Total Pageviews

Tuesday, December 23, 2014

Ώρες ευθύνης

Στην πολιτική,κατά τη γνώμη μου,υπάρχουν δυο σημαντικές συνιστώσες σε ο'τι έχει να κάνει με το περιεχόμενο κάθε ιδεολογικής επιλογής.
Η πρώτη σχετίζεται με την οικονομική αντίληψη κάθε ιδεολογικού χώρου.Πως αντιλαμβάνεται αυτός την οικονομία,πως αποτιμά το ρόλο της στην ανθρώπινη ζωή,πως πιστεύει ότι παράγεται ο πλούτος,αν έχουν σημασία οι διαδικασίες παραγωγής του και,συνακόλουθα,ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες των οικονομικών μας επιλογών.
Η δεύτερη σχετίζεται με μια ευρύτερη αντίληψη πολιτικής συμπεριφοράς,θα την ονόμαζα "γεωστρατηγική",υπό την έννοια πως έχει να κάνει με όσα συνιστούν τις διπλωματικές επαφές.Πως αξιολογούνται αυτές,κατά πόσον γίνονται αποδεκτοί οι αξιακοί κώδικες που τις διέπουν,ποια ευρύτερα συστήματα συμμαχιών προκρίνονται και ποια απορρίπτονται και,κατά συνέπεια,με ποιους επιλέγουμε πολιτικές συνεργασίες και ποιους αποκλείουμε ως πολιτικά μη συμβατούς με εμάς.

Οι δυο συνιστώσες δεν είναι ξένες μεταξύ τους,κάθε άλλο: η μια προϋποθέτει την άλλη σε βαθμό απόλυτο.Κάθε οικονομική δραστηριότητα χρειάζεται ένα συγκεκριμένο πολιτικό περιβάλλον για να εκδηλωθεί.Αλλά και κάθε γεωστρατηγική ανάλυση χρειάζεται τους πόρους που θα προκύψουν από μια επιτυχημένη οικονομική πολιτική.
Αν θα έπρεπε να ιεραρχήσω-έστω οριακά-τις δυο παραμέτρους,θα έδινα μια οριακή αλλά σαφή προτεραιότητα στη γεωστρατηγική.Το πολιτικό περιβάλλον προηγείται,η οικονομική ανάπτυξη έπεται.Πολιτικές κοινωνίες έσχατης ένδειας υφίστανται (αν και φυσικά δεν είναι διόλου αξιοζήλευτες).Αντίθετα,οικονομική ανάπτυξη δίχως πολιτικό περιβάλλον που να την εγγυάται,δεν υπάρχει (υπάρχει μόνο η μικρής κλίμακας διαπροσωπική ανταλλακτική οικονομία).
Ασφαλώς ο ιδανικός συνδυασμός είναι η αρμονική συνύπαρξη και των δυο: Πολιτεία που να εγγυάται τους οικονομικούς θεσμούς της ελεύθερης αγοράς και οικονομική ανάπτυξη που να
ενισχύει τη θέση των πολιτών και να εμπεδώνει τη σημασία των Πολιτειακών θεσμών στη συνείδησή τους.

Ασφαλώς υπάρχουν και άλλα ζητήματα που απασχολούν τα κόμματα και τους πολίτες.Η δημοκρατική διαδικασία είναι αμφίδρομη: τα κόμματα οφείλουν να ακούν τους πολίτες προκειμένου να διαμορφώσουν τις θέσεις τους,διαφορετικά δεν πρόκειται να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους.
Δεν έχουν σημασία μόνο τα οικονομικά/γεωστρατηγικά προτάγματα,αλλά και εκατοντάδες άλλα.Οτιδήποτε απασχολεί την καθημερινότητα του ψηφοφόρου,αποτελεί δυνητικά πολιτικό αίτημα προς ικανοποίηση.Τα κόμματα προσπαθώντας να παρακολουθήσουν αυτόν τον εξατομικευμένο κυκεώνα επιθυμιών,αναγκαστικά καταφεύγουν στην ασάφεια.Δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά.Από τα εκατομμύρια διαφορετικών και συχνά αντικρουόμενων μεταξύ τους αιτημάτων,είναι αδύνατον να προκύψει συγκεκριμένη πολιτική πρόταση!
Το κομματικό παιχνίδι έχει και στοιχεία ψυχολογίας,διαχείρισης των μαζών,οραματικής προβολής,αισθητικής υπεροχής,διαφήμισης,συγκινησιακής φόρτισης,συμβολισμών κ.α
Μπορεί το πλήθος των παραμέτρων της πολυκομματικής δημοκρατίας να εγείρει ζητήματα αξιοπιστίας της στη συνείδηση πολλών,είναι ωστόσο αναμφίβολα προτιμότερη από την "ενός ανδρός αρχή".

Επιστρέφοντας στο θέμα μου,το ερώτημα που πρέπει να απαντήσω είναι,με βάση τις δικές μου προτεραιότητες στην οικονομία και γεωστρατηγική,τι θα ψηφίσω αύριο;

Υπάρχει κομματικός φορέας στοιχειώδους πολιτικής απήχησης με φιλελεύθερες οικονομικές αντιλήψεις; Όχι,δυστυχώς!
Πρέπει να συμφιλιωθούμε με το γεγονός πως οι κρατούσες οικονομικές αντιλήψεις στη χώρα,εντάσσονται στη μεγάλη σχολή του κρατισμού και ποικίλουν μόνο ως προς την ένταση του κρατισμού από σοσιαλδημοκρατικές/συντηρητικές έως καθαρά κομμουνιστικές!
Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο,η Ελληνική κοινωνία διακρίνεται από μια απέχθεια προς τις φιλελεύθερες αντιλήψεις: η επιχειρηματικότητα έχει δαιμονοποιηθεί, η ατομική ευθύνη δεν αναγνωρίζεται-αντίθετα χάνεται στις επικλήσεις περί συλλογικών ευθυνών-, η ανεκτικότητα στο διαφορετικό αναζητείται μάταια,η καινοτομία αντιμετωπίζεται καχύποπτα,όπως και κάθε μεταβολή που επιφέρει ενώ,οτιδήποτε αμφισβητεί το ρόλο της παράδοσης προσλαμβάνεται ως απειλή!
Συνεπώς ο φιλελευθερισμός,ως πολιτικοοικονομική πρόταση έχει περιορισμένη απήχηση στο Ελληνικό κοινό! Τα όποια φιλελεύθερα πολιτικά μορφώματα φυτοζωούν μεταξύ σεχταρισμού και γραφικότητας.

