Total Pageviews

Wednesday, November 27, 2013

Η υποκριτική αντιπαράθεση

Όταν είχε προκύψει στη χώρα το ζήτημα των γενοσήμων φαρμάκων,είχα γράψει πριν από ενάμιση χρόνο τις απόψεις μου. Όσα έχουν μεσολαβήσει δεν τις έχουν μεταβάλλει ουσιωδώς. Με λίγα λόγια υποστήριζα πως τα γενόσημα φάρμακα είναι κατά κανόνα ασφαλή,πως η εκστρατεία συκοφάντησής τους δεν έχει καμία επιστημονική βάση αλλά εκπορεύεται από θιγόμενα συμφέροντα στο χώρο του φαρμάκου (εταιρείες,ιατρούς,φαρμακοποιούς κ.α) και πως σε μια αγορά που οι τιμές καθορίζονται από το κράτος-όπως είναι η αγορά του φαρμάκου- είναι λογικό το κόστος των προιόντων να είναι υπερτιμημένο και να κυριαρχεί ο διαγκωνισμός των ομάδων πίεσης για την εξασφάλιση ευνοϊκότερης μεταχείρισης.
Εκτιμώ πως όλα τα παραπάνω εξακολουθούν να ισχύουν.

Τις τελευταίες μέρες παρακολουθούμε μια διαμάχη μεταξύ του ρέκτη υπουργού υγείας Α.Γεωργιάδη και του ΣΥΡΙΖΑ, με αφορμή την επανατιμολόγηση των φαρμάκων.Με λίγα λόγια,το υπουργείο ζητά μείωση της τιμής των γενοσήμων,ώστε να μην υπερβαίνει το 65% αυτής των πρωτοτύπων ενώ,ο ΣΥΡΙΖΑ-αν έχω αντιληφθεί σωστά τη θέση του- ζητά καθολική μείωση της τιμής όλων των φαρμάκων (πρωτοτύπων και γενοσήμων) κατά 15-20%.
Προφανώς,το κόστος της φαρμακευτικής δαπάνης θα μειωθεί με οποιαδήποτε απ'τις δυο προτάσεις.
Ενώ όμως με την πρώτη (υπουργείου) πλήττεται κατά κύριο λόγο η τιμολόγηση των γενοσήμων, με τη δεύτερη (συριζα) η μείωση είναι ομοιόμορφη.
Κάπου εδώ λοιπόν ξεκινούν τα σενάρια συνωμοσίας: ο ένας κατηγορεί τον άλλο ως υπηρέτη των συμφερόντων των λιγότερο θιγομένων από κάθε σενάριο!
Με το σενάριο Γεωργιάδη,θίγονται κυρίως τα γενόσημα,άρα οι Ελληνικές εταιρείες που τα παράγουν: εξ αυτού,ο συριζα συμπεραίνει πως ο υπουργός εξυπηρετεί τις "πολυεθνικές"!
Με το σενάριο ΣΥΡΙΖΑ,διατηρούνται ανταγωνιστικές οι Ελληνικές εταιρείες γενοσήμων έναντι των υπολοίπων: εξ αυτού,ο Γεωργιάδης συμπεραίνει πως ο ΣΥΡΙΖΑ εξυπηρετεί συμφέροντα των "ντόπιων φαρμακοβιομηχάνων"!
Υπάρχουν όμως κι άλλες αναγνώσεις.
Με το σενάριο Γεωργιάδη,πλήττεται η κερδοφορία των Ελληνικών εταιρειών γενοσήμων,άρα ο ΣΥΡΙΖΑ τον εγκαλεί πως "επιχειρεί να τις κλείσει προς όφελος των πολυεθνικών"!
Ο Γεωργιάδης,ανταπαντά πως, με το σενάριο ΣΥΡΙΖΑ,αναιρείται το κίνητρο συνταγογράφησης γενοσήμων (αφού η τιμή τους δεν υπολείπεται αρκετά των πρωτοτύπων) και άρα,δεν περιορίζεται η συνταγογράφηση πρωτοτύπων,δηλαδή "ευνοούνται οι πολυεθνικές"!

Ένας πραγματικός "μύλος" δηλαδή,στον οποίο όποια άποψη κι αν υποστηριχθεί,έχει βάσιμη επιχειρηματολογία,αλλά καμία δεν περιγράφει όλες τις πτυχές του ζητήματος.Κάθε πλευρά επιλέγει να φωτίσει το μέρος της αλήθειας που την εξυπηρετεί και να αποκρύψει εκείνο που ενδεχομένως την εκθέτει!
Συνεπής μακιαβελλισμός δηλαδή,αρμονικά προσαρμοσμένος στο διαγκωνισμό των ομάδων πίεσης που έχουν συμφέροντα στο χώρο του φαρμάκου.

