπου.
Σαν οικογενειακός γιατρός,είσαι δίπλα στον άνθρωπο που γερνά,ως τη στιγμή της αποδημίας του.Βιώνεις έμπρακτα το πεπερασμένο της ανθρώπινης ζωής.Γι'αυτό και η ιατρική,είναι ένα επάγγελμα με κατεξοχήν υπαρξιακή αναφορά.Είναι,νομίζω αναπόφευκτη για το γιατρό η προσωπική απάντηση στο ερώτημα του θανάτου.Ο καθένας δίνει τη δική του,αλλά κανείς γιατρός δεν μπορεί να αποφύγει το ερώτημα:τίθεται καθημερινά,σύμφυτο με την ουσία της ιατρικής!

Μένω για λίγο ενεός.Το βλέμμα πηγαινοέρχεται απ'την όμορφη νέα στη ζαρωμένη γριά,απ'το βιβλιάριο στην κάτοχό του,απ'το 1952 στο 2012.Η αρχή και το τέλος μιας εξηκονταετίας βρίσκονται μπροστά μου.Ασυναίσθητα,αναρωτιέμαι για τα 60 ενδιάμεσα χρόνια:πώς τα διέσχισε,πόσο χάρηκε,πόσο υπέφερε,τί άφησε ανεκπλήρωτο,για τί μετάνιωσε?
Επανέρχομαι στο τώρα,προσπαθώντας να γράψω τη συνταγή,ενώ το μυαλό μου ταξιδεύει στο υποθετικό παρελθόν,στα γέλια της νιότης της,στους άντρες που αγκάλιασε,στα παιδιά που ανέστησε,στη μοναξιά που βαθμιαία κατέκτησε τη ζωή της!
"Χρωστάω κι ένα κουτί παραπάνω στο φαρμακείο,γιατρέ,μπορούμε να το γράψουμε"?
Πώς να της εξηγήσω πως "δε γίνεται πια γιαγιά,γιατί είμαι υποχρεωμένος να σου γράφω αυστηρά ποσότητα μηνός"? Σ'εσένα έλαχε ο κλήρος να πληρώσεις τις συνταγογραφήσεις σε νεκρούς (πολλοί απ'τους οποίους έπαιρναν και σύνταξη).Το άθλιο πάρτυ με τα φάρμακα που έστησε πριν δεκαετίες η Πολιτεία δια του ΕΟΦ,με επίσημους καλεσμένους γιατρούς και φαρμακοποιούς και χορηγούς (εν αγνοία τους) τους φορολογούμενους.Το γνώρισα το πάρτυ γιαγιά,ήμουν κι εγώ μέσα!

Γράφω τη συνταγή του μήνα,με ευχαριστεί,τη χαιρετώ,φεύγει.
Μια αδιόρατη μοναξιά πιάνει τη θέση που πριν λίγο κάθονταν.Τελευταία πληθαίνουν οι ώρες που νιώθω μοναξιά στο ιατρείο.
Ο υπουργός των "τριών όχι",τώρα έχει αναλάβει την "εξυγίανση" του χώρου της υγείας.
Πριν δέκα μόλις χρόνια,το σκηνικό θα μου'φερνε αηδία,τώρα το παρακολουθώ ανασηκώνοντας τους ώμους...

Είμαστε ίσως,στη μέση της επαγγελματικής μας διαδρομής και είναι καιρός για μερικές αποτιμήσεις:ήταν αυτό που ονειρευτήκαμε? Πόσο διέφερε? Είναι αυτό που θέλουμε? Μήπως μας είπαν ψέμματα? Μήπως κι εμείς λέμε στον εαυτό μας ψέμματα? Δεκάδες τα ερωτήματα αιωρούνται και κάθε απάντηση έχει το δικό της βαθμό αλήθειας.

Αποφεύγω τις επικίνδυνες ερωτήσεις,ξαναγυρίζω στο καταφύγιο ιδεών:η ιατρική είναι έμπρακτος υπαρξισμός.Δε χωράει στα guide lines των τεχνοκρατών,δε μετριέται με τα κλειστά ενοποιημένα νοσήλια των γραφειοκρατών,δε ρυπαίνεται απ'τις δικές μας καθημερινές προσβολές.Η ιατρική ξενυχτάει με τους ειδικευόμενους στα δημόσια νοσοκομεία που σώζουν ζωές σε απλήρωτες εφημερίες.Αγωνιά με τον αγροτικό στο νησί του Αιγαίου περιμένοντας το ελικόπτερο.Ξεπληρώνει εμάς τους άθλιους,με ένα βλέμμα σιωπηλού "ευχαριστώ",στις λίγες στιγμές που καταφέρνουμε πια να το ανιχνεύσουμε.

Εδώ,στο μέσον-ίσως-της διαδρομής,πλησιάζει η στιγμή που θα λογαριαστεί μαζί μας:ποιός θα μας σώσει τότε?

31/1/2012

Saturday, January 28, 2012

Υπέρ κομμωτηρίου απολογία


Πρόσφατα,επισκέφθηκα το ΕΤΑΑ (πρώην ΤΣΑΥ) για θεώρηση βιβλιαρίων.Στη διάρκεια της 3ωρης αναμονής (για την οποία φυσικά,καμία ευθύνη δεν έχουν οι ευγενέστατοι πραγματικά υπάλληλοι της υπηρεσίας),συνομιλούσα με γνωστό μου φαρμακοποιό.

-Τί κάνεις με τον ΕΟΠΥΥ?

-Δέχομαι στο ιατρείο,μέχρι 200 ασφαλισμένους το μήνα!

-Με αμοιβή 10 ευρώ τον καθένα μεικτά,δηλαδή 8 ευρώ καθαρά?

-Ακριβώς!

-Χα,χα,άκου να δεις,ο Βουδούρης έλεγε πως "δεν μπορεί να δίνουμε στο γιατρό λιγότερα απ'ότι στην κομμώτρια,αλλά τί να κάνουμε"?

Η αποστροφή αυτή με προβλημάτισε και άρχισα να συλλογίζομαι.Σύντομα κατέληξα στο συμπέρασμα πως είναι εντελώς άδικη και θα εξηγήσω παρακάτω γιατί:

α)Το κομμωτήριο,σε αντίθεση με το ιατρείο,είναι αμιγώς ιδιωτική επιχείρηση.Δεν προσδοκά επιδότηση από κανέναν κρατικό φορέα (ΙΚΑ,ΤΕΒΕ,ΝΑΤ,ΕΟΠΥΥ,ΤΑΥΤΕΚΩ,ΟΠΑΔ,ΤΥΔΚΥ,ΤΑΠΟΤΕκλπ) αλλά λειτουργεί αμοιβόμενο αποκλειστικά από τους ιδιώτες που το επισκέπτονται.Το θεωρώ απείρως εντιμότερη πρακτική,ειδικά όταν όλοι γνωρίζουμε με ποιού είδους άθλιες πελατειακές διαδικασίες συμβάλλονταν ως τώρα οι ιδιώτες ιατροί (εμού συμπεριλαμβανομένου) με τα διάφορα κρατικά ταμεία...

β)Η αντίληψη πως "ο ιατρός πρέπει να αμοίβεται καλύτερα από την κομμώτρια",αποτελεί αυθαίρετο αφορισμό,εδραζόμενο σε μια αριστοκρατική θεώρηση της κοινωνίας.Η αντίληψη αυτή,πέραν του ό'τι περιφρονεί το επάγγελμα του κομμωτή (με ποιό σκεπτικό άραγε?),είναι και κατεξοχήν αντι-δημοκρατική,αφού παρακάμπτει τη γνώμη της αγοράς (δηλαδή την προτίμηση των πολιτών) και προτάσσει ένα αόριστο αριστοκρατικό ιδεώδες περί "ιατρικού μεγαλείου" πλήρως αναντίστοιχο με τη σημερινή πραγματικότητα.

γ)Λόγω φθίνοντος τριχωτού κεφαλής,έχω αραιώσει τις επισκέψεις μου στο κομμωτήριο.Μπορώ όμως να βεβαιώσω κάθε καλόπιστο-και να επικαλεστώ και τη μαρτυρία του πλήθους-πως η επίσκεψη στο κομμωτήριο είναι για τη συντριπτική πλειοψηφία απείρως πιό ευχάριστη από την επίσκεψη στο γιατρό.