Σε επίπεδο "γεωστρατηγικής" αντίληψης,υπάρχει τουλάχιστον κάποια στοιχειώδης προοπτική;
Υπάρχουν πολιτικοί φορείς που να αποδέχονται την ευρωπαϊκή προοπτική της χώρας και όσα αυτή συνεπάγεται σε πολιτικό/οικονομικό/θεσμικό επίπεδο; Διάκριση εξουσιών,κοσμική ανεξίθρησκη Πολιτεία,διοικητικός εκσυγχρονισμός,αδιαμφισβήτητο κοινοβουλευτικό πνεύμα,σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων και των μειονοτήτων,για να αναφέρω ενδεικτικά ορισμένα μόνο χαρακτηριστικά της ευρωπαικής κουλτούρας,αποτελούν άραγε αξίες κοινές και για εμάς ή τουλάχιστον για κάποιον πολιτικό φορέα ικανής απήχησης;
Η απάντηση εδώ είναι πιο περίπλοκη.
Θεωρητικά,η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων και των κομμάτων που τους εκπροσωπούν,αποδέχονται την ένταξή τους στο ευρωπαϊκό σύστημα αξιών.
Την ίδια στιγμή όμως,οι έμπρακτες ενστάσεις που εγείρουν,απέναντι σε σειρά προαπαιτούμενων εξευρωπαϊσμού,καθιστούν προβληματική την ουσιαστική ταύτιση της χώρας με τα ευρωπαϊκά Πολιτειακά πρότυπα.
Στην Ελλάδα,το Σύνταγμα προβλέπει "επικρατούσα θρησκεία" και ως εκ τούτου,ο ρόλος της Ορθόδοξης εκκλησίας είναι θεσμικά ενισχυμένος και υπέρτερος έναντι των άλλων δογμάτων.
Το εγχείρημα του διοικητικού εκσυγχρονισμού σκοντάφτει στη δαιδαλώδη γραφειοκρατία,το πολύπλοκο νομικό καθεστώς και την παράδοση των πελατειακών σχέσεων που συντηρεί ο κομματισμός.
Οι μειονότητες υφίστανται διακρίσεις εθνοτικού και θρησκευτικού τύπου,η ελευθερία καλλιτεχνικής έκφρασης και λόγου συχνότατα αμφισβητείται,υπάρχει ευρέως διαδεδομένη διαφθορά και αμφισβήτηση της Αρχής του Νόμου.
Το ίδιο το κοινοβουλευτικό σύστημα,ειδικά μετά την οικονομική κρίση των τελευταίων ετών,έχει απαξιωθεί στη συνείδηση ικανής μερίδας του πληθυσμού.
Η σχέση της χώρας με την Ευρώπη,η θέση της στον μεταξύ των κρατών του Δυτικού κόσμου,δεν αποτελεί αυτονόητη επιλογή,αντίθετα τίθεται υπό αμφισβήτηση,από σημαντικό μέρος των πολιτών και των κομμάτων.
Μεγάλη τέλος μερίδα των κομμάτων,ενθαρρύνει και καλλιεργεί πρακτικές ανομίας,περιφρόνησης των θεσμών και συγκρουσιακής κουλτούρας απέναντι σε καθημερινές εκφράσεις της λειτουργίας των οργάνων της Πολιτείας.
Συνεπώς και στο "γεωστρατηγικό" επίπεδο,τα δεδομένα είναι θολά.
Η ειδοποιός διαφορά,σε σχέση με την οικονομία,είναι πως στον τομέα της γεωστρατηγικής οι έχοντες φιλοδυτική αντίληψη μοιάζουν διατεθειμένοι να την υπερασπιστούν ενεργότερα.
Στην οικονομία οι μεταρρυθμίσεις μπορεί να σέρνονται,αλλά η γεωπολιτική θέση της χώρας στο Δυτικό κόσμο και τους θεσμούς του (ΕΕ,ΝΑΤΟ) μοιάζουν να κινητοποιούν έναν πολιτικά σημαντικότερο όγκο ενδιαφερομένων.


Έτσι λοιπόν,το κομματικό παιχνίδι σήμερα,διεξάγεται με όρους γεωπολιτικής.
Ακόμη και οι οικονομικές προτάσεις των κομμάτων,όσες ξεφεύγουν από τη γραφικότητα,είναι στην ουσία προτάσεις γεωπολιτικής οπτικής: τα δυο μεγάλα κόμματα διαγκωνίζονται ποιο απ'τα δυο θα επιτύχει καλύτερη διαπραγμάτευση με τους δανειστές της χώρας! Η διπλωματική ικανότητα,ως πρόταση οικονομικής ανάπτυξης δηλαδή...
Μοιάζει παράδοξο η κομματική αντιπαράθεση στην Ελλάδα να διεξάγεται σήμερα με όρους ψυχρού πολέμου,τη στιγμή που αυτός έληξε πριν 25 χρόνια.Το φαινόμενο όμως εξηγείται από την παραδοσιακή υστέρηση της χώρας στην πρόσληψη των διεθνών μεταβολών και τη διχοστασία της ανάμεσα στην ταυτόχρονη αποδοχή της καπιταλιστικής ευδαιμονίας από τη μια και της αριστερής κουλτούρας από την άλλη.
Επέστη η στιγμή της βίαιης ωρίμανσης και οι πολίτες καλούνται να επιλέξουν: είτε με τον Che, είτε με την Google! Η πρώτη επιλογή αποκλείει την άλλη,η δεύτερη αντίθετα μπορεί να εμπεριέχει και την πρώτη! Μόνο που αυτό,πρέπει επιτέλους να το συνειδητοποιήσει ο μέσος Έλληνας ο οποίος ανατράφηκε μαθαίνοντας να αποστρέφεται το σύστημα αξιών που ήταν υπεύθυνο για την ευδαιμονία των τελευταίων πενήντα χρόνων της ιστορίας του! Η ζωή,κάποια στιγμή,δίνει τέλος στις αντιφάσεις,τουλάχιστον στις πιο εξόφθαλμες...