Κατά τη γνώμη μου,μια πολιτική προάσπισης του δημοσίου συμφέροντος,στο χώρο της τιμολόγησης των φαρμάκων θα ακολουθούσε τις εξής αρχές:
1) Άνοιγμα της αγοράς,εμπέδωση συνθηκών ελεύθερου ανταγωνισμού στο χώρο του φαρμάκου.
Αν ήμουν υπουργός,θα στρεφόμουν προς φάρμακα φθηνότερα οποιασδήποτε προέλευσης.Θα πιστοποιούσα την ποιοτική τους επάρκεια δια του ΕΟΦ και θα ανακοίνωνα πως "ο ΕΟΠΥΥ αποζημιώνει μόνο αυτά ενώ,οποιαδήποτε ακριβότερη επιλογή,βαρύνει τον καταναλωτή ο οποίος θα καλύπτει το κόστος της διαφοράς"!
Αυτό θα είχε ως συνέπεια,όσες εταιρείες επιθυμούσαν να ανταγωνιστούν τις τιμές αυτές,να ρίξουν αντίστοιχα τις δικές τους.Σήμερα,παρά το γεγονός πως οι τιμές των γενοσήμων φαρμάκων μπορούν να διαμορφώνονται ελεύθερα προς τα κάτω,στην πράξη είναι όλες ίδιες! Αυτό συνιστά ισχυρή ένδειξη λειτουργίας καρτέλ,κοινώς άτυπης συμφωνίας μεταξύ των εμπλεκομένων ανταγωνιστών.Ο μόνος τρόπος για να διαρραγεί αυτό,είναι η έκθεσή του σε ευρύτερο ανταγωνισμό.
2) Εφαρμογή της ίδιας αρχής σε ό'τι έχει να κάνει με τις προμήθειες φαρμάκων και υγειονομικού υλικού στα Νοσοκομεία.Θα γίνονται δεκτά προϊόντα οποιασδήποτε προέλευσης,αρκεί να έχουν ποιοτικά πιστοποιηθεί απ'τον ΕΟΦ ή άλλη αρμόδια αρχή ποιοτικού ελέγχου.

Οι συνέπειες από μια τέτοια πολιτική θα είναι ευεργετικές για τη μείωση του κόστους της φαρμακευτικής δαπάνης και της δαπάνης υγειονομικού υλικού,σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας.

Φυσικά,θα υπάρξουν αναταράξεις και αντίλογος.
α) Είναι ενδεχόμενο,αρκετές εγχώριες βιομηχανίες να μην αντέξουν τον ανταγωνισμό και να οδηγηθούν σε κλείσιμο.Όσοι προβάλλουν αυτό το επιχείρημα,θα πρέπει όμως ταυτόχρονα να ενημερώσουν το κοινό πως η εναλλακτική επιλογή για τη "διατήρηση θέσεων εργασίας με κάθε κόστος",σημαίνει θέσεις εργασίας επιδοτούμενες από τους καταναλωτές.Αυτή η πρακτική όμως εκτοξεύει το εργασιακό κόστος,στερεί πόρους απ'τους καταναλωτές (άρα στερεί νέες δυνατότητες επενδύσεων) και δημιουργεί τη στρέβλωση του κορπορατισμού.Αν είναι εύλογο να επιδοτούμε έναν επαγγελματικό κλάδο,τότε κάθε επαγγελματικός κλάδος νομιμοποιείται να εγείρει αντίστοιχες αξιώσεις επιδότησης.Θυμίζω πως η Ελληνική οικονομία τελούσε υπό καθεστώς εκτεταμένου κορπορατιστικού προστατευτισμού και αυτός ήταν ο βασικότερος λόγος για το υψηλό κόστος εργασίας και παρεχομένων υπηρεσιών,δηλαδή κακής ανταγωνιστικότητας,εκτεταμένης γραφειοκρατίας,αδυναμίας νέων επενδύσεων.
β) Οι ομάδες συμφερόντων που δραστηριοποιούνται στο χώρο θα στερηθούν σημαντικό μέρος παραπλεύρων εσόδων.Οι εταιρείες σε επίπεδο πωλήσεων,οι γιατροί σε επίπεδο "αντισταθμιστικών παροχών",οι φαρμακοποιοί σε επίπεδο επιλογής του ακριβότερου σκευάσματος.Ας υπενθυμίσουμε εδώ πως αυτά ακριβώς τα παράπλευρα οφέλη εκτόξευσαν τη φαρμακευτική δαπάνη στη χώρα μόλις το 2008 στα επίπεδα της Ισπανίας.Σήμερα βέβαια,λόγω "μνημονιακής προσαρμογής" έχει υποδιπλασιαστεί και βαίνει περαιτέρω μειούμενη.
γ) Οι θιγόμενες ομάδες,μαζί με πρόθυμους δημοσιογράφους θα δημιουργήσουν κλίμα εκφοβισμού του κοινού για τα "φάρμακα απ'το Μπαγκλαντές"! Ήδη το έχουν πράξει για τους λόγους που προανέφερα.

Όλα αυτά οφείλει να τα λάβει υπ'όψη του ένα υπουργείο όταν σχεδιάζει μια νέα πολιτική ελέγχου των φαρμακευτικών δαπανών.Πολύ φοβάμαι πως στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν πρόκειται περί αυτού.Γίνεται απλά μια άκομψη αναδιανομή της πίτας στο χώρο και ο θόρυβος που προκαλείται είναι παρελκυστικός.Ούτε ο Γεωργιάδης επιθυμεί περισσότερο ανταγωνισμό,ούτε φυσικά ο ΣΥΡΙΖΑ.Πρόκειται απλά για διαγωνισμό κορπορατιστικού προστατευτισμού,με προκάλυμμα το "δημόσιο συμφέρον".