Το κομμωτήριο είναι ένας χώρος ευχάριστος,καθαρός,απτόμενος της σωματικής υγιεινής,πλήρης ωραίων αρωμάτων και γοητευτικών παρουσιών.Το τελευταίο-δηλ.οι ωραίες παρουσίες-ελλείπουν ίσως από τα παραδοσιακά μπαρμπέρικα,αλλά η έλλειψη υποκαθίσταται από πλήρεις κοινωνικο-αθλητικο-φιλοσοφικο-αυτοκινητο-γκομενικο-και λοιπές αναλύσεις,από τις οποίες κάθε άντρας βγαίνει σοφότερος.

Τί έχει να αντιπαραθέσει ο χώρος αναμονής του ιατρείου απέναντι σ'αυτή την ευωχία? Σκυθρωπά πρόσωπα,ηλικιωμένων κατά κανόνα,ασθενών ή κατά φαντασίαν ασθενών,κοπανατζήδων που ήρθαν για αναρρωτική και ένα σωρό άλλων αναξιοπαθούντων.

Προτιμώ χίλιες φορές το κομμωτήριο (και οι καταναλωτές-πολίτες το ίδιο)!

Είναι-απλούστατα-πιο ευχάριστο μαγαζί!

δ)Ακούω θόρυβο από τη γαλαρία:"μαγαζί" το ιατρείο? Ο "ιερός χώρος εξασκήσεως της τέχνης του Ιπποκράτου"? Τί ιερόσυλη αποστροφή!

Ας είμαστε-ας προσπαθήσουμε τουλάχιστον-ειλικρινείς.Μια δουλειά κάνουμε όπως όλοι.Με σημαντική κοινωνική αναφορά ίσως,αλλά κάθε δουλειά έχει το δικό της κοινωνικό αντίκρυσμα.Το γεγονός πως η δουλειά μας απαιτεί 6-ετείς σπουδές και 5-ετή (κατά μέσο όρο) εξειδίκευση,την καθιστά δύσκολη αλλά και δαπανηρή ως επένδυση.Υπήρξε όμως προσωπική μας επιλογή και οι προυποθέσεις της μας ήταν από πριν γνωστές.Το γεγονός επίσης πως,την ίδια μ'εμάς επιλογή είχαν και χιλιάδες άλλοι συνάνθρωποί μας,είχε σαν αποτέλεσμα σήμερα,οι γιατροί στην Ελλάδα να είναι μάλλον περισσότεροι απο τους κομμωτές.

Είναι λοιπόν αδήριτος νόμος της αγοράς,όπου υπάρχει υπερπροσφορά υπηρεσιών να μειώνεται το κόστος παροχής τους.Δε φταίνε τα κομμωτήρια γι'αυτό!

Τί κάνουμε τώρα? ("τι να κάνουμε" που θα'λεγε κι ο Λένιν)?

Μάλλον τίποτε.Θα υποστούμε τις συνέπειες του υπερπληθυσμού μας και της κατάρρευσης του συστήματος ασφαλιστικής περίθαλψης/ιατρικής επιδότησης.Θλιβερό μεν,αλλά για τους ασφαλισμένους τραγικό!Εμείς χάνουμε εισόδημα,εκείνοι χάνουν το γιατρό τους!

Τουλάχιστον,μπορούμε να πάμε για κούρεμα!

28/1/2012

Wednesday, January 25, 2012

Ludwig von Mises: "Liberalism" (μέρος δεύτερο)


(Συνέχεια)

Ακολουθούν κάποιες εκτιμήσεις με ύφος δογματικό:
"Πρέπει να συμφιλιωθεί κανείς με το υπάρχον καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής,αφού δεν μπορεί να υπάρξει εναλλακτικό" (η προσθήκη "από όσα έχουν ως τώρα δοκιμαστεί" θα καθιστούσε την άποψη περισσότερο αποδεκτή).
Και παρακάτω
"Ο φιλελευθερισμός προέρχεται από τις διαπιστώσεις της οικονομικής και κοινωνικής επιστήμης,προκύπτοντας ως λογική συνέπεια".Ο Mises διολισθαίνει στον πειρασμό της "επιστημονικής" κοινωνικής θεωρίας (όπως και ο Μαρξ όταν μίλησε για "επιστημονικό σοσιαλισμό").Η αντίληψη αυτή,υποκρύπτει μια δογματική θεώρηση των ανθρωπίνων κοινωνιών,οι οποίες υπακούουν δήθεν σε κανόνες που μπορεί η κοινωνική επιστήμη να καταγράψει και να ταξινομήσει.Δίνεται έτσι η εντύπωση πως είναι δυνατή η οργάνωση των ανθρωπίνων κοινωνιών με "επιστημονική μεθοδολογία".Τίποτε δεν είναι ανακριβέστερο απ'αυτό:η ανθρωπότητα δεν πρόκειται ποτέ να διερυνηθεί με "επιστημονική" μέθοδο,διότι πάντοτε το απρόβλεπτο της ανθρώπινης επιλογής θα καταργεί κάθε προαπαιτούμενη συνθήκη παρατήρησης.Ο Hayek,αργότερα,διατύπωσε σαφέστατα αυτή την ένσταση,ως βασικό επιχείρημα εναντίον της κεντρικής οργάνωσης της κοινωνίας από κάποιον υπέρτατο θεσμό.Υποθέτω και ο Mises στο "Human Action" (δεν το έχω διαβάσει)υιοθετεί το "μη προβλέψιμο" της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Διερευνώντας τα εμπορικά μονοπώλια,ο Mises θεωρεί απαραίτητη προυπόθεση για τη δημιουργία τους,τον κρατικό έλεγχο των πρώτων υλών.Αντίθετα,η ελεύθερη αγορά,όταν λειτουργεί απρόσκοπτα,καθιστά πρακτικά αδύνατη την παρουσία μονοπωλίων.Νομίζω το θέμα είναι σχεδόν αυταπόδεικτο (οι παλαιότεροι ίσως θυμάστε το κρατικό μονοπώλιο σπίρτων και καπνού επί γέρου-Καραμανλή ή το μονοπώλιο καφέ επί πρώτης τετραετίας ΠΑΣΟΚ).
"Η ιδιωτική επιχείρηση λειτουργεί με κριτήριο το κέρδος".
"Η δημόσια,αντίθετα,λειτουργεί με κριτήριο την υποκειμενική-συχνά αυθαίρετη- αντίληψη των πολιτικών της προιστάμενων.Οι τελευταίοι,απαλλαγμένοι από την αναγκαιότητα πλεονασματικού ισολογισμού-λόγω της κρατικής χρηματοδότησης-είναι ελεύθεροι να επικαλούνται ένα σωρό κριτήρια ("εθνικής ανάγκης","κοινωνικής προσφοράς" κλπ)για να δικαιώσουν τη διαιώνιση της λειτουργίας της".Τυπικό και πρόσφατο,το παράδειγμα των ΕΡΤ:μέχρι πρόπερσι κανείς δε γνώριζε πόσες είναι,πόσους εργαζόμενους απασχολούν,πόσοι εξ αυτών εργάζονται,ποιός ο "κοινωνικός" ρόλος που η λειτουργία της εξυπηρετεί(εκτός από τα ρουσφέτια του πελατειακού κράτους...)

Η υιοθέτηση αυθαίρετων κριτηρίων διοίκησης γεννά τη γραφειοκρατική "λογική":πολλοί τομείς κοινωνικά σημαντικοί αποψιλώνονται,τη στιγμή που καθαρά πελατειακής λογικής οργανισμοί υπερτροφούν.Η γραφειοκρατία αδυνατεί να προσαρμοστεί στις κοινωνικές ανάγκες,αφού δεν προσμετρά τις ανάγκες της αγοράς (η αγορά εκφράζει ακριβώς τις ανάγκες των ανθρώπων,η αγορά είναι το κατεξοχήν πεδίο κοινωνικής έκφρασης).Η αγορά,δεν είναι το αιμοδιψές τέρας που καταβροχθίζει ανθρώπους,όπως κηρύσσουν οι ανα τον κόσμο σοσιαλιστές,αλλά η ίδια η ανθρώπινη κοινωνία εν δράσει.
Διόλου περίεργο που το πρώτο πράγμα που εκμηδένισε η κυβέρνηση ΓΑΠ,είναι η ίδια η αγορά.Συντριβή της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας (φόροι),εκτίναξη της ανεργίας,οικονομικός μαρασμός.Πλήρης σοσιαλιστική συνέπεια!