Μέσα σ'αυτό το ζοφερό τοπίο,οι επιλογές που έχει ένας φιλελεύθερος είναι περιορισμένες και θα τις περιέγραφα συνθηματολογικά ως εξής: "όσο το δυνατόν λιγότερος κρατισμός,όσο το δυνατόν περισσότερη Δύση"!
Προσωπικά,έχω πάψει να διαβάζω προγραμματικές θέσεις,τις βαριέμαι αφόρητα.
Μου αρκούν συγκεκριμένες απόψεις κορυφαίων στελεχών για να αντιληφθώ τις προτάσεις των κομμάτων στα δυο προαναφερθέντα καίρια,κατά την εκτίμησή μου,ζητήματα: ποιος ζητά λιγότερο κράτος και ποιος ομνύει στον κρατισμό; Ποιος επιδιώκει συμπόρευση και ποιος σύγκρουση με τους Ευρωπαίους εταίρους και τους δυτικούς συμμάχους;

Από τις απαντήσεις στα δυο αυτά ερωτήματα,θα κριθεί και η ψήφος μου,η οποία ασφαλώς δε συνεπάγεται κομματική ένταξη πουθενά και δίνεται με επίγνωση των ορίων της και υπό το πνεύμα του "μη χείρονος βελτίστου".

Οι φιλελεύθεροι μέχρι στιγμής,έχουμε χάσει το τρένο της ικανής πολιτικής εκπροσώπησης.Φτάσαμε πολύ κοντά τον Ιούνιο του 2012,αλλά αποτύχαμε.Μπορεί να μη μας ικανοποιεί κανένα απ'τα υπάρχοντα πολιτικά σχήματα,αλλά υπάρχουν διακυβεύματα τα οποία δεν μπορούν να μας αφήνουν αδιάφορους.Κι αν οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις μοιάζουν με θέατρο του παραλόγου,η θέση της χώρας στο δυτικό κόσμο και τις αξίες του πρέπει να είναι για μας αδιαπραγμάτευτη! Έστω ως ελάχιστο προαπαιτούμενο προκειμένου να...συνεχίσουμε να ζητάμε τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να γίνουν στην οικονομία!
Επαναφέρω την αρχική μου εκτίμηση: δίχως αξιόπιστο θεσμικό πολιτικό πλαίσιο,δεν μπορεί να υπάρξει οικονομία της αγοράς! Και τέτοιο πολιτικό πλαίσιο,μόνο παραμένοντας στη χορεία των κρατών του δυτικού κόσμου,μπορούμε να ελπίζουμε βάσιμα πως θ'αποκτήσουμε κάποια στιγμή.
Η άλλη γεωπολιτική επιλογή,αποτελεί κατά τη γνώμη μου,καθολική οπισθοδρόμηση σε πολιτικά και οικονομικά υποδεέστερες κοινωνίες.
Εκτιμώ πως αυτή η πρόκληση,δεν πρέπει να μας αφήνει ασυγκίνητους...


23/12/2014





Saturday, December 6, 2014

Μηνολόγιο

-Τα "ετήσια μετεκπαιδευτικά μαθήματα στο Σακχαρώδη Διαβήτη" που διοργάνωνε το "Ιπποκράτειο",τα πρωτοπαρακολούθησα όταν ήμουν ακόμη ειδικευόμενος.Οι δυο καθηγητές που τα επιμελούνταν, ο Παναγιώτης Χριστακόπουλος και ο -αείμνηστος πια- Βάσος Καραμάνος,είχαν ένα σπάνιο χάρισμα.Δε διακρίνονταν μόνο για την εξαιρετική τους κατάρτιση στο γνωστικό τους τομέα (αυτό είναι κάτι που το συναντάς σε αρκετούς ανθρώπους,καθηγητές ή μη),ούτε ήταν απλά εξαιρετικοί μεταδότες των γνώσεών τους στο κοινό (αυτό το χάρισμα το έχουν αρκετοί ομιλητές).
Είχαν επιπλέον,ευρύτητα παιδείας,την οποία μπορούσες να αντιληφθείς σε κάθε τους έκφραση: άριστη χρήση της Ελληνικής γλώσσας,εύστοχες παραπομπές σε γνωστικά αντικείμενα άλλων επιστημών,δομημένο συλλογισμό,κριτική οξύνοια.
Ο Χριστακόπουλος,πιο οικείος,πιο εκλαϊκευμένος,δίχως ποτέ να είναι ρηχός (κάθε άλλο),μιλούσε με γλαφυρότητα και διάνθιζε την ομιλία του με αυτοσχεδιασμούς που πρόδιδαν βαθύτερες ανησυχίες. Σαν παθολόγος,σε κέρδιζε αμέσως για τον απλούστατο λόγο πως γνώριζε φυσιολογία. Για τους μη-ιατρούς,πρέπει να σημειώσω πως η φυσιολογία είναι η κορωνίδα της παθολογίας,όπως αντίστοιχα η ανατομική είναι αυτή της χειρουργικής. Ο Π.Χ περιέγραφε τους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς του διαβήτη και σε γοήτευε: ήταν Παθολόγος!
Ο Καραμάνος,είχε πάντοτε πιο επίσημο λόγο,με λιγότερες παρεκβάσεις,αλλά με στέρεα επιχειρηματολογία και τεκμηρίωση που ήταν μάλλον αδύνατον να αμφισβητήσεις.Επιπλέον,απέπνεε ως παρουσία μια φυσική ευγένεια,μια μειληχιότητα,μια αληθινή αρχοντιά που σπάνια συναντά κανείς σήμερα.
Οι δυο μαζί συνέθεταν ένα εκπληκτικό δίδυμο: σε γοήτευαν,σε ενθουσίαζαν και συχνά σε συγκινούσαν! Προσωπικά,μου υπενθύμιζαν κάθε φορά για ποιους λόγους αγάπησα την ιατρική! Αυτό δε,το θεωρώ μέγιστο επίτευγμά τους,γιατί καθώς τα χρόνια περνούν και ο ακαδημαϊκός οραματισμός δίνει τη θέση του στην αγωνία της επιβίωσης,είναι εξαιρετικά δύσκολο να κρατήσεις μέσα σου ζωντανή τη φλόγα της εξιδανίκευσης. Αυτοί,σ'εμένα τουλάχιστον, το κατόρθωναν και τους ευγνωμονώ ως ανθρώπους περισσότερο απ'όσο τους υπολήπτομαι ως καθηγητές (και ήταν Καθηγητές με κεφαλαίο "Κ"...)!
Όλα αυτά τα θυμήθηκα σήμερα,στην ετήσια συνάντηση που γίνεται πια υπό την επιμέλεια των διαδόχων τους. Ας θεωρηθούν ελάχιστος φόρος τιμής σε δυο υπέροχους Ιατρούς και ευλαβικό μνημόσυνο στον αποδημήσαντα Βάσο Καραμάνο...