Οφείλουμε να σημειώσουμε και ορισμένα άλλα στοιχεία:
-Η Πρωτοβάθμια Παροχή Υγείας τελεί υπό συνολικό ανασχεδιασμό.Το ζήτημα είναι εξαιρετικά σημαντικό,αλλά τείνει να χαθεί κάτω απ'το σκυλοκαβγά για "τα φάρμακα".
-Οι απεργούντες ιατροί του ΙΚΑ εκπροσωπούν 6000 άτομα τα οποία κόπτονται για το οικονομικό τους συμφέρον.Οι γιατροί του ΙΚΑ εκπροσωπούν κατά ιδανικό τρόπο τον κορπορατιστικό προστατευτισμό που προανέφερα.Εισπράττουν αντιμισθία και ταυτόχρονα δικαιούνται να εργάζονται ως ιδιώτες.Με άλλα λόγια επιδοτούνται απ'τους φόρους των πολιτών για να έχουν προνομιακή θέση στην αγορά εργασίας,έναντι των άλλων γιατρών.Αυτό που αναδεικνύουν τα ΜΜΕ είναι η ανησυχία 6000 γιατρών για την επερχόμενη περικοπή των προνομίων τους.Αυτό που δεν αναδεικνύουν,είναι η αγωνία 40000 γιατρών για την επαγγελματική τους επιβίωση!
-Σε κανένα υγειονομικό σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας,δεν υπάρχει μηδενική συμμετοχή των ασφαλισμένων στην ιατρική επίσκεψη!Παντού,ο ασφαλισμένος συμμετέχει καταβάλλοντας στο γιατρό ένα στοιχειώδες αντίτιμο.Ο χρόνιος λαϊκισμός πολιτικών/συνδικαλιστών/ΜΜΕ στην Ελλάδα,συντηρεί τη φενάκη της "δημόσιας δωρεάν υγείας".Αν δεν απεμπλακούμε απ'αυτήν και αν δε συνειδητοποιήσουμε πως "δημόσιο" δε σημαίνει "δωρεάν",αν με λίγα λόγια οι ασφαλισμένοι δεν καταστούν συμμέτοχοι στο κόστος παροχής ΠΦΥ, κανένα σύστημα δεν πρόκειται να τελεσφορήσει.Είναι καιρός να αναδείξουμε την απλή και αναπόφευκτη αυτή αλήθεια!
-Η συμπίεση του κόστους φαρμακευτικής δαπάνης και ΠΦΥ (Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας),έχει κάποιο όριο,πέραν του οποίου οι υγειονομικές παροχές de facto εξαλείφονται! Δεν είμαι σε θέση να το προσδιορίσω επακριβώς,αλλά εκτιμώ πως δεν υπάρχουν αρκετά περιθώρια για περαιτέρω μειώσεις.Ήδη,στη φαρμακευτική δαπάνη,απ'το "πάρτυ" του 2008,έχουμε φτάσει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα σε σύγκριση με κάθε Ευρωπαική χώρα.Πρέπει να παραδεχτούμε πως ο περιορισμός στη χρηματοδότηση της υγείας προκαλεί κατά χρονολογική σειρά τις εξής επιπτώσεις: μείωση συντελεστών κέρδους υγειονομικών,υποβάθμιση υπηρεσιών υγείας,εξάλειψη υπηρεσιών υγείας!
Η δημόσια υγεία,ακριβώς επειδή δεν είναι δωρεάν,χρειάζεται λεφτά!Είναι ευθύνη των Κυβερνήσεων-και της Ελληνικής- να καθορίσουν πόσα,ανάλογα με το πως αξιολογούν τη σημασία της!

Και η ζωή συνεχίζεται...

27/11/2013

Thursday, November 14, 2013

Σκόρπιες ιστορίες (2)

-Φονικός τυφώνας στις Φιλιππίνες! Νεκροί,αγνοούμενοι,καταστροφή σπιτιών και υποδομών,κίνδυνος υποσιτισμού και επιδημιών,αληθινή ανθρωπιστική κρίση! Οι διεθνείς οργανισμοί κινητοποιούνται,οι μεγάλες-πραγματικά-χώρες το ίδιο,απλοί άνθρωποι από κάθε σημείο της γης προστρέχουν τους πληγέντες συνανθρώπους τους όπως μπορούν.Οι Φιλιππίνες θα ξαναβρούν την κλονισμένη τους καθημερινότητα,είναι ζήτημα χρόνου.
Οι Ιάπωνες,όταν συμβαίνει μια καταστροφή,ασχολούνται πρώτα με την αντιμετώπισή της και σε δεύτερο χρόνο με την αναζήτηση ευθυνών.Όλοι οι υπόλοιποι,κάνουμε ταυτόχρονα και τα δυο.Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα,όσοι είμαστε μακριά και εκ των πραγμάτων δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά στο σκέλος της αντιμετώπισης,να ρίχνουμε όλο μας το βάρος στο σκέλος του καταλογισμού ευθυνών! Είναι εύκολο,ανέξοδο και προσφέρεται και για επιβεβαίωση των δογματισμών μας.
Στα πλαίσια αυτής της συνήθειας,ακούσαμε πως για τον τυφώνα "ευθύνεται η θέρμανση του πλανήτη",δηλαδή ο "κακός καπιταλισμός"!
Μια αμφίβολης εγκυρότητας επιστημονική υπόθεση (επαναλαμβάνω,υπόθεση),έχει μετατραπεί σε εύκολη θεωρία-πασπαρτού για την καταγγελία του καπιταλισμού...
Εγώ πάλι,ως γνωστός αντιδραστικός,προβοκάτορας και σνομπ,βλέπω κάτι διαφορετικό: πως δηλαδή ένα βασικό παράγωγο του καπιταλισμού,η παγκοσμιοποίηση,με τη διάχυση της πληροφορίας σε παγκόσμιο επίπεδο και σε real time,κινητοποιεί την ανθρωπότητα άμεσα απέναντι σε καταστροφές που στο παρελθόν τις αγνοούσαμε πλήρως ή τις μαθαίναμε μετά από μήνες!
Για να μη μιλήσω για τις δυνατότητες παρέμβασης και επανόρθωσης που η τεχνολογία (άλλο παράγωγο του καπιταλισμού) μας παρέχει σήμερα!
Υπάρχουν λοιπόν οι γκρινιάρηδες που καταριούνται τον καπιταλισμό και οι ρεαλιστές που τον χρησιμοποιούν για να κάνουν τη ζωή των ανθρώπων λίγο καλύτερη: με την ευκαιρία,όσοι θέλετε να κάνετε κάτι για τις Φιλιππίνες,μπορείτε να ενημερωθείτε  εδώ.
Οι υπόλοιποι μπορείτε να περιμένετε "έναν άλλο κόσμο,εφικτό".
Κάθε επιλογή,σεβαστή!