Ο Mises βέβαια διαπράττει στη συνέχεια ένα σφάλμα.Υποστηρίζει πως "εφόσον η εργασία δεν αποτελεί ρουσφέτι,αλλά συμβόλαιο,ο εργαζόμενος δεν κινδυνεύει να χάσει τη δουλειά του για λόγους προσωπικής αντιπάθειας".Πουθενά στην κοινωνία των ανθρώπων,η εργασία δεν είναι αμιγώς ζήτημα όρων συμβολαίου.Εκατοντάδες άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο (κοινωνικές επαφές,προσωπικές προτιμήσεις,εκβιασμοί,ισορροπίες σχέσεων κλπ).Προσωπικά,έχω απολυθεί ως τώρα δυο (2) φορές από ιδιωτικές επιχειρήσεις και μπορώ να βεβαιώσω κάθε καλόπιστο,πως η αιτία δεν ήταν η εργασιακή μου απόδοση...

Πρέπει επίσης να επισημάνω,πως το επιχείρημα της "εθνικής ανάγκης" για τη διατήρηση επιχειρήσεων,είναι υπαρκτό στην Ελλάδα.Είναι ανάγκη για παράδειγμα,να επιδοτούνται από το κράτος τα δρομολόγια προς τα νησιά του Αιγαίου ή οι επιχειρηματικές δραστηριότητες στη Θράκη,για προφανείς λόγους:δε συνορεύουμε με το Λουξεμβούργο!


Γ)ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

"Υπέρτατο φιλελεύθερο όραμα είναι η ειρηνική συν-εργασία της ανθρωπότητας" ("the perfect cooperation of all mankind,taking place peacefully and without friction).
"Ο φιλελεύθερος,είναι ένας πολίτης του κόσμου,ένας οικουμενικός πολίτης".
Συμφωνούμε.
Επίσης για το φιλελευθερισμό "το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού κάθε ατόμου ή ομάδας ατόμων είναι θεμελιακό"(the right of self-determination).
O Mises,σφάλλει όμως όταν θεωρεί πως ο εθνοτικός αυτοπροσδιορισμός πρέπει να γίνεται πάντοτε αποδεκτός,ως παράγοντας προαγωγής της ειρήνης.Δυστυχώς η πραγματικότητα άλλα δείχνει-ειδικά σ'εμάς τους Βαλκάνιους.Προσωπικα,δεν έχω κανένα πρόβλημα να ακούσω έναν σλαβόφωνο να αυτοπροσδιορίζεται ως "μακεδόνας" ή έναν τουρκόφωνο ως "τούρκος",εντός της Ελληνικής επικράτειας.Ταυτόχρονα όμως,απαιτώ απ'αυτόν,πλήρη σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας μου.Είναι ελεύθερος να νιώθει όπως θέλει,αλλά όχι να απεργάζεται σενάρια απόσπασης τμημάτων της Ελλάδος προς όφελος τρίτων.Ευνόητο επίσης είναι,πως αναμένω και από τα όμορα κράτη-στα πλαίσια αποδοχής του αυτοπροσδιορισμού-αντίστοιχη ανοχή...
Αλλά είπαμε:άλλο πράγμα οι οραματισμοί,άλλο τα διπλωματικά παιχνίδια!
Ακόμη και οι ΗΠΑ,με διαφορά το πιο φιλελεύθερο κράτος,επιτρέπουν τον εθνοτικό αυτοπροσδιορισμό με την προσθήκη του συνοδευτικού "american"(π.χ."greek-american","irish-american","african-american" citizens).Δεν είναι αφελείς...

"Πώς προωθείται η ειρήνη στη διεθνή σκηνή"?Το ερώτημα απαντήθηκε από το Φιλελευθερισμό του 19ου αιώνα και ο Mises υπενθυμίζει:"με το ελεύθερο εμπόριο"!
Κάθε πολιτική προστατευτισμού,τελωνειακών δασμολογήσεων,προσκομμάτων στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών,προκαλεί δι-εθνικές προστριβές.
Τα κράτη ξαφνικά χρειάζονται "διάδρομο" στο χάρτη,για να αποκτήσουν πρόσβαση στα λιμάνια και στις τελωνειακές προνομίες τους.Σε έναν κόσμο ελεύθερου εμπόριου,κάτι τέτοιο είναι εντελώς περιττό.
Ο ανταγωνισμός των ιμπεριαλιστικών αποικιοκρατικών ευρωπαικών δυνάμεων,οδήγησε στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο.Αλλά,τί σχέση είχε ο φιλελεύθερος καπιταλισμός με αυτό? Μήπως υιοθετεί τις πολιτικές προστατευτισμού και "προνομιακών αγορών" που ακολουθήθηκαν τότε? Κάθε άλλο!
Η ιμπεριαλιστική πολιτική των "προστατευμένων αγορών" είναι κατεξοχήν αντι-φιλελεύθερη.
Δε φταίει λοιπόν ο "καπιταλισμός" για τον Α'Π.Π,όπως μας μαθαίνανε οι σοσιαλιστές δάσκαλοί μας στο σχολείο.Αντίθετα,ο ιμπεριαλιστικός προστατευτισμός είναι που οδήγησε στη σύρραξη!

Ταυτόχρονα βέβαια,με το εθνικιστικό πνεύμα που καλλιεργεί στους ανθρώπους το "εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα".Ο Mises είναι εξαιρετικά αρνητικός απέναντι στους δογματισμούς που τα εκπαιδευτικά εθνικά συστήματα προβάλλουν ως πρότυπα.Η κριτική του θυμίζει την αντίστοιχη του J.S.Mill ("On Liberty")και προβάλλει ως βασική φιλελεύθερη ένσταση για την εθνικιστική χειραγώγηση των ανθρώπων απ'τα σχολεία τους.
Αναπολώντας τα σχολικά μου χρόνια,μάλλον συμφωνώ με τις επισημάνσεις του!

Απέναντι στην αποικιοκρατία,ο Mises είναι καταιγιστικός:"βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση με κάθε φιλελεύθερη δημοκρατική αρχή και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως πρέπει να αγωνιστούμε για την εξάλειψή της".Απόλυτα σαφές,απόλυτα προφανές!

"Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης":ο αναγκαίος πολιτικο-στρατιωτικός σχηματισμός που,εφόσον θεμελιωθεί πάνω στη φιλελεύθερη αντίληψη ελεύθερου εμπόριου,ελεύθερης διακίνησης ανθρώπων-αγαθών-ιδεών,θα εξαλείψει τον πόλεμο από τη γηραιά ήπειρο.Ο Mises,υπαινίσσεται σαφώς μια τέτοια υπόθεση και νομίζω οι εξελίξεις τον δικαίωσαν.
Πολλά αρνητικά μπορεί να προσάψει κανείς στην Ευρωπαική ¨Ενωση.Ομως σήμερα,η πιθανότητα ένοπλης σύρραξης μεταξύ των χωρών-μελών της είναι πρακτικά ανύπαρκτη.Για μια ήπειρο που έχει υπάρξει πεδίο εκατοντάδων πολέμων και των δυο παγκοσμίων πολέμων,αυτή η κατάκτηση δεν είναι διόλου ασήμαντη!