-Νοέμβρης μήνας,προεόρτια χειμώνα.
Τα νεκρά φύλλα ("les feuilles mortes") του Jacques Prevert τα παίρνει ο άνεμος κι "Ω,μη ρωτάς που πάνε" έγραφε ο Τάσος Λειβαδίτης.
Νυχτώνει νωρίς κι όταν κάνει κρύο,μπορείς πιο εύκολα,στην ερημιά να διακρίνεις τους "νυχτολάτες" του Καρούζου: έναν τέτοιο αντίκρισα απόψε,τυλιγμένο στο παλτό του να κρατάει μια πλαστική σακούλα και να μονολογεί. Κανείς δεν ξέρει τι έλεγε,ποια φαντάσματα ξόρκιζε,ποιες μνήμες επούλωνε.Είμαστε όλοι εύθραυστοι,σα φύλλα του φθινοπώρου.Η θαλπωρή του σπιτιού μας ξεγελάει κι ούτε που φανταζόμαστε πως ένα τίποτε αρκεί για να γίνουμε άθυρμα του ανέμου και της νύχτας.
Κράτα γερά φίλε μου και φύλαγε μια γωνιά μέσα σου για τους απόκληρους του κόσμου...

-Πάνε μέρες τώρα,που ένας φυλακισμένος κάνει απεργία πείνας διεκδικώντας την ικανοποίηση ενός αιτήματός του. Πάνε μέρες τώρα που πάνω σ'αυτό το αίτημα,έχει αναπτυχθεί μια παρωδία πολιτικής εκμετάλλευσης,με βασικό της συστατικό το μίσος.Μίσος για όσα έχουμε,όσα θα θέλαμε ν'αποκτήσουμε κι η έλλειψή τους μας βασανίζει,όσα μας περιβάλλουν και όσα νιώθουμε πως εκπροσωπούν,όσα σκεφτόμαστε,εισπράττουμε,αισθανόμαστε. Με λίγα λόγια,μίσος για τη ζωή την ίδια!  Ο Ντοστογιέφσκι ψηλάφισε στους "Δαιμονισμένους" του αυτό το παράφορο μίσος για τη ζωή κι η Ayn Rand το ενέταξε στην αποκρουστική anti-life αντίληψη σκέψης.
Νιώθω βαθιά αποστροφή για τις ιδεολογίες του μίσους! Μισώ το μίσος που εκπέμπουν και καλλιεργούν! Λυπάμαι τους νέους ανθρώπους που εγκλωβίζονται σ'αυτές,χωρίς επιστροφή.
Χρέος μου να βρίσκω αντίδοτο στο δηλητήριο της σκέψης,τουλάχιστον για όσους αγαπώ.

-Τ' αι Νικόλα σήμερα. Γιορτάζουν οι συνονόματοι κι οι θαλασσινοί. Γιορτάζουμε κι εμείς που η ψυχή μας είναι θάλασσα. Θάλασσα βαθιά,ακυβέρνητη,σκοτεινή μα και κάποτε ηλιόλουστη.Συχνά αγριεμένη,λυσσομανά να πνίξει τα καράβια,να τσακίσει τα στεριανά βράχια,να επιβάλλει τη σιωπή του υδάτινου τάφου.Κι άλλες φορές αναποφάσιστη,απέναντι στον ναυαγό καταμεσής της,ν'ανακαλύπτει το αλλόκοτο αίσθημα της συμπόνιας,τη "μόνη δικαιολογία της ύπαρξης" κατά το Lautreamont.Τότε είναι που ακουμπάει τα ναυαγισμένα κορμιά στοργικά στις αμμουδιές. Κι αφήνει δίπλα τους αστερίες και πέρλες,που λαμποκοπούν...
Σκοτεινή κάθε νύχτα,συνομιλήτρια της αστρικής σιωπής.
Κι αλμυρή πάντα,σαν ανθρώπινο δάκρυ...

Το ποίημα του Σεφέρη,είναι ο καλύτερος επίλογος

Οι γάτες τ’ Αϊ-ΝικόλαΣεφέρης Γιώργος
Εκτύπωση
Τον δ’ άνευ λύρας όμως υμνωδεί
θρήνον Ερινύος
αυτοδίδακτος έσωθεν
θυμός, ου το παν έχων
ελπίδος φίλον θράσος.
ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ, 990 επ.

«Φαίνεται ο Κάβο-Γάτα...», μου είπε ο καπετάνιος
δείχνοντας ένα χαμηλό γιαλό μέσα στο πούσι
τ’ άδειο ακρογιάλι ανήμερα Χριστούγεννα,
«... και κατά τον Πουνέντε αλάργα το κύμα γέννησε την Αφροδίτη·
λένε τον τόπο Πέτρα του Ρωμιού.
Τρία καρτίνια αριστερά!»
Είχε τα μάτια της Σαλώμης η γάτα που έχασα τον άλλο χρόνο
κι ο Ραμαζάν πώς κοίταζε κατάματα το θάνατο,
μέρες ολόκληρες μέσα στο χιόνι της Ανατολής
στον παγωμένον ήλιο
κατάματα μέρες ολόκληρες ο μικρός εφέστιος θεός.
Μη σταθείς ταξιδιώτη.
«Τρία καρτίνια αριστερά» μουρμούρισε ο τιμονιέρης.

...ίσως ο φίλος μου να κοντοστέκουνταν,
ξέμπαρκος τώρα
κλειστός σ’ ένα μικρό σπίτι με εικόνες
γυρεύοντας παράθυρα πίσω απ’ τα κάδρα.
Χτύπησε η καμπάνα του καραβιού
σαν τη μονέδα πολιτείας που χάθηκε
κι ήρθε να ζωντανέψει πέφτοντας
αλλοτινές ελεημοσύνες.

«Παράξενο», ξανάειπε ο καπετάνιος.
«Τούτη η καμπάνα ―μέρα που είναι―
μου θύμισε την άλλη εκείνη, τη μοναστηρίσια.
Διηγότανε την ιστορία ένας καλόγερος
ένας μισότρελος, ένας ονειροπόλος.