-Συζήτηση την Κυριακή το βράδυ στη Βουλή των Ελλήνων για την πρόταση μομφής του ΣΥΡΙΖΑ: κάθισα να ακούσω τον πρωθυπουργό και τον πρόεδρο της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης...
Το επίπεδο του πολιτικού τους λόγου ήταν τραγικό! Δεν έχω βέβαια την απαίτηση να ακούσω επίπεδο Παναγιώτη Κανελλόπουλου απ'τους σημερινούς βουλευτές,αλλά να πάρει η ευχή,τέτοιο έλλειμμα πολιτικής ποιότητας δε θυμάμαι ποτέ! Και μια και μιλάμε για πολιτική αντιπροσώπευση,η λογική είναι άτεγκτη: οι εκπρόσωποι αντικατοπτρίζουν τους εκλογείς τους!

-Η λογική του "δρόμου" έχει ισχυρό συμβολισμό.Οι άνθρωποι φαντάζονται έτοιμους δρόμους που οδηγούν νομοτελειακά σε προσχεδιασμένα τέλη και η ευθύνη σου εξαντλείται στο να επιλέξεις το σωστό.
Είναι γνωστή η ιστορία του Ηρακλή που έπρεπε να επιλέξει ανάμεσα στο δρόμο της "Αρετής" και της "Κακίας".
"Εγώ ειμί η Οδός" ισχυρίζεται ο Ιησούς (Ιωάννης ΙΔ-6).
Για να μη μιλήσουμε για τους "δρόμους του σοσιαλισμού" που είναι δεκάδες,ή το "δρόμο προς τη δουλεία" του Hayek, αλλά και το "on the road" του Κέρουακ και τις αντίστοιχες road movies που εξυμνούν το ταξίδι ως αυτοσκοπό.
Οι συμβολικοί αυτοί δρόμοι,ενώ με γοήτευαν,μου άφηναν πάντοτε μια ανικανοποίητη αίσθηση.
Από τη μια μεριά, μεγαλώνοντας έμαθα πως δεν υπάρχουν καθαροί δρόμοι: η αρετή διαπλέκεται με την κακία,ο σοσιαλισμός με τη βαρβαρότητα,ο Ιησούς με το Σατανά,ο Χέντριξ με τον Τσιτσάνη ,ο Χάγιεκ με τον Κατρούγκαλο!
Από την άλλη,η αίσθηση της προσχεδιασμένης διαδρομής,μου αφαιρούσε την ευθύνη της διαρκούς επιλογής,με άλλα λόγια την ελευθερία μου ως νοούντος οργανισμού!
Πρόσφατα όμως,διαβάζοντας τα ανάλεκτα του Κομφούκιου,βρέθηκα σε μια διαφορετική σύλληψη του "δρόμου" (Dao) που μάλλον την προκρίνω έναντι των υπολοίπων και την παραθέτω σε ελεύθερη απόδοση: "Εσύ είσαι που φτιάχνεις το δρόμο κι εσύ είσαι που βαδίζεις πάνω του.Βαδίζεις πάνω σ'αυτό που εσύ φτιάχνεις.Αλλά ταυτόχρονα φτιάχνεις,προκειμένου να βαδίσεις".
Απλό,ευφυές και αληθινά ελεύθερο!

-Τα Πανεπιστήμια στο μεταξύ παραμένουν κλειστά εδώ και δυο μήνες! Το απόστημα της μεταπολιτευτικής ακαδημαϊκής διαστροφής δε λέει να σπάσει.Θλιβερές μειοψηφίες μπαχαλάκηδων,διαπλεκόμενοι καθηγητές με τα κομματικά γραφεία στα οποία οφείλουν τη θέση τους,πολιτευτές και ακαδημαϊκοί συναλλασσόμενοι με αιώνιους φοιτητές,προαποφασισμένες ανακοινώσεις που εκδίδονται από τρομοκρατημένα μέλη της Συγκλήτου,βίαιη καταστολή κάθε αντίθετης φωνής (και εννοώ απόλυτα τη λέξη "βίαιη"),πλήρης εξευτελισμός του ακαδημαϊκού ασύλου.
Και εν μέσω αυτής της κακόγουστης παράστασης,ο πρύτανης και ερασιτέχνης ηθοποιός διαπρέπει ως αληθινός καμποτίνος που "καλεί όλους να αναλάβουν τις ευθύνες τους"...
Η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στα ΑΕΙ με την πλήρη πολιτική κάλυψη της Αριστεράς,η οποία ως γνωστόν τα νέμεται εδώ και δεκαετίες και τη συνενοχή της Πολιτείας και των ΜΜΕ,οδηγεί σε μια εκπαίδευση με έντονα χαρακτηριστικά "ταξικής διαφοροποίησης".Τα παιδιά των "εχόντων" περατώνουν τις σπουδές τους στα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια του εξωτερικού και τα παιδιά των "μη εχόντων" υποβάλλονται στον εκπαιδευτικό ευνουχισμό του "μόνιμα υπό κατάληψη δημόσιου ελληνικού πανεπιστήμιου"! Αργότερα,οι σημερινοί φοιτητοπατέρες θα καπαρώσουν τις προνομιακές θέσεις προβάλλοντας τα "αριστίνδην απονεμημένα πτυχία τους",οι "εξ εσπερίας πεφωτισμένοι" θα συμπληρώσουν τις υπόλοιπες διαθέσιμες και οι εντόπιοι αφελείς θα ασπαστούν τη χρόνια κατάθλιψη του μηδέποτε δικαιωθέντος οραματιστή...