"Κοινωνία των Εθνών":"για το φιλελεύθερο,ο κόσμος δεν τελειώνει στα σύνορα της χώρας του.Η σκέψη του ενσωματώνει το όλον της ανθρωπότητος.Γι'αυτό και είναι θετικός στην εγκαινίαση διεθνών νόμων και οργανισμών προαγωγής της ειρήνης,των οποίων το δίκαιο πρέπει να υπερισχύει του εθνικού δικαίου εκάστου κράτους".
Ωραίες σκέψεις,δύσκολα εφαρμόσιμες...
Αυτό που τις καθιστά δυσεφάρμοστες είναι "οι πολιτικές προστατευτισμού,παρεμπόδισης της μετανάστευσης,υποχρεωτικής κρατικής εκπαίδευσης,επιβολής ταριφών".Ολα αυτά είναι δυνατόν να διαιωνίζουν δι-εθνικές προστριβές και συγκρούσεις.
Η δι-εθνική κοσμοπολίτικη οπτική του μεγάλου Φιλελεύθερου διανοητή,ατενίζει την ανθρωπότητα με αισιόδοξη προοπτική,πολλά χρόνια πριν η παγκοσμιοποίηση την ενσαρκώσει σε μεγάλο βαθμό.Ο μόνος διεθνισμός που ιστορικά πραγματοποιείται δίχως ανθρώπινες απώλειες,δεν είναι ο σοσιαλιστικός,αλλά διεθνισμός του εμπορίου.Το εμπόριο φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά,παράγει πλούτο,προάγει την ειρήνη!

Δ)ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ

"Ο φιλελευθερισμός σήμανε την κατάργηση των προνομίων της αριστοκρατίας.Στην καπιταλιστική κοινωνία,κάτω απο φιλελεύθερες δημοκρατικές κυβερνήσεις,το άτομο για πρώτη φορά τιμήθηκε με τη δυνατότητα της συμμετοχής στην πολιτική ζωή και κλήθηκε να πάρει προσωπικές αποφάσεις (να ψηφίσει)σε σχέση με τις ιδέες του".
Είναι χαρακτηριστικό του φιλελευθερισμού,ότι εναντιώνεται σε κάθε ξεχωριστό προνόμιο,απευθυνόμενος στο σύνολο της κοινωνίας.Κι αυτό γιατί "πιστεύει πως τα συμφέροντα όλων των ατόμων,είναι εντός της κοινωνίας συμβατά".
Θεμελιώδης διαφοροποίηση από τη μαρξιστική έννοια της "πάλης των τάξεων"!
Για να υφίσταται "πάλη των τάξεων" γράφει ο Mises, "πρέπει δύο τινά να συμβαίνουν:
α)είτε να υφίσταται ταύτιση συμφερόντων μεταξύ των ατόμων που απαρτίζουν μια επαγγελματική τάξη
β)είτε μια τάξη να αποκτά οικονομικά οφέλη σε βάρος κάποιας άλλης

Τίποτε όμως από αυτά δε συμβαίνει
α)Ο εργαζόμενος σε ένα χώρο,δεν έχει κοινά συμφέροντα με τον άνεργο δυνητικό συνάδελφό του, ούτε με το μετανάστη συνάδελφό του,ούτε-προσθέτω εγώ-με τον "επί συμβάσει" συνάδελφό του.Τα μεγαλύτερα προσκόμματα στην εργατική μετανάστευση τα έθεσαν τα εργατικά συνδικάτα των χωρών υποδοχής (ΗΠΑ,Αυστραλίας)! Για ποιό "κοινό εργατικό συμφέρον" μπορεί κανείς να μιλήσει?
β)Σε ό'τι αφορά τη διακύμανση του εισοδήματος,αυτή ακολουθεί πάντοτε κοινή φορά ανεξαρτήτως επαγγελματικής τάξης.Το μόνο που ποικίλει,είναι το ποσοστό της επί του κοινωνικού προιόντος.Οταν ο πλούτος αυξάνεται,όλοι παίρνουν μερίδιο απ'την αύξηση (απλά, όχι το ίδιο).Οταν μειώνεται,μειώνεται για όλους.Αυτό συμβαίνει "επειδή τα συμφέροντα των επιχειρηματιών δεν μπορεί ποτέ να διαφέρουν από αυτά των καταναλωτών"!(Εκτός-συμπληρώνω πάλι-αν πρόκειται για κρατικοδίαιτους,επιδοτούμενους "επιχειρηματίες"...)
Ο Mises,αποδομεί πλήρως τους δυο δημοφιλείς σοσιαλιστικούς μύθους!
Το παραμύθι του "βρυκόλακα-καπιταλιστή" που ζει από το αίμα των άλλων,δεν αντέχει σε λογική ανάλυση.Πρόσφατα υπολογίστηκε πως μια κοινωνία βαμπίρ θα εξέλιπε εντός τριάντα ετών από ...έλλειψη τροφής! Οι επιχειρήσεις για να επιβιώσουν,πρέπει-ευτυχώς-να απευθύνονται σε ζωντανούς!

Είναι λοιπόν σαφής η αντίθεση φιλελευθερισμού/σοσιαλισμού.
Σε επίπεδο κομματικών προγραμμάτων,ο φιλελευθερισμός δεν υπόσχεται κανένα προνόμιο ενώ,τα συνήθη κόμματα,υπόσχονται προνόμια σε όλους.Οπως είναι φυσικό,όταν κληθούν ως κυβερνήσεις,αδυνατούν να υλοποιήσουν τις υποσχέσεις τους προς όλους!Ετσι,εφευρίσκουν ποικίλες "θεωρίες συνωμοσίας" και "φανταστικούς εχθρούς",στους οποίους και αποδίδουν την ευθύνη.
Η δημαγωγία γεννά τις θεωρίες συνωμοσίας!
Αυτονόητες διαπιστώσεις.
Ο Mises,απέναντι στη ρητορική περί "κρίσεως του κοινοβουλευτισμού"(σ.σ.από τότε ακόμη!),αντιπαραθέτει απλώς πως πρόκειται για "κρίση της δημαγωγικής κομματικής πρακτικής".
Αντίδοτο σ'αυτήν,θεωρεί την Καντιανή κατηγορική επιταγή:"δράσε με τέτοιον τρόπο,ώστε η πράξη σου να μπορεί να έχει ισχύ γενικού κανόνα"(act only on that principle, which you can will at the same time to be a universal law).
Αυτό,θυμίζει λίγο το Επικούρειο "μην πράξεις τίποτε που θα φοβηθείς να το μάθει ο άλλος",αλλά επ'αυτού θα επανέλθω.

Ε)ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ

"Ο άνθρωπος διακατέχεται από την εγγενή επιθυμία να βελτιώνει συνεχώς τις υλικές συνθήκες του βίου του.Αυτή η ορμή δεν μπορεί να εκριζωθεί.Είναι η κινητήριος δύναμη κάθε ανθρώπινης πράξης".
"Είναι αλήθεια,πως αυτός ο αγώνας,δεν κάνει τον άνθρωπο ευτυχέστερο.Παρόλ'αυτά,αποτελεί συστατικό της ίδιας της φύσης του ανθρώπου".
"Ο φιλελευθερισμός,είναι μια ιδεολογία περί της αμοιβαίας σχέσης των μελών μιας κοινωνίας,που αποσκοπεί στον περιορισμό του πόνου και στην επαύξηση της ευτυχίας"
(to diminish suffering and to increase happiness).
Ξανά μπροστά μας,η Επικούρεια αρχή της "αποφυγής του πόνου" ως μέσου για την "επαύξηση της ηδονής του βίου".Ισως κάποιος φιλόσοφος να ασχοληθεί κάποτε με τις ρίζες της φιλελεύθερης σκέψης στη φιλοσοφία του Επίκουρου...

Ο Mises,κλείνει το έργο του:"ο φιλελευθερισμός,δεν έχει κομματικό λουλούδι,ούτε κομματικό τραγούδι,ούτε κομματικό χρώμα.Δεν έχει είδωλα,ούτε σύμβολα,ούτε σλόγκαν.Εχει την ουσία και τα επιχειρήματα.Αυτά πρέπει να τον οδηγήσουν στη νίκη"!