»Τον καιρό της μεγάλης στέγνιας,
―σαράντα χρόνια αναβροχιά―
ρημάχτηκε όλο το νησί·
πέθαινε ο κόσμος και γεννιούνταν φίδια.
Μιλιούνια φίδια τούτο τ’ ακρωτήρι,
χοντρά σαν το ποδάρι ανθρώπου
και φαρμακερά.
Το μοναστήρι τ’ Αϊ-Νικόλα τό ειχαν τότε
Αγιοβασιλείτες καλογέροι
κι ούτε μπορούσαν να δουλέψουν τα χωράφια
κι ούτε να βγάλουν τα κοπάδια στη βοσκή·
τους έσωσαν οι γάτες που αναθρέφαν.
Την κάθε αυγή χτυπούσε μια καμπάνα
και ξεκινούσαν τσούρμο για τη μάχη.
Όλη μέρα χτυπιούνταν ώς την ώρα
που σήμαιναν το βραδινό ταγίνι.
Απόδειπνα πάλι η καμπάνα
και βγαίναν για τον πόλεμο της νύχτας.
Ήτανε θαύμα να τις βλέπεις, λένε,
άλλη κουτσή, κι άλλη στραβή, την άλλη
χωρίς μύτη, χωρίς αυτί, προβιά κουρέλι.
Έτσι με τέσσερεις καμπάνες την ημέρα
πέρασαν μήνες, χρόνια, καιροί κι άλλοι καιροί.
Άγρια πεισματικές και πάντα λαβωμένες
ξολόθρεψαν τα φίδια μα στο τέλος
χαθήκανε· δεν άντεξαν τόσο φαρμάκι.
Ωσάν καράβι καταποντισμένο
τίποτε δεν αφήσαν στον αφρό
μήτε νιαούρισμα, μήτε καμπάνα.
Γραμμή!
            Τι να σου κάνουν οι ταλαίπωρες
παλεύοντας και πίνοντας μέρα και νύχτα
το αίμα το φαρμακερό των ερπετών.
Αιώνες φαρμάκι· γενιές φαρμάκι».
«Γραμμή!» αντιλάλησε αδιάφορος ο τιμονιέρης.

Τετάρτη, 5 Φεβρουαρίου 1969

Μη σταθείς ταξιδιώτη...
Γραμμή...


6/12/2014

Wednesday, October 15, 2014

Η αδιέξοδη σέχτα

















Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Σεκταρισμός ή Σεχταρισμός (αγγλ. sectarism < λατ. secta) ονομάζεται η αυστηρή προσκόλληση στις πεποιθήσεις μιας σέκτας.
Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται επίσης για να περιγράψει την στενότητα πνεύματος και την έλλειψη ανεκτικότητας όσον αφορά την στάση και συμπεριφορά ομάδας ατόμων, που παρουσιάζεται σε θρησκευτικό, πολιτικό ή άλλο επίπεδο και εκδηλώνεται με την προσκόλληση σε μια ιδεολογία, δόγμα ή παράδοση με αδιαλλαξία και φανατισμό. Ο σεκταρισμός την περίπτωση αυτή μπορεί να περιλαμβάνει διακρίσεις και αποδοκιμασία προς εκείνους που είναι εκτός σέκτας.
Χρησιμοποιείται επίσης αναφορικά με ομάδες που ενυπάρχουν σε θρησκεύματα ή ομολογίες της ίδιας θρησκείας.


Το 1914 ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος.
Για πρώτη φορά η ανθρωπότητα γνώριζε τη φρίκη της συστηματικής πολυεθνικής αλληλοεξόντωσης. Για το Σοσιαλιστικό κίνημα ο πόλεμος αυτός έθετε σε δοκιμασία θεμελιώδεις ιδεολογικές αρχές: έπρεπε να αντιταχθούν σ'αυτόν στο όνομα της διεθνιστικής εργατικής αλληλεγγύης και συναδέλφωσης των λαών ή αντίθετα έπρεπε να υπακούσουν στο πατριωτικό καθήκον της προάσπισης του έθνους;
Η 2η Διεθνής επέλεξε το δεύτερο δρόμο ενώ,όσοι διαφώνησαν,ανάμεσά τους ο Λένιν και η Λούξεμπουργκ,αποχώρησαν το 1916 σχηματίζοντας την 3η Διεθνή.
Δυο χρόνια αργότερα,ο Λένιν,ως επικεφαλής της επαναστατικής μπολσεβικικής κυβέρνησης της Ρωσίας,έρχονταν σε συναλλαγή με τους ιμπεριαλιστές των Κεντρικών Αυτοκρατοριών και υπέγραφε τη συνθήκη ειρήνης στο Μπρεστ-Λιτόφσκ,θέτοντας προφανώς το συμφέρον της κυβέρνησής του υπεράνω της παγκόσμιας επανάστασης.
Ο ιδεολόγος του χθες,μετατράπηκε στον ρεαλιστή πολιτικό της επόμενης μέρας.
Λίγα χρόνια αργότερα,ο Στάλιν υιοθετούσε το σύνθημα της "οικοδόμησης του σοσιαλισμού σε μια χώρα"-τη Ρωσία- κατά παράβαση της Μαρξιστικής θεωρίας περί παγκόσμιας σοσιαλιστικής κοινωνίας και ερχόμενος σε αντίθεση με το συνεπή ιδεολόγο Τρότσκι.Ουσιαστικά,ακολουθούσε τη γραμμή πραγματισμού του Λένιν:πρώτα εδραιώνουμε την πολιτική μας κυριαρχία στο χώρο μας και ύστερα βλέπουμε για την παγκόσμια επανάσταση.
Ενδιαφέρον έχει πως,παρόμοια διλήμματα αντιμετώπισε και ο Αναρχικός χώρος.Η Έμμα Γκόλντμαν αντιτάχθηκε σθεναρά στο μιλιταριστικό πνεύμα του Μεγάλου Πολέμου και θεώρησε την ουδετερότητα τη μοναδική ιδεολογικά συνεπή επιλογή.Ο Κροπότκιν αντίθετα,αν και αναμφισβήτητος πασιφιστής,υποστήριξε πως μεταξύ των δυο αντικρουόμενων στρατοπέδων είναι προτιμότερη η νίκη των αστικών κοινοβουλευτικών δυνάμεων παρά του Πρωσικού μιλιταριστικού καθεστώτος.

Αυτές οι ιστορικές αναφορές έχουν ενδιαφέρον για έναν πολύ απλό,αλλά θεμελιώδη λόγο: δείχνουν τα όρια αντοχής μιας θεωρίας,όταν αυτή καλείται να δοκιμαστεί στην πράξη,σε συνθήκες που δεν είχε συμπεριλάβει στην αφήγησή της.
Ως εκ τούτου,αναδεικνύουν το βαθμό στον οποίο μια θεωρία μπορεί να υλοποιηθεί σε πολιτική πράξη ή αδυνατεί να το κάνει και μοιραία περιέρχεται στο χώρο της φιλοσοφικής ενατένισης.
Έτσι λοιπόν,μπορούμε να υποστηρίξουμε πως ο Λένιν και ο Στάλιν υπήρξαν κατεξοχήν πολιτικοί ηγέτες (αδιάφορο αν συμφωνούμε ή όχι με την πολιτική τους) ενώ ο Τρότσκι ήταν περισσότερο θεωρητικός ιδεολόγος παρά πρακτικός πολιτικός.Φυσικά,ο αφορισμός αυτός είναι υπεραπλουστευτικός διότι και ο Τρότσκι,όταν κλήθηκε ως αρχηγός του κόκκινου στρατού να αντιμετωπίσει την εξέγερση των αναρχικών στην Κρονστάνδη,δεν έδειξε κανένα έλεος! Υπήρξε συνεπέστατος μπολσεβίκος...
Σωστότερο λοιπόν θα ήταν ίσως να ισχυριστούμε πως,γνώρισμα ενός ικανού πολιτικού ηγέτη,είναι η προσαρμοστικότητα: το να γνωρίζει δηλαδή πότε η στιγμή επιτρέπει ιδεολογικές αναφορές και πότε επιβάλλει αποφάσεις ερήμην ή και σε αντίθεση με όσα η ιδεολογία πρεσβεύει!