-Ένα μικρό κοριτσάκι,έξω απ'την ΕΡΤ,απήγγειλε ένα προκατασκευασμένο "ποίημα",ενάντια στη "φασιστική ΔΤ".Μόλις τελείωσε,εισέπραξε το χειροκρότημα των γονιών του...
Είναι σημειολογικά ενδιαφέρον: αυτοί που αποκαλούν τους άλλους "φασίστες",δεν αισθάνονται κανέναν ηθικό ενδοιασμό να χρησιμοποιήσουν το ανήλικο παιδί τους ως μέσον πολιτικής προπαγάνδας! Ιστορικά,τα καθεστώτα που επιστράτευσαν παιδιά για την προπαγάνδιση των θέσεών τους ήταν φυσικά τα φασιστικά/ναζιστικά και τα κομμουνιστικά! Οι δύστυχοι γονείς νομίζουν τους εαυτούς τους αντιφασίστες,έχοντας υιοθετήσει πλήρως την πρακτική του φασισμού! Δεν υποψιάζονται καν την αντίφαση!
Είναι γνωστή η κατηγορική επιταγή του Καντ "μη χρησιμοποιείς τον άλλον ως μέσον,αλλά ως τελικό σκοπό"!
Ειδικά,αν πρόκειται για το παιδί σου!
Το παιδί σου δεν είναι μέσον,άθλιε πατέρα,είναι τελικός σκοπός!
Αλλιώς,βγάλε το στα φανάρια να σου φέρνει μεροκάματο...άθλιε!



-Μου φαίνεται πολύ τις βάρυνα τις "σκόρπιες ιστορίες" αυτή τη φορά! Μπορεί να φταίει η συνήθεια.
Ας αλλάξουμε λίγο κλίμα με ένα ωραίο τραγούδι κι ένα ακόμη ωραιότερο video clip




Καλό Σαββατοκύριακο!

15/11/2013

Saturday, November 9, 2013

Σκόρπιες ιστορίες (1)

Η ιδέα προήλθε από το blog του Λεωνίδα Καστανά "μη μαδάς τη μαργαρίτα".
Άλλωστε,η παραγωγικότητα αναρτήσεών μου έχει σημαντικά μειωθεί και ο λόγος είναι πως τα ζητήματα που πραγματεύομαι με έχουν προσωπικά κουράσει.Ο μόνος τρόπος λοιπόν να συνεχίσει να υφίσταται ο nikorestis,είναι να εμπλουτίσει το υλικό του με σύντομες ιστορίες σε χαλαρό στυλ.Ενδεχομένως αυτός να είναι κι ένας τρόπος για τους αναγνώστες του να με κατανοήσουν καλύτερα.Από τη μέχρι τώρα διαδικτυακή εμπειρία μου,ιδίως στο "περιβόλι" του facebook,κατάλαβα πως το ευκολότερο πράγμα στο internet είναι να αντιδικείς με άγνωστους και ανώνυμους "αντιφρονούντες" δίχως καμία προοπτική.Το δύσκολο,είναι να γίνεις συμπαθής ακόμη και σ'αυτούς που διαφωνούν με τις απόψεις σου.Και για να έχει πιθανότητες να συμβεί αυτό,πρέπει να γίνεις εξομολογητικός.
Αρκετά με την εισαγωγή,πάμε για τα πρώτα "σκόρπια".

-Χθεσινοβραδινή γιορτή της ανηψιάς μου.Στο σαλόνι μαζεμένη παρέα ακραία "αντιμνημονιακής" σύνθεσης.Από τροτσκιστές και χριστιανορθόδοξους πρώην εκκε (ναι,υπάρχουν),μέχρι θιασώτες της ευρύτερης λαικής δεξιάς.Έχουν αρχίσει να εκθέτουν τις απόψεις τους,ένα υπέροχο συμπίλημα δραχμολαγνείας,συνωμοσιολογίας,αντιφορολογικού και συνάμα κρατικοδίαιτου (ναι,συνδυάζονται) οικονομικού μοντέλου "ανάπτυξης".
Συνήθως δεν παίρνω μέρος σε τέτοιες συζητήσεις,αλλά χθες έκανα μια εξαίρεση.Αντέτεινα λοιπόν τη δική μου επιχειρηματολογία και η ομήγυρις εσιώπησε,σε σημείο που εξέπληξε κι εμένα!
Ξυπνώντας σήμερα λέω στην καλή μου "τους τα'πα χθες και τους τακτοποίησα! Είδες που δεν είχαν τίποτα να πουν"?
"Τι να σου πουν? Αφού είχες μεθύσει και φώναζες,τρόμαξαν οι άνθρωποι"!
Η αποκάλυψη έπεσε σαν κεραυνός! Αποδεικνύει δε δύο πράγματα.
Αφενός μεν πως δεν αντέχω το ουίσκυ όπως παλιά!
Αφετέρου δε,πως πράγματι ο μεθυσμένος υπερέχει του τρελού!

-Η φετινή ομάδα που έχει φτιάξει ο Μπαρτζώκας (μπάσκετ Ολυμπιακού),μέχρι τώρα δείχνει εξαιρετικό δείγμα γραφής: ισορροπία σε όλες τις γραμμές,αθλητικότητα αλλά και έξυπνο παιχνίδι,πλουραλισμός στην επίθεση,εξαιρετική αμυντική συμπεριφορά! Μακάρι να συνεχίσει έτσι.Είναι μια ομάδα που χαίρεσαι να τη βλέπεις (ιδίως αν είσαι γάβρος,όπως εγώ).Περαστικά στο Σίμονς για τον τραυματισμό του!