ΥΓ)Πρόσφατα,σε ένα φιλελεύθερο σάιτ,ανώνυμος σχολιαστής με αποκάλεσε-όχι απλά σοσιαλιστή-αλλά "απολογητή των κομμουνιστικών εγκλημάτων"!!Υποθέτω,αυτό κατάλαβε από την ανάλυση του "Road to serfdom".Εχει κάθε δικαίωμα στη γνώμη του!
Σε ό'τι με αφορά,θα επιμείνω στην κριτική υποστήριξη του φιλελευθερισμού.Αλλωστε,αν πρόκειται να υποστηρίζει τις απόψεις του ένας φιλελεύθερος πολίτης,μόνο μ'αυτόν τον τρόπο νοείται να το πράττει:κριτικά!Αλλιώς,δε διαφέρει σε τίποτε απ'τον κομμουνιστή που καταφεύγει σε τσιτάτα για να διασώσει τις βεβαιότητές του!

25/1/2012

Monday, January 23, 2012

Ludwig von Mises: "Liberalism" (μέρος πρώτο)


Συνεχίζοντας τη συναρπαστική διαδρομή στους θεμελιωτές της φιλελεύθερης σκέψης,ήρθε η στιγμή να παρουσιάσω-κριτικά πάντοτε-το κλασσικό έργο του Ludwig von Mises "Φιλελευθερισμός",γραμμένο το μακρινό 1927,διαρκούντος του μεσοπολέμου και της μεγάλης κοινωνικής κρίσης που οδήγησε στην κατάλυση της δημοκρατίας της Βαϊμάρης και την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού.Την ίδια στιγμή,οι μπολσεβίκοι εφάρμοζαν στη Ρωσία,το πρώτο εγχείρημα σοσιαλιστικού ολοκληρωτισμού στην Ιστορία.

Το έργο είναι εξαιρετικά πυκνό και θα επιχειρήσω να το παρουσιάσω σε δύο μέρη.

Μέρος 1ο

Στην Εισαγωγή,ο Mises,προσδιορίζει ορισμένες βασικές έννοιες με τις οποίες είναι συνδεδεμένος ο φιλελευθερισμός:
-Υλική ευμάρεια:αποτελεί κεντρικό στόχο του φιλελευθερισμού,ο οποίος,αποτελεί ένα σύστημα ιδεών γι'αυτόν εδώ τον κόσμο (το "επέκεινα" είναι πέραν των φιλελεύθερων αναζητήσεων).
-Λογοκρατία (rationalism):ο λόγος (reason) είναι το προκρινόμενο εργαλείο με βάση το οποίο πρέπει να επιχειρείται η κοινωνικη οργάνωση.Οι υπόλοιπες σφαίρες του πνεύματος,είναι σεβαστές αλλά άσχετες με το ζήτημα.
-Καπιταλισμός:το οικονομικό σύστημα που προκρίνει μια φιλελεύθερη κοινωνία.Χάρις σ'αυτό,"η μεγάλη μάζα των σύγχρονών μας απολαμβάνει ένα βιοτικό επίπεδο πολύ ανώτερο απ'αυτό που,μόλις πριν λίγες γενιές,αποτελούσε προνόμιο μόνο των πλουσίων και των ευγενών"!Ωστόσο,κάθε καπιταλιστής δεν είναι απαραιτήτως φιλελεύθερος.Ειδικά στην εποχή του παρεμβατισμού που περιγράφει ο Mises,πολλοί κεφαλαιούχοι ευχαρίστως αποδέχονται τις επιδοτήσεις των προιόντων τους ή τους δασμούς επί των ανταγωνιστών τους,πολιτικές κάθε άλλο παρά φιλελεύθερες.
-Αντι-φιλελεύθερος ψυχισμός:η ζήλεια,το ταπεινό μα και τόσο διαδεδομένο ανθρώπινο συναίσθημα,το σύμπλεγμα του ανικανοποίητου ονείρου που ψάχνει εναγωνίως να ενοχοποιήσει κάποιους τρίτους (τους πλούσιους,την κοινωνία,το "σύστημα",τις "δυνάμεις που συνωμοτούν"),δύσκολα αποδέχονται τη φιλελεύθερη οπτική της ζωής.Η τελευταία αντίθετα,προσυπογράφει τη ρήση του Φάουστ:
"ο άνθρωπος που αξίζει ζωή κι ελευθερία
είναι αυτός που τις ξανακερδίζει κάθε μέρα"!


Α)ΘΕΜΕΛΙΑ ΜΙΑΣ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

1)Ατομική ιδιοκτησία:θεμέλιο του ανθρώπινου πολιτισμού είναι ο καταμερισμός της εργασίας.Αυτός κατέστησε δυνατή την οργάνωση της παραγωγής σε μακρο-οικονομική κλίμακα,ώστε να μπορέσουν να καλυφθούν οι ανάγκες εκατομμυρίων ανθρώπων για διατροφή,ένδυση,υπόδηση,ψυχαγωγία κλπ.Ο Mises υποστηρίζει πως "το μόνο λειτουργικό σύστημα ανθρώπινης συνεργασίας,βασισμένης στον καταμερισμό της εργασίας,είναι αυτό της ατομικής ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής"
Από οικονομικής απόψεως,ακόμη και οι επικριτές του καπιταλισμού,αναγνωρίζουν την ικανότητά του να παράγει πλούτο.Οι θλιβερές οικονομικές επιδόσεις των σοσιαλιστικών καθεστώτων,αποτελούν μια επιπρόσθετη δικαίωση της άποψης που διατυπώνει ο Mises.

2)Ελευθερία:ο Mises είναι -κυρίως-οικονομολόγος.Από την άποψη αυτή,αποφεύγει να αποθεώσει την ελευθερία ως ιδανικό.Αυτό "είναι κάτι που όλοι σχεδόν αποδέχονται.Μόνο ο Λένιν τη χαρακτηρίζει αστική προκατάληψη",σημειώνει χαρακτηριστικά.Η ελευθερία όμως είναι και "η μόνη συνθήκη που εξασφαλίζει τη βέλτιστη παραγωγικότητα ενός εργαζόμενου" συμβάλλοντας έτσι στην ευμάρεια της ανθρωπότητας.Ιδωμένη δηλαδή από στεγνή,"ρασιοναλιστική" σκοπιά,η ελευθερία προάγεται ως προσόν εργασιακής απόδοσης.Διακρίνεται ήδη μια απομάκρυνση απο τις διακηρύξεις του κλασικού φιλελευθερισμού που θέλουν τον άνθρωπο "ελεύθερο δημιούργημα του Θεού" (εξ ου και το "in God we trust Liberty" του δολαρίου) και προκρίνεται μια πιο "λογοκρατική" αποδοχή της ελευθερίας,ως οικονομικής αρετής.
Ο Hayek,αργότερα,στο "Road to serfdom" θα επαναφέρει την ιδεαλιστική θεώρηση της ελευθερίας ως "απουσίας καταναγκασμού".

3)Ειρήνη:ο πόλεμος καταστρέφει ζωές,καταστρέφει μέσα παραγωγής,καταστρέφει την ίδια την κοινωνία.Καθιστά αδύνατη την πρόοδο της ανθρωπότητας.Ενα από τα πρώτα θύματα του πολέμου,είναι οι φιλελεύθερες αρχές,ο καταμερισμός της εργασίας,η κοινωνικοποίηση του ανθρώπου."Αυτό που διαχωρίζει τις ανθρώπινες κοινωνίες απ'τις αγέλες των ζώων,είναι η ικανότητα των ανθρώπων να συνεργάζονται παραγωγικά,παράγοντας πολιτισμό".Ο φιλελευθερισμός προκρίνει την ειρήνη ως απαραίτητη προυπόθεση κοινωνικής συμβίωσης.

4)Ισότητα:"ο κλασικός φιλελευθερισμός-ορμώμενος από χριστιανικά ιδεώδη-υποστηρίζει τη φυσική ισότητα των ανθρώπων.Ο νεο-φιλελευθερισμός του Mises,υποστηρίζει πως οι άνθρωποι είναι φύσει άνισοι και η μόνη ισότητα που μπορεί να δικαιολογηθεί ανάμεσά τους είναι ισότητα δικαιωμάτων και ισονομία,προκειμένου να μη διαταράσσεται η κοινωνική ειρήνη".Δύσκολα κανείς-όσο χριστιανός κι αν νιώθει-μπορεί να διαφωνήσει με την οπτική του Mises."Οι σοσιαλιστές βέβαια υποστηρίζουν πως δεν αρκεί η ισότητα δικαιωμάτων,αλλά πρέπει να υπάρξει και ισότητα απολαβών" και αυτή είναι μια ουσιαστική διαφοροποίηση φιλελευθερισμού/σοσιαλισμού.