Στην Ελλάδα,πολύ ενδιαφέρουσα είναι η περίπτωση των αρχειομαρξιστών του μεσοπολέμου: συνεπείς σοσιαλιστές,βαθιά προσηλωμένοι στη θεωρία και μελέτη των έργων του Μαρξ,κατέληξαν σφοδροί πολέμιοι της γραφειοκρατικοποίησης,αντικομμουνιστές,φιλοτροτσκιστές για ένα διάστημα,μέχρι τη διάσπασή τους και τέλος,στη διάρκεια του Ελληνικού εμφυλίου,υποστηρικτές του Εθνικού Στρατού εναντίον του ΔΣΕ!
Η συνεπής ιδεολογική γραμμή,οδήγησε στην πλήρη πολιτική διαφοροποίηση από το ΚΚΕ!
Εδώ έχουμε ένα ακραίο παράδειγμα επιδίωξης ιδεολογικής καθαρότητας το οποίο οδηγεί τελικά στη συμπόρευση με τον πολιτικό αντίπαλο!
Ο όρος που περιγράφει τέτοια φαινόμενα είναι "σεχταρισμός"!

Η αναδρομή στην ιστορία του Σοσιαλιστικού κινήματος είναι εξαιρετικά χρήσιμη διότι ο σεχταρισμός δεν αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό των σοσιαλιστών.
Ενδημεί δυστυχώς και στο φιλελεύθερο χώρο!

Θα περίμενε κάποιος πως κάτι τέτοιο δε θα συνέβαινε αφού,η έλλειψη ενός φιλελεύθερου Ευαγγέλιου (όπως το "Κεφάλαιο" του Μαρξ) θα καθιστούσε δύσκολη την επίκληση της αυθεντίας.
Ωστόσο,ο φιλελεύθερος χώρος,αν και στερείται Ευαγγελίου (ή Κορανίου),διαθέτει κι αυτός αρκετούς προφήτες με αντίστοιχους οπαδούς.
Έτσι,ο σεχταρισμός είναι εξαιρετικά διαδεδομένος.Η κοινωνία ζητά προτάσεις,οι φιλελεύθεροι ερίζουν για το αν έχει δίκιο η Αυστριακή ή η Μονεταριστική Σχολή!
Η πολιτική ζητά πράξη,οι φιλελεύθεροι αναλώνονται σε πείσματα,ασκήσεις αναζήτησης ιδεολογικής καθαρότητας,προσωπικές αντεγκλήσεις και λοιπά γνωστά παλαιοκομματικά τερτίπια.
Δεν είναι τυχαίο που η κοινωνία τους έχει γυρίσει την πλάτη και η πολιτική τους επιρροή είναι φθίνουσα.
Τελευταίο σύμπτωμα του φιλελεύθερου σεχταρισμού είναι η ...προσμονή του ΣΥΡΙΖΑ!
Σαν άλλοι αρχειομαρξιστές αποζητούν την έλευση του αντιπάλου,αφού οι θεωρητικοί συγγενείς δεν έκαναν όσα έπρεπε ή διέψευσαν τις φιλελεύθερες προσδοκίες!
Ένα εκρηκτικό μείγμα πληγωμένου εγωισμού,πείσματος και υστεροβουλίας οδηγεί στην προσμονή της καταστροφής: "ας έρθει,να τα διαλύσει όλα,για να βάλουμε μυαλό"!
Ο παραλογισμός αποτελεί το φωτοστέφανο της καταστροφολαγνείας. Δεν είναι δυνατόν να πιστεύει ένας φιλελεύθερος πως οι ιδέες του που δεν κατόρθωσαν να ευοδωθούν σε συνθήκες κοινωνικής ειρήνης,θα ...αναδειχθούν ως εκ θαύματος εν μέσω καταστροφής του κοινωνικού ιστού!
Σαν να περιμένει κανείς να ανακύψει φιλελεύθερο κίνημα αύριο το πρωί στη Σομαλία!
Πολλοί βέβαια δε φτάνουν σ'αυτό το στάδιο παραλογισμού.Υποστηρίζουν πως ο ΣΥΡΙΖΑ απλά θα κάνει μια μεγαλοπρεπή κυβίστηση (κωλοτούμπα) και "δε θα τρέξει κάστανο"! Απλά θα αποκαθηλωθεί στη συλλογική συνείδηση και αυτή η πρόταση διακυβέρνησης!
Η υπόθεση αυτή εγείρει δυο βασικά ερωτήματα:
α) Από που αντλείται αυτή η βεβαιότητα;
β) Ακόμη κι αν η υπόθεση επαληθευτεί,αυτό με ποιον τρόπο προωθεί τη φιλελεύθερη αντίληψη;

Στα ερωτήματα αυτά φυσικά,δεν υπάρχει αξιόπιστη απάντηση αφού και τα δύο έχουν να κάνουν με μελλοντικές προβλέψεις.
Αποτελεί πάντως απίστευτη εξέλιξη για ένα χώρο ο οποίος ομνύει στις αρχές του ορθολογισμού η σχεδόν μοιρολατρική εγκατάλειψη και αποδοχή ενός σεναρίου Αποκάλυψης,ως πολιτικής επιλογής!
Ο σεχταρισμός όμως,αργά ή γρήγορα,οδηγεί σε πολιτικά αδιέξοδα!


Εύχομαι να διαψευστώ,αλλά βλέπω πολλά σύννεφα τελευταία στον ορίζοντα...