-Η ΕΡΤ αναδεικνύεται σε "λυδία λίθο" της Ελληνικής Αριστεράς: πριν πέντε μήνες οδήγησε τη ΔΗΜ.ΑΡ σε έξοδο απ'το κυβερνητικό σχήμα.Σήμερα,εξώθησε το ΣΥΡΙΖΑ σε "πρόταση μομφής".
Ένα γνωστό τσιτάτο της παλιάς ΚΝΕ ήταν μια ρήση του Μαρξ από το "Λουδοβίκο Φόυερμπαχ": "οι φιλόσοφοι μέχρι τώρα ερμήνευαν τον κόσμο,ενώ το ζήτημα είναι να τον αλλάξουμε"!
Προσαρμόζοντάς το στα γεγονότα, θα λέγαμε "η Αριστερά μέχρι τώρα ερμήνευε τον κόσμο,ενώ το ζήτημα είναι να μην αλλάξει τίποτα στην ΕΡΤ"...

-Η νέα μπαταρία στο Triumph δείχνει να λύνει επιτέλους τα προβλήματα ηλεκτροδότησης.Το ελπίζω,γιατί δεν αντέχω το δούλεμα του πεθερού μου.Παρεμπιπτόντως,συνειδητοποιώ πως οδηγώ γιαπωνέζικο αυτοκίνητο και εγγλέζικη μοτοσικλέτα: είμαι σνομπ,το παραδέχομαι!

-Σήμερα έχει συνέδριο και η "Φιλελεύθερη Συμμαχία" στη Στοά του Βιβλίου.Λέω να περάσω μια βόλτα για τρεις βασικούς λόγους:
α) να δω μερικούς γνωστούς
β) να ενισχύσω ηθικά/οικονομικά τα μέλη της και
γ) να τονώσω τη ματαιοδοξία μου : πάντα μεταξύ ελαχίστων έχεις πιθανότητες να μην περάσεις απαρατήρητος...

Καλό Σαββατοκύριακο!

9/11/2013


Monday, November 4, 2013

Η σκοτεινή πρόγνωση

Το βιβλίο του Joseph Schumpeter "Capitalism,Socialism and Democracy" γράφτηκε το 1943,μεσούντος του Β Παγκοσμίου Πολέμου.Ο συγγραφέας του,ένας απ'τους σημαντικότερους οικονομολόγους του 20ου αιώνα,προτείνει σ'αυτό το έργο κάτι παράδοξα ενδιαφέρον: πως δηλαδή ο καπιταλισμός πρόκειται να καταρρεύσει (και ο σοσιαλισμός νομοτελειακά να τον αντικαταστήσει),όχι λόγω των αδιεξόδων και αντιφάσεών του -όπως υπέθεσε ο Μαρξ- αλλά αντίθετα λόγω της επιτυχούς λειτουργίας του!

Ο Schumpeter βασίζει τη συλλογιστική του σε τέσσερα σημεία:
1)Η καπιταλιστική διαδικασία,λειτουργώντας κερδοφόρα δημιουργεί μια τάξη-την αστική-η οποία όμως,αντί να βελτιώνει και να επεκτείνει το πνεύμα του επιχειρείν (entrepreneurship),αντίθετα γραφειοκρατικοποιείται με γοργούς ρυθμούς.
2)Αυτό συνεπάγεται τη συνεχή μείωση των δυνατοτήτων επιτυχούς νέας επένδυσης,οπότε το σύστημα λιμνάζει.
3)Ο πλούτος,έχει ως αποτέλεσμα τη μαζική εξάπλωση της εκπαιδευτικής δυνατότητας και τη δημιουργία μιας ευρείας τάξης "διανοούμενων" οι οποίοι,λόγω της αδυναμίας τους να απορροφηθούν εργασιακά (βλ.2) απ'το σύστημα,διάκεινται εχθρικά προς την καπιταλιστική παραγωγική διαδικασία!
4)Επιπλέον,ο καπιταλισμός που αποθέωσε την ατομικότητα και έθεσε το άτομο (και τα δικαιώματά του) στην κορυφή της ιστορικής διαδικασίας,υφίσταται την άλλη όψη της κυριαρχίας της ατομικής γνώμης: κανένα άλλο κοινωνικό σύστημα,δε διέθετε ιστορικά τόσους επίδοξους επικριτές ή ανατροπείς του! 

Η επιχειρηματολογία είναι, αν μη τι άλλο, πρωτότυπη.Χρήζει ωστόσο διερεύνησης.