5)Ανισότητα πλούτου:είναι το απαραίτητο ερέθισμα για κάθε άτομο,ώστε να μεγιστοποιήσει την προσπάθειά του στον παραγωγικό στίβο.Το ίδιο και η "πολυτέλεια".
Ολη η ιστορία της οικονομικής εξέλιξης συνίσταται "στη μετατροπή της πολυτέλειας του σήμερα στην καθημερινή χρηστικότητα του αύριο" .
Εκατοντάδες τα καθημερινά παραδείγματα που επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη,με πιο πρόσφατο ίσως το κινητό τηλέφωνο.

6)Κοινωνική συνείδηση του ατόμου:"το άτομο,οφείλει σε κάθε πράξη του,να συνυπολογίζει τις κοινωνικές της επιπτώσεις".Η κοινωνική ηθική θεμελιώνεται στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής.Μακράν του να επικαλείται κάποιου είδους δογματικό ατομικισμό,ο Mises υπενθυμίζει την κοινωνική αναφορά του φιλελευθερισμού.
Εδώ βέβαια,ανοίγει και μια κερκόπορτα η οποία μπορεί να αμφισβητήσει τα προηγούμενα προτάγματα.

7)Κράτος-νυχτοφύλακας:"ο φιλελευθερισμός δεν είναι αναρχισμός.Αποδέχεται ότι πίσω από το ευκταίον της ειρηνικής κοινωνικής συμβίωσης,πρέπει να υπάρχει η ισχύς του οργανισμού που οφείλει να εφαρμόζει τους νόμους:του κράτους.Ο φιλελευθερισμός ζητά από το κράτος την προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας,της ατομικής ελευθερίας και της κοινωνικής ειρήνης".
Ο όρος κράτος-νυχτοφύλακας χρησιμοποιήθηκε με σκωπτική διάθεση από το Γερμανό σοσιαλιστή Lassalle.Ο Mises αναρωτιέται γιατί να είναι αστείος ο ρόλος του νυχτοφύλακα και όχι ο ρόλος π.χ του αποκλειστικού κατασκευαστή κουμπιών ή του αποκλειστικού εκδότη εφημερίδων,τον οποίον επιφυλάσσουν οι σοσιαλιστές για το κράτος.Εύστοχη παρατήρηση!

8)Κοινοβουλευτική δημοκρατία:"είναι το μόνο πολίτευμα που εναρμονίζει την κυβερνητική πρακτική με τη βούληση των κυβερνωμένων,δίχως κοινωνικές βιαιότητες",άρα το προσφορότερο για την εμπέδωση της απαραίτητης κοινωνικής ειρήνης.
Δεν είναι τυχαίο πως η βιαιότερη αμφισβήτηση του κοινοβουλευτισμού,προέρχεται σήμερα από κατεξοχήν αντι-φιλελεύθερους πολιτικούς χώρους.Διαχρονικά,το κοινοβούλιο είναι η πολιτική έκφραση του ελεύθερα εκφραζόμενου πολίτη.Ιστορικά,τα κοινοβούλια καταργούνται από ανελεύθερα καθεστώτα (εκ δεξιών ή εξ αριστερών του πολιτικού φάσματος).

Ακολουθεί μια σύντομη προσέγγιση του φασιστικού φαινομένου.Ο Mises το ερμηνεύει ως αντίδραση στον μπολσεβικικό ολοκληρωτισμό και δείχνει μάλιστα μια μερική "ανοχή" προς τα φασιστικά καθεστώτα που "διέσωσαν τον ευρωπαικό πολιτισμό από την μπολσεβικική βαρβαρότητα"!Ασφαλώς πρόκειται για υπεραπλουστεύσεις εκκινούμενες και από την προκατάληψη των Γερμανών απέναντι στους "βάρβαρους των Ουραλίων".Ο Mises,όπως αρκετοί διαννοούμενοι του μεσοπολέμου,πίσω από τον κομμουνισμό διέβλεπε έναν απροκάλυπτο ασιατικό δεσποτισμό,τον οποίον και απεχθάνονταν.Είναι ενδιαφέρον,πως ο Hayek υιοθετεί μια εντελώς αντίθετη οπτική,ταυτίζοντας ουσιαστικά κομμουνισμό και ναζισμό ως παραφυάδες μιας κοινής σοσιαλιστικής/αντιφιλελεύθερης αντίληψης.
Ο Mises διατυπώνει την πρόβλεψη πως "η επικράτηση του φασισμού σε κάποιες χώρες είναι απλά ένα επεισόδιο στην πάλη γύρω από το ζήτημα της ιδιοκτησίας.Το επόμενο επεισόδιο,θα είναι η επικράτηση του κομμουνισμού!Το ζήτημα όμως τελικά,δε θα διευθετηθεί από τη δύναμη των όπλων,αλλά από αυτήν των ιδεών".
Εδώ,ο ρασιοναλιστής οικονομολόγος καταφεύγει σε καθαρό ιδεαλισμό (οι ιδέες μακροπρόθεσμα υπερτερούν της φυσικής βίας) και αποδεικνύεται προφητικός!

9)Ορια της κυβερνητικής δράσης:"η προστασία της ζωής,της υγείας,των ατομικών ελευθεριών και της ατομικής ιδιοκτησίας απέναντι σε επιβουλές".Προστίθεται και η υγεία ως φυσικό επόμενο της ζωής,στις υποχρεώσεις πολιτικής προστασίας από πλευράς του κράτους.Ενα σύστημα περίθαλψης για όλους τους πολίτες,δεν αντιβαίνει συνεπώς-αντίθετα είναι απολύτως ζητούμενο-από ένα φιλελεύθερο κράτος.
Ωστόσο "η δύναμη είναι απο μόνη της διαφθορέας:σε όσους την κατέχουν προκαλεί τον πειρασμό να την καταχραστούν" και ως εκ τούτου η κρατική παρέμβαση πρέπει να σταματά σε όσα προαναφέρθηκαν και κατ'ουδένα τρόπο να μην επεκτείνεται στην ιδιωτική σφαίρα των πολιτών.Αυτονόητο!
Ωστόσο κι εδώ ανοίγεται μια κερκόπορτα:και η οικονομική δύναμη δεν τείνει να προκαλεί καταχρήσεις? Εφόσον είμαστε-δικαίως-επιφυλακτικοί απέναντι στην κρατική ισχύ,δε θα πρέπει και η οικονομική ισχύς ενός ατόμου να μας γεννά επιφυλακτικότητα?
Οχι εχθρότητα ή αντιπάθεια,αλλά περίσκεψη,υπό την έννοια ότι τόσο το κράτος όσο και ο οικονομικά ισχυρός,διαθέτουν τα μέσα για παρεμβάσεις δυνητικού καταναγκασμού σε βάρος μας.Και πώς μπορεί ένα τέτοιο ενδεχόμενο να διευθετείται δίχως περιορισμό των ατομικών δικαιωμάτων του οικονομικά ισχυρού? Πόσο δίκαιο είναι να εφαρμόζεται προληπτικά μια τέτοια διευθέτηση,σε βάρος κάθε οικονομικά εύρωστου πολίτη?

10)Ανεκτικότητα (Tolerance):η λέξη-κλειδί της φιλελεύθερης σκέψης,από την εποχή που ο John Locke έγραφε την "Epistola de Tolerantia".Ανεξιθρησκεία,αναγνώριση του δικαιώματος του αυτοπροσδιορισμού,ελεύθερη διακίνηση ιδεών.Ο Mises κάνει ένα έυστοχο λογοπαίγνιο:"ο φιλελευθερισμός δεν ανέχεται την έλλειψη ανεκτικότητας,οποιασδήποτε μορφής"! Πράγματι!