15/10/2014

Thursday, September 25, 2014

The purgatory

Στη χώρα μας,διαχρονικά απολαμβάνουν υψηλής δημοφιλίας :
α) η πρόσληψη της ιστορικής μας παρουσίας με όρους θύματος
β) ο αντιδυτικισμός/αντιαμερικανισμός και ο αντίστοιχος φιλορωσισμός
γ) η οίηση,ως αποτέλεσμα της ημιμάθειας και των εμπεδωμένων εκπαιδευτικών προτύπων
δ) ο οικονομικός αναλφαβητισμός
ε) η εκκλησία-ορθότερα το ιερατείο-ως θεσμός περίπου αδιαχώριστος απ'την "ιδιαιτερότητά" μας


Ας αναλύσουμε κάπως διεξοδικότερα το οικοδόμημα που διαμορφώνουν οι πέντε προαναφερθέντες πυλώνες.

α) Η αντίληψη του θύματος,ως επιλογή ταυτότητας και αυτοσυνειδησίας,έχει δύο βασικές επιπτώσεις.Στο μεν πεδίο των εθνικών διεκδικήσεων,την αποδοχή σεναρίων συνωμοσίας ως βασικών αφηγημάτων τα οποία αθωώνουν τους -εξ ορισμού αθώους- συμπατριώτες μας και ενοχοποιούν τους-εξ ορισμού επίβουλους -ξένους, ως υπεύθυνους των εκάστοτε ιστορικών μας ατυχημάτων.Στο δε πεδίο της κοινωνικής σφαίρας και πολιτικής ζωής,την υιοθέτηση της μαρξιστικής αφήγησης περί των ηθικά επίμεμπτων διαδικασιών παραγωγής, οι οποίες εξασφαλίζουν δια της "εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο","πλούτο σε ολίγους και πενία σε πολλούς".

β) Ο αντιδυτικισμός/αντιαμερικανισμός,συγκεκριμενοποιεί στο ιστορικό πεδίο την αντίληψη του θύματος: είμαστε τα θύματα της συνωμοσίας των δυτικών,ο οποίοι είναι οι αποκλειστικά υπεύθυνοι των ατυχημάτων μας. Οι λόγοι ποικίλουν,αλλά ο βασικός είναι ένας: "μας φθονούν,διότι διαθέτουμε τεκμήρια ιστορικής υπεροχής (ίσως και φυλετικής)."
Η αντίληψη αυτή συμπληρώνει την πρώτη.Κάθε θύμα χρειάζεται υποχρεωτικά έναν θύτη.Κάθε αφήγηση τραγωδίας,έναν αποδιοπομπαίο τράγο.
Ο φιλορωσισμός,προκύπτει εξ αντανακλάσεως. Οι μεν "εθνικώς φρονούντες" βρίσκουν σ'αυτόν την ορθοδοξία ως κοινή συνιστώσα, οι δε "κοινωνικώς φρονούντες" αναπολούν αταβιστικά την πάλαι ποτέ Σοβιετική Ένωση και το πολιτικό της πρότυπο.

γ) Η οίηση είναι αποτέλεσμα της ημιμάθειας. Το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας,αναπαράγει πρότυπα αυτοκολακείας με αφορμή τις εθνικές επετείους (28/10,25/3),στις οποίες προστέθηκε και μία πολιτική (17/11),έτσι ώστε η σκιαγράφηση ενός "ηρωικού λαού" να εμπεριέχει κάθε διάσταση του βίου.Μεροληπτικοί πανηγυρικοί λόγοι σκιαγραφούν έντεχνα το πορτραίτο ενός λαού αγωνιστών (αποσιωπώντας πλήθος στοιχείων που ενισχύουν την αντίθετη άποψη) και τριτοκοσμικές μαθητικές παρελάσεις προσθέτουν το αναγκαίο φολκλόρ για όσους συγκινούνται περισσότερο από συμβολικές δραματουργίες παρά από τον προφορικό λόγο.Την ίδια στιγμή,η βασική εκπαίδευση παρέχεται από καθηγητές οι οποίοι αρνούνται κάθε πρόταση αξιολόγησης και εκπροσωπούνται από μια συντεχνία απολύτως εχθρική σε κάθε εκσυγχρονισμό.Στη χώρα απαγορεύεται η λειτουργία μη-κρατικών Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και συγχρόνως-με μια διασταλτική ερμηνεία της έννοιας του ακαδημαϊκού ασύλου-επικρατεί ένα καθεστώς ανομίας στα Πανεπιστημιακά ιδρύματα.Τα τελευταία,διόλου τυχαία ασφαλώς,τερματίζουν στις τελευταίες θέσεις κάθε διεθνούς κατάταξης.

δ) Ο οικονομικός αναλφαβητισμός,αποτελεί μάλλον διαχρονική πολιτική επιλογή του Ελληνικού κράτους.Ικανοποιεί το μεταπολεμικό οικονομικό μοντέλο του,το οποίο βασίστηκε στην κρατικά επιδοτούμενη οικονομική δραστηριότητα,τις συντεχνίες των κλειστών επαγγελμάτων,τον προστατευτισμό,την απέχθεια προς το διεθνή ανταγωνισμό και την καινοτομία.Επιβεβαιώνει τις προκαταλήψεις των "εθνικοφρόνων" για το "ηθικά απεχθές εμπόριο" που αποσκοπεί στο -ηθικά καταδικαστέο- "κέρδος".Ικανοποιεί ταυτόχρονα και την οικονομική αφήγηση των μαρξιστών,στη βάση της οποίας υπάρχει η απαξίωση της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας και η εναλλακτική πρόκριση της κεντρικά οργανωμένης οικονομίας.Στην αφήγηση αυτή,ο εκτεταμένος κρατικός παρεμβατισμός,τα κρατικά μονοπώλια σε πλείστους οικονομικούς τομείς (ενέργεια,μεταφορές,τηλεπικοινωνίες,λιμάνια κλπ),μπορεί να μην επαρκούν για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού,αποτελούν όμως ικανοποιητικές μορφές εναλλακτικής προς τον καπιταλισμό ανάπτυξης (και προσοδοθηρίας...).