-Ως προς την τάση προς γραφειοκρατικοποίηση,υπάρχει πράγματι σε κάθε ιστορικά κυρίαρχη τάξη ένας εγγενής φορμαλισμός.Δεν υπάρχει κανείς λόγος να εξαιρεθεί η αστική τάξη απ'αυτόν.Οι υποτιθέμενοι αμφισβητίες των "κληρονομικώ δικαίω" προνομίων της παλιάς αριστοκρατίας,τώρα που έγιναν κυρίαρχοι,ενδίδουν στη γοητεία της οικογενειοκρατίας.Οι άλλοτε οπαδοί του ελεύθερου ανταγωνισμού και της ανάδειξης του ικανότερου,υπεράνω κοινωνικής τάξης ή προνομίων,κατασκευάζουν συνθήκες προώθησης των απογόνων τους πέραν των ρίσκων του ανταγωνισμού: ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που πωλούν τίτλους σπουδών αμφιβόλου αξίας προικοδοτούν τους γόνους τους.Στη συνέχεια,οι πελατειακές σχέσεις με τους πολιτικούς-αυτούς που κάποτε οι αστοί περιφρονούσαν ως στενόμυαλους και οπισθοδρομικούς- θα εξασφαλίσουν τα υπόλοιπα.
Ολοένα και περισσότεροι αστοί-αφού αναρριχήθηκαν στην κορυφή-γυρίζουν την πλάτη τους στον ελεύθερο ανταγωνισμό και αγκαλιάζουν την πολιτική τάξη ζητώντας προστασία των κεκτημένων τους (επιδοτήσεις,ταρίφες,περιορισμούς στην είσοδο νέων ανταγωνιστών,έλεγχο παραγωγής και εισοδημάτων κ.ο.κ).Διόλου αυτονόητο δεν είναι πως οι "πλούσιοι" είναι υπέρ της ελεύθερης αγοράς,συχνότατα συμβαίνει το αντίθετο.
Πράγματι η αστική τάξη προδίδει τις αξίες της.Αρκεί όμως αυτό για να υπονομεύσει το σύστημα?

-Η μείωση των δυνατοτήτων νέων επενδύσεων,είναι ένα συχνό φαινόμενο στη διάρκεια της καπιταλιστικής εξέλιξης.Συχνά δημιουργεί τον πειρασμό να υποθέσουμε πως "το σύστημα δεν εξελίσσεται άλλο και αρχίζει να βαλτώνει".Αυτό όμως μέχρι τώρα έχει αποδειχτεί διαχρονικά προσωρινό.Κάποια νέα τεχνολογική ανακάλυψη εμφανίζεται και το σύστημα επανεκκινά!Ο ατμός ξεκίνησε τη βιομηχανική επανάσταση,το πετρέλαιο της έδωσε νέα ώθηση.Μετά τον πόλεμο,είχαμε την έκρηξη στις τηλεπικοινωνίες και στις μεταφορές,την πράσινη επανάσταση στις τεχνικές καλλιέργειας,την κινητή τηλεφωνία,τις νέες μορφές ενέργειας,την επανάσταση της πληροφορικής.Ο Schumpeter δεν πρόλαβε να τα ζήσει όλα αυτά.Ίσως η δυσοίωνη πρόβλεψή του να επηρεάζεται από το κλίμα του Β παγκοσμίου πολέμου.Πάντως δε δείχνει να δικαιώνεται.

-Το τρίτο επιχείρημα μοιάζει εξαιρετικά έγκυρο! Διαχρονικά και σε όλες τις κοινωνίες,ο ακαδημαϊκός χώρος κυριαρχείται,αν όχι από σοσιαλιστικές ιδέες,τουλάχιστον από μια απροκάλυπτη εχθρότητα προς τον καπιταλισμό! Το φαινόμενο έχει περιγραφεί από αρκετούς φιλελεύθερους στοχαστές.Ο von Mises το σκιαγραφεί στο "The anti-capitalistic mentallity", ο Hayek στο "Fatal Conceit", ο Nozick σε σχετικό άρθρο του.Είναι κοινός τόπος πως ο χώρος των διανοούμενων εχθρεύεται τον καπιταλισμό και την οικονομία της αγοράς ενώ, στη μεγάλη τους πλειοψηφία, περιφρονούν την οικονομία ως αμφίβολης εγκυρότητας επιστήμη και περίπου ως "συνήγορο" της επιχειρηματολογίας των επιχειρηματιών.Σε μια κοινωνία στην οποία τα μέσα του έντυπου και προφορικού λόγου γνωρίζουν διαρκή άνθιση,η επίδραση των διανοούμενων στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης είναι θεμελιώδης! Ο ίδιος ο όρος "κοινή γνώμη" σκιαγραφεί ένα ιστορικά νέο θεσμικό μόρφωμα,το οποίο αποτελεί δημιούργημα των τελευταίων δεκαετιών και αποκλειστικό προνόμιο των ανοιχτών κοινωνιών του δημοκρατικού καπιταλισμού! Οποία ιστορική ειρωνεία,οι διαμορφωτές της τη στρέφουν εναντίον του δημιουργού της...

-Το τέταρτο επιχείρημα έχει επίσης αξιόπιστη χροιά.Ο καπιταλισμός βασίζεται στην ατομική πρωτοβουλία του ελευθέρως δρώντος υποκειμένου,στο άτομο και στη δημιουργικότητά του.Εξ ου και υπερασπίζεται τα δικαιώματα του ατόμου.Ελευθερώνοντας όμως το άτομο από την "ιστορική αφάνεια",επιφορτίζεται με το καθήκον να το κρατά ηθικά και υλικά ικανοποιημένο.Διαφορετικά,οποτεδήποτε αυτό δε συμβαίνει,υφίσταται την αμείλικτη κριτική του.
Ο Schumpeter γράφει επί λέξει "ο καπιταλισμός αναπόφευκτα,από την ίδια την αρετή του και τη λογική του πολιτισμού του,δημιουργεί,εκπαιδεύει και χρηματοδοτεί ένα επενδεδυμένο ενδιαφέρον στην κοινωνική ανυπακοή"("a vested interest in social unrest").Πρόκειται για ευφυή στη σύλληψη και διατύπωσή της παρατήρηση που επιβεβαιώνεται καθημερινά!