Τελευταία παρατήρηση για το κράτος:είναι αναγκαίο για τη διατήρηση της κοινωνίας και ασκεί-όταν χρειάζεται βία για την εφαρμογή του νόμου,αλλά πρέπει να θυμόμαστε πως "τίποτε δε διαφθείρει περισσότερο όσο το να είσαι το μακρύ χέρι του νόμου και να κάνεις ανθρώπους να υποφέρουν".Οι ποινές για τους παραβάτες του νομου δεν πρέπει να ενέχουν χαρακτήρα εκδίκησης.Οι ένοχοι πρέπει να υφίστανται τη νόμιμη ποινή και όχι το σαδισμό του δικαστή,του αστυνομικού ή του όχλου.


B)ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Συνοπτικά ορισμένες θέσεις:
-Η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής συμβαδίζει με την οικονομική ανάπτυξη
-Οι επικριτές του σύγχρονου πολιτισμού,οφείλουν κατά λογική συνέπεια να επικρίνουν πρωτίστως την ατομική ιδιοκτησία (πράγμα που κάνουν)
-Η ατομική ιδιοκτησία,παρέχει στο άτομο μια σφαίρα εκτός της κρατικής παρέμβασης,θέτοντας όρια στη δράση των εξουσιαστικών αρχών (ένα είδος αναρχικού μικρόκοσμου,στον οποίο καταφεύγει με ασφάλεια το άτομο)
-Είναι πάντοτε πολιτικά επικερδές για τις δημαγωγικές κυβερνήσεις να επιτίθενται στους κατόχους γης ή κεφαλαίου,ικανοποιώντας τα ζηλότυπα ένστικτα του όχλου
-Κάθε φορά που μια κυβέρνηση,υπακούωντας στα κελεύσματα του παρεμβατισμού,καθορίζει ανώτατο ύψος στην τιμή πώλησης ενός προιόντος,ενεργοποιείται η ίδια διαδικασία:οι παραγωγοί,κρίνοντας ασύμφορη την τιμή πώλησης,περιορίζουν τη διάθεσή του στην αγορά,είτε μειώνοντας την παραγωγή (ενδεχομένως και κλείνοντας γραμμές παραγωγής,εντείνοντας την ανεργία),είτε στοκάροντας το προιόν εν αναμονή ευνοικότερων τιμών πώλησης.Η κυβέρνηση για να αποφύγει τις ελλείψεις του προιόντος,παρεμβαίνει στη διαδικασία παραγωγής του,καθορίζοντας την ποσότητα και την τιμή των πρώτων υλών,καθώς και το ύψος των μισθών των εργατών.Τελικά,αναγκάζεται να παρέμβει συνολικά σε όλη την παραγωγική διαδικασία.Φυσικά,η παρέμβαση αδυνατεί να δώσει λύση.Το αγαθό που ήταν-πριν την κυβερνητική παρέμβαση-ακριβό (κατά τη γνώμη της κυβέρνησης),τώρα-μετά την κυβερνητική ρύθμιση-εξαφανίζεται από την αγορά (υπάρχει όμως άφθονο...στη μαύρη αγορά που λειτουργεί παράλληλα)!
O Mises ανατέμνει με στέρεα οικονομική λογική τη σοσιαλιστική κοινωνία του μέλλοντος:αγαθά με το δελτίο και μαύρη αγορά! Η μακροπρόθεσμη συνέπεια του "πλαφόν" στις τιμές είναι αναπόδραστη.Ας το έχουμε κατά νου,κάθε φορά που τα λαικίστικα ΜΜΕ της χώρας μας καλούν την κυβέρνηση να ορίσει πλαφόν στην τιμή της βενζίνης...

Ακολουθεί μια κοινωνικά δύσκολη επισήμανση:"οι θεσμισμένοι κατώτατοι μισθοί από την κυβέρνηση,υπό ορισμένες συνθήκες δρουν προάγοντας την ανεργία".Το σκεπτικό είναι πως,σε μια ελεύθερη αγορά,το ύψος του μισθού είναι αποτέλεσμα του συνυπολογισμού προσφοράς/ζήτησης.Ο μισθός δεν μπορεί να υπερβεί την παραγωγικότητα γιατί τότε η παραγωγή του προιόντος θα καθίστατο ασύμφορη,αλλά ούτε μπορεί να βρίσκεται κάτω από το κόστος ζωής του εργάτη γιατί τότε η εργασία θα καθίστατο ασύμφορη και ο εργάτης θα αναζητούσε αλλού απασχόληση.Αυτό το ιδεατό σημείο ισορροπίας καλείται "στατικός" ή "φυσικός" μισθός.
Κάθε φορά που η κυβέρνηση (υπό την πίεση των συνδικάτων) καθορίζει κατώτατο μισθό υψηλότερο του "στατικού",οι επιχειρήσεις διαπιστώνοντας πως λειτουργούν με υψηλό κόστος,περικόπτουν μονάδες παραγωγής και απολύουν προσωπικό.Αρα,η ανεργία εκτινάσσεται!
Το σκεπτικό φαίνεται στέρεο,αλλά εδράζεται στην υπόθεση της ελεύθερης αγοράς.Σε μια αγορά με παρεμβάσεις και επιδοτήσεις,είναι δύσκολο να υπολογιστεί το ύψος του "στατικού" μισθού.
Σήμερα,στην Ελλάδα,υπό την πίεση της οικονομικής κρίσης,το ζήτημα του κατώτατου μισθού επανέρχεται.Δεν είμαι βέβαιος για την ορθότητα του συλλογισμού του Mises.Ισως αρμοδιότεροι είναι οι κατεξοχήν ενδιαφερόμενοι (εργοδοσία/εργάτες),εάν φυσικά τους επιτρέψει το...ΠΑΜΕ να συνδιαλεχθούν!

Ο Mises σχολιάζει και τα επιδόματα ανεργίας και υποστηρίζει πως δυσχεραίνουν την προσαρμογή των ανέργων στις νέες συνθήκες και καθυστερούν την επανένταξή τους στην εργασία,αφού δρουν επαναπάυοντάς τους ενω θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο.Πρόκειται-κατά τη γνώμη μου- για δογματική θέση.Ασφαλώς υπάρχει και αυτή η συνέπεια,αλλά χρέος μιας σύγχρονης κοινωνίας απέναντι στον άνεργο,είναι πιστεύω πρωτίστως η υλική του υποστήριξη.Ειδικά σε περιόδους μακροχρόνιας κρίσης-όπως η σημερινή-πρέπει να υποστηριχθούν τα επιδόματα ανεργίας.Το ύψος τους και η διάρκεια χορηγήσεώς τους,πρέπει φυσικά να εξαρτώνται από τις οικονομικές δυνατότητες του κράτους.

Για όσους υποστηρίζουν την "επιστροφή στο παρελθόν" και τη δήθεν "εποχή της αθωότητας",ο Mises είναι σαφής:"μια επιστροφή στην προ-καπιταλιστική εποχή δεν αποτελεί επιλογή,εκτός εαν είμαστ έτοιμοι να αποδεχτούμε τη μείωση του πληθυσμού της ανθρωπότητας στο 10% του σημερινού".Οι σχετικές στατιστικές,επιβεβαιώνουν την άποψή του.Ας το έχουμε κι αυτό κατά νου,ακούγοντας τους σημερινούς κήρυκες του "τέλους του καπιταλισμού" και "ενός άλλου,εφικτού κόσμου" (μηδέποτε προσδιοριζόμενου...).

(Συνεχίζεται)

Thursday, January 5, 2012

Κηρύγματα μίσους


Ενας από τους-ελάχιστους-αφορισμούς που ακολουθώ στη ζωή μου,είναι να αντιτίθεμαι εξ αρχής σε κηρύγματα συλλογικού μίσους οποιασδήποτε προέλευσης.

Θυμάμαι,παιδί,στο κατηχητικό της γειτονιάς όπου-υποτίθεται-κοινωνούσαμε τη θρησκεία της αγάπης,το κήρυγμα μισαλλοδοξίας που μας κάνανε ενάντια στους υπαρκτούς ή ανύπαρκτους "εχθρούς":αιρετικοί,αλλόθρησκοι,άθεοι (κομμουνιστές και μη),όλοι αυτοί δεν αντιμετωπίζονταν απλά σαν άνθρωποι με άλλη άποψη,αλλά περίπου σαν "όργανα του σατανά" που "θέλουν να μας καταστρέψουν".Μια τέτοια θεωρία,γεννά αναπόφευκτα πρακτικές βιαιοπραγίας σε βάρος των αντιφρονούντων.Στο φιλελεύθερο Ιόνιο βέβαια,ο ακτιβισμός μας εκτονώνονταν με ήπιο-στα όρια της γραφικότητας- τρόπο (είχαμε πετάξει ντομάτες στο σινεμά,στη διάρκεια ενός συνεδρίου "μαρτύρων του ιεχωβά")...
Αλλού όμως,όπως στη Φλώρινα του περιβόητου Αυγουστίνου Καντιώτη,ο θρησκευτικός φανατισμός υποδαύλιζε βιαιότητες (εναντίον "άσεμνων φιλμ","βλάσφημων δημιουργών","εθνικώς υπόπτων σλαβοφώνων","άθεων κομμουνιστών" και πολλών άλλων "εχθρών".
Δε θα ξεχάσω το κλίμα που επικρατούσε στις εκκλησιαστικές κατασκηνώσεις του Καντιώτη:πειθαρχία,ομοιομορφία συμπεριφοράς,ευσεβισμός,καταδίκη κάθε απόπειρας "χαβαλέ"(σε παιδικές κατασκηνώσεις!),κανονικός στρατωνισμός που θα τον ζήλευε οποιαδήποτε ολοκληρωτική νεολαία (φασιστική/κομμουνιστική) του Μεσοπολέμου!

Πέρα απ'το εκκλησιαστικό κατηχητικό,ένα αντιπαράλληλο κατηχητικό είναι φυσικά η ΚΝΕ!
Δεν υπήρξα βέβαια ποτέ μέλος της,αλλά υποθέτω πως αντίστοιχη "κατήχηση μισαλλοδοξίας" γίνονταν κι εκεί.Ο "εχθρός" εν προκειμένω,δεν ήταν ο μεταφυσικός Σατάν,αλλά ο εντός του κόσμου τούτου "καπιταλισμός".Κι επειδή ο εχθρός πρέπει να είναι πιο χειροπιαστός-για να είναι και η χειραγώγηση αποτελεσματική-όλα τα φυσικά πρόσωπα που θεωρεί το "κόμμα" πως εκπροσωπούν τον καπιταλισμό,είναι ταξικοί εχθροί,πρέπει να καταγγέλονται και η συναναστροφή μαζί τους είναι ύποπτη.Δεκάδες φορές σε απομνημονεύματα παλιών κομμουνιστών που διαγράφτηκαν απ'το "κόμμα" συναντάει κανείς το ίδιο πράγμα:οι πρώην σύντροφοί τους,απέφευγαν κάθε επαφή μαζί τους,μετά την κομματική διαγραφή,ακόμη κι αν εξακολουθούσαν να μοιράζονται την ίδια εξορία στην ίδια φυλακή!

Ενα κοινό χαρακτηριστικό των δυο ιερατείων (χριστιανικού και κομμουνιστικού) είναι η-ρητορική-καταδίκη των εύπορων.Πράγματι,η "καταγγελία του πλούσιου" μοιάζει το ισχυρότερο επιχείρημα των δυο αυτών χώρων.Αυτό βέβαια είναι φυσικό.Ο πλούσιος προσωποποιεί ένα από τα κοινότατα ανθρώπινα πάθη πάνω στο οποίο οικοδομούν τα μισαλλόδοξα ιερατεία την κοσμοθεωρία τους:τη ζήλεια!
Τί πιο εύκολο για κάποιον που μισεί τη ζωή του,να ζηλέψει έναν άλλον που χαίρεται τη δική του!
Προχωρώντας ακόμη ένα βήμα,τί πιο εύκολο για κάποιον που νιώθει δυστυχισμένος,να θεωρήσει έναν φαινομενικά ευτυχή ως υπεύθυνο της δυστυχίας του!
Τί πιο απλοικό απ'το να πιστέψει ο φτωχός πως αιτία της φτώχειας του είναι ο απέναντι πλούσιος?
Πίσω από την ιδιοφυή Μαρξιστική ανάλυση και το ανεπανάληπτο κήρυγμα του Ιησού,το ταπεινό κίνητρο της ζήλειας (και του μίσους που αυτή γεννά)είναι-νομίζω-αυτό που προσελκύει διαχρονικά τους ζηλωτές στις "θρησκείες" τους.
Γι'αυτό και όταν βρει αφορμή να εκδηλωθεί,το μίσος αυτό είναι συγκλονιστικά απάνθρωπο:χιλιάδες φρικιαστικά εγκλήματα διαπράχθηκαν στους θρησκευτικούς πόλεμους,εκατομμύρια νεκρούς κόστισε το κομμουνιστικό εγχείρημα σε παγκόσμια κλίμακα.
Οι ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν στο όνομα της "χριστιανικής αγάπης" και της "σοσιαλιστικής αλληλεγγύης" είναι αδύνατον να υπολογιστούν.

Εκτός από τους μηχανισμούς συλλογικού μίσους των θρησκειών και των ιδεολογιών,ο πειρασμός καραδοκεί και μέσα στον καθένα μας.Πόσες φορές δεν ακούμε,από ανθρώπους ακομμάτιστους ή άθρησκους, αφορισμούς συλλογικής ενοχοποίησης?
Πόσες ομάδες ανθρώπων δεν έχουν συμπεριληφθεί σε συλλογικά κηρύγματα μίσους?
-Εθνοτικές ομάδες:Εβραίοι,Αλβανοί,Αμερικάνοι,Τούρκοι
-Κοινωνικές ομάδες:πλούσιοι γενικώς
-Επαγγελματικές
ομάδες:αστυνομικοί("μπάτσοι"),γιατροί("φακελάκιδες"),δημοσιογράφοι("ρουφιάνοι",
δικηγόροι ("λαμόγια")
-Μικρο-εθνοτικές/γεωγραφικές ομάδες:"βλάχοι","χωριάτες","χαμουτζήδες".

Ο κατάλογος δεν έχει τέλος! Είναι τραγικό,αλλά στη χώρα μας φαίνεται να υπάρχει μια εξαιρετικά ανεπτυγμένη κουλτούρα συλλογικού μίσους.Εξ ου και το πλούσιο απαξιωτικό λεξιλόγιο για κάθε περίσταση.
Να είναι αυτό δείγμα άραγε ενός χαλαρού κοινωνικού ιστού που δεν προτάσσει κάποια αίσθηση κοινής μοίρας?
Να οφείλεται στην έλλειψη παιδείας ανεκτικότητας απέναντι στο διαφορετικό?
Να φταίει η έλλειψη κουλτούρας πολιτικής συνεργασίας των κομμάτων που δυναμιτίζει το κλίμα και εθίζει το λαό σε συγκρουσιακή συμπεριφορά?
Να φταίει ο εμπρηστικός καταγγελτικός λόγος της αριστεράς και η διαρκής αναζήτηση ενόχων?
Να φταίει η μισαλλόδοξη μικρόνοια των ακροδεξιών/παραεκκλησιαστικών κύκλων που μονίμως αναπαράγουν θεωρίες συνωμοσίας?
Μήπως όλα τα παραπάνω?
Μήπως απλά "η βλακεία είναι ανίκητη"?

Κάθε συλλογική ταξινόμηση των ανθρώπων,εκτός από αυθαίρετη,είναι και αντι-επιστημονική.Προσδίδει συλλογικά χαρακτηριστικά σε άτομα εν δυνάμει διαφορετικά.

Είναι επίσης δυνητικά καταλυτική για την ανθρώπινη ελευθερία:ούτε όσοι αφομοιώνονται στη συλλογικότητα μένουν ελεύθεροι,ούτε όσοι κρίνουν συλλογικότητες κρίνουν ελεύθερα!
Η λέξη-κλειδί που μας χρειάζεται είναι "ανεκτικότητα"(tolerance) ή έστω "αλληλοπεριχώρησις" κατά το ορθοδοξότερον...

Μέχρι τότε,μακριά από κηρύγματα συλλογικού μίσους:το πρώτο θύμα τους,είναι πάντοτε άνθρωπος!

5/1/2012