Ο συγγραφέας,σκιαγραφεί παράλληλα και τη μετάβαση στο μεταπολεμικό σοσιαλισμό.
Από τη μία μεριά ο σοσιαλισμός των σοβιέτ,για τα οποία ο Schumpeter δεν τρέφει την παραμικρή αυταπάτη ως προς το πολιτικό τους περιεχόμενο.
Από την άλλη,ίσως σημαντικότερος γιατί υπόρρητος,ο light σοσιαλισμός των χωρών της δύσεως,με τις τεράστιες κρατικές γραφειοκρατίες που θα αναλαμβάνουν την παρέμβαση του κράτους στην οικονομική δραστηριότητα και τη ρύθμιση των διαδικασιών παραγωγής.Σε αυτόν τον quasi-socialism θα ταιριάξει εξαιρετικά το Κεϋνσιανό μοντέλο οικονομικής διαχείρισης,το οποίο ο Schumpeter απροκάλυπτα απορρίπτει.
Είναι λοιπόν όλα μαύρα στο μέλλον?
Είναι πράγματι ιστορική νομοτέλεια ή χιλιαστική εκπλήρωση η έλευση του σοσιαλισμού επί των ερειπίων του καπιταλισμού?

Νομίζω πως εδώ πρέπει να γίνει η σημαντικότερη παρατήρηση πάνω στην πρόβλεψη του Schumpeter.
Κι αυτή έχει να κάνει με το γεγονός πως,ο ευφυής αυτός στοχαστής,νομίζω επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις ιστορικές εξελίξεις της εποχής του.Το τέλος του πολέμου βρήκε την Ευρώπη ερειπωμένη,τις υποδομές κατεστραμμένες,τις κρατικές εξουσίες διογκωμένες,τον πληθωρισμό να καλπάζει.Επιπλέον,σε ένα μεγάλο τμήμα της Ευρωπαϊκής επικράτειας,ενσαρκώνονταν για πρώτη φορά στην ιστορία η σοσιαλιστική κοινωνία ως ολοκληρωτικός εφιάλτης,ως απροκάλυπτος ασιατικός δεσποτισμός,ως το τρομακτικότερο μιλιταριστικό καθεστώς που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα.Και το χειρότερο,οι διανοούμενοι της Δύσης,στη συντριπτική τους πλειοψηφία το αντιμετώπιζαν είτε με κατανόηση,είτε ως πρότυπο κοινωνικής επιδίωξης!
Στον υπόλοιπο κόσμο,στον οποίο είχαν διασωθεί οι πολιτικές ελευθερίες,η κοινή γνώμη απηυδισμένη από τον πόλεμο,επιζητούσε ασφάλεια,ειρήνη,σταθερότητα και εξασφάλιση,όλα όσα υπόσχονταν οι Κεϋνσιανές πολιτικές της "πλήρους απασχόλησης" που εξασφάλιζαν τεχνητή ευμάρεια υπονομεύοντας τους προϋπολογισμούς,αλλά και φέρνοντας πολύτιμες ψήφους (δεν είναι τυχαίο που τις λατρεύουν όλοι οι πολιτικοί).
Μέσα σ'αυτό το κλίμα,όλα έμοιαζαν να απεργάζονται την ολοκλήρωση της "σοσιαλιστικής προφητείας".
Ταυτόχρονα,ο ίδιος ο Schumpeter πρέπει να ήταν και ως άνθρωπος ιδιόμορφος.Φιλελεύθερος οικονομολόγος,θεωρητικός αντίπαλος της μαρξιστικής ανάλυσης,αλλά και κήρυκας της επερχόμενης κατάρρευσης του καπιταλισμού! Επιπλέον,απέναντι στη φιλελεύθερη "Mont Pelerin Society",τη σημαντικότερη πρωτοβουλία της εποχής για την ανάσχεση του ρεύματος προς το σοσιαλισμό,ο Schumpeter υπήρξε δηκτικός: "κάποιοι οικονομολόγοι μαζεύτηκαν έμαθα σε ένα Ελβετικό βουνό,για να δηλώσουν την αντίθεσή τους στον κεντρικό σχεδιασμό"...
Ένας έντιμος παρατηρητής,ακόμη και σοσιαλιστής,θα δυσκολεύονταν να χαρακτηρίσει "κάποιους" τους Mises, Hayek, Friedman, Popper,Stigler, για να αναφέρω ενδεικτικά ένα μέρος των συμμετεχόντων...

Το βιβλίο σε κάθε περίπτωση αποτελεί το δημοφιλέστερο έργο του Schumpeter.Τα οικονομικά του έργα είναι ασφαλώς σημαντικότερα,αλλά υποθέτω απολύτως εξειδικευμένα.Η γραφή του είναι εξαιρετικά πυκνή,οι σελίδες βγαίνουν δύσκολα,το λεξιλόγιό του ασύλληπτο,δε θυμάμαι πόσες φορές ανέτρεξα στον ηλεκτρονικό μεταφραστή.Σου δίνει τη βεβαιότητα της ευφυίας,αλλά και ταυτόχρονα την εντύπωση του ανθρώπου που μάλλον αποτελεί "δύσκολη παρέα".
Η τελική εντύπωση που αποκόμισα είναι πως -ευτυχώς- η πρόβλεψη δεν επιβεβαιώθηκε,αντίθετα ο "υπαρκτός" κατέρρευσε-πάλι ευτυχώς- με πάταγο πριν από 25 περίπου χρόνια!
Ωστόσο,κάποιες από τις επισημάνσεις του Schumpeter,διατηρούν την ισχύ τους και την υπονομευτική αντισυστημική τους αναφορά.

Καλό είναι να τις έχουμε κατά νου,τουλάχιστον όσοι είμαστε προσανατολισμένοι στην υπεράσπιση της οικονομίας της αγοράς και της κοινωνίας των πολιτών, με άλλα λόγια του φιλελεύθερου δημοκρατικού καπιταλισμού!

4/11/2013