ε) Το ορθόδοξο ιερατείο τέλος,παρέχει την απαραίτητη μεταφυσική κατοχύρωση της "Ελληνικής ιδιαιτερότητας".Ένας "ξεχωριστός λαός",αναμενόμενα διαθέτει και "ξεχωριστή θρησκεία".Άμωμη και άσπιλη κι αυτή,απαλλαγμένη από κάθε σκοτεινή σελίδα και πανταχού παρούσα σε κάθε πτυχή της καθημερινότητάς του.Γέννηση,βάπτιση,γάμος,ξόδι,είναι οι μεγάλοι σταθμοί,αλλά υπάρχουν και εκατοντάδες ενδιάμεσοι στους οποίους η παρουσία του ιερατείου είναι θεσμικά κατοχυρωμένη.Άλλωστε,το ίδιο το Σύνταγμα της χώρας προβλέπει ,αντί της ανεξιθρησκείας,επικρατούσα θρησκεία (την Ορθόδοξη χριστιανική).Παρέχεται δηλαδή Συνταγματική προτεραιότητα στο Ορθόδοξο ιερατείο έναντι οποιωνδήποτε άλλων θρησκευτικών ή αγνωστικιστικών δογμάτων.Επιπλέον,χάρη στο θεσμικό ρόλο που το ίδιο το Σύνταγμα του παρέχει,βλέπουμε και εκδηλώσεις απροκάλυπτης σύμμειξης Εκκλησίας-Πολιτείας: ένοπλες δυνάμεις συμμετέχουν σε θρησκευτικές λιτανείες,στρατιωτικά τμήματα αποδίδουν τιμές στο..."Άγιο Φως" το οποίο μεταφέρεται με...κυβερνητικό αεροσκάφος,υποχρεωτική πρωινή προσευχή εφαρμόζεται στα σχολεία μαζί με τακτικό εκκλησιασμό κλπ.


Το οικοδόμημα που σκιαγράφησα,έχει λοιπόν τα εξής χαρακτηριστικά.
Είναι κλειστό στον εαυτό του,φοβικό προς νεωτερισμούς και καινοτομίες,αλαζονικά αυτάρεσκο.
Είναι ένα Πολιτειακό μόρφωμα που δεν ανοίγεται εύκολα στον κόσμο,αντιμετωπίζει το αλλότριο καχύποπτα,προκρίνει την ψυχολογική ασφάλεια της "ελληνορθόδοξης παράδοσης" από την ανασφάλεια του "κοσμοπολιτισμού".
Ζητά τη θαλπωρή του πατερναλιστικού κράτους,αντιδιαστέλλοντάς την προς την "αδηφαγία" της αγοράς.
Θέλει τον κομματικό του πάτρωνα,αντί του απρόσωπου ελεύθερου ανταγωνισμού.
Προτιμά το χάδι της αυτοεπιβεβαίωσης,από τη βάσανο της αξιολόγησης.
Πάνω απ'όλα ελπίζει πως μπορεί να συνεχίσει να επιβιώνει έτσι στο διηνεκές,κλεισμένο σ'ένα προστατευτικό καψούλι,άτρωτο απ'τις μεταβολές του κόσμου,με "κατοχυρωμένα,κεκτημένα δικαιώματα".

Αυτό το σύνολο ιδεολογημάτων,ορμεμφύτων,μεταφυσικής και ανεπαρκούς παιδείας,είναι απόλυτα φυσικό να δημιουργεί αντίστοιχα μορφώματα αντιπροσώπευσης στο πολιτικό πεδίο.Υπάρχουν κόμματα δομημένα πάνω σε αυτούς τους πυλώνες,τα οποία παρά τις ιδεολογικές τους διαφορές,διατυπώνουν κοινές απόψεις σε σωρεία ευρύτερων ζητημάτων.Σχηματισμοί της κλασσικής "αριστεράς" και "δεξιάς" υπερβαίνουν την ιδεολογία για να συναντηθούν στην κοινή οντολογική αναφορά: είμαστε ξεχωριστοί,αξίζουμε πολύ περισσότερα απ'όσα μας συμβαίνουν,αλλά το "σύστημα" συνωμοτεί για να μας κρατάει χαμηλά.
Η κοινή αφήγηση βρίσκει σημείο κοινής αναφοράς: το "σύστημα"!
Ο απρόσωπος αποδιοπομπαίος τράγος είναι απόλυτα βολικός: δε χρειάζεται ανάλυση (ως απρόσωπος), είναι εύκολο να σημανθεί ως εχθρικός (για τον ίδιο λόγο) και συμπυκνώνει όλη την αφήγηση σε ένα σύνθημα: "είμαστε αντισυστημικοί"!

Η "αντισυστημικότητα" είναι το κοινό σημείο αναφοράς που υπερβαίνει τις παλιές ιδεολογίες και αναδεικνύει τη νέα φαιοκόκκινη συμπόρευση!
Στο όνομα της αντισυστημικότητας παλιά σύνορα κατέρρευσαν και νέες αγάπες θα δημιουργηθούν.
Αυτό φυσικά,δεν είναι κάτι εξ ορισμού αρνητικό.Οι άνθρωποι οφείλουν να ανταλλάσσουν ιδέες και -αν μπορούν- να συνθέτουν αντιλήψεις προς μια κοινή στόχευση.Είναι κάτι που προάγει την κοινή συμβίωση.
Μόνο που είναι απαραίτητο αυτή η σύνθεση να υπακούει στις επιταγές του ορθολογισμού ή,τουλάχιστον,να διαθέτει στοιχειώδες λογικό υπόβαθρο ("common sense").
Τα υλικά όμως που συνθέτουν το φαιοκόκκινο οικοδόμημα είναι βγαλμένα απ'το χώρο των ανεπεξέργαστων επιθυμιών,κοινώς των ενστίκτων.Περιφρονούν τα δεδομένα της εμπειρίας και ομνύουν σε φαντασιακές καταστάσεις,με μοναδικό εφόδιο την επιθυμία: "αφού το θέλω,δεν μπορεί παρά να είναι εφικτό"!

Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε τη φαιοκόκκινη συμπόρευση,τώρα που στην καθαρή "πούρα" μορφή της βρίσκεται στον προθάλαμο της εξουσίας. Μέχρι τώρα,ως κυρίαρχο κοινωνικό ρεύμα,κυβερνά ανεπίσημα.Οι επόμενες εκλογές,αναμένεται να επικυρώσουν απλά το γεγονός.Άλλωστε οι εκλογές δε σηματοδοτούν τις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις,μάλλον τις αντικατοπτρίζουν.Υπό την έννοια αυτή η φαιοκόκκινη αντισυστημικότητα είναι ήδη πολιτικά κυρίαρχη.

Φυσικά,ως φιλελεύθερος είμαι διαμετρικά αντίθετος με το πολιτικό της πρόταγμα,τις ιδεολογικές της αναφορές,τη συλλογιστική,την οντολογία της.Αλλά,η βούληση της πλειοψηφίας είναι πάντοτε σεβαστή,ιδιαίτερα όταν τυγχάνει να μη συμφωνούμε μαζί της.
Ασφαλώς δε,οφείλω να αναλάβω και το μερίδιο της ευθύνης που μου αναλογεί επειδή ο φιλελεύθερος χώρος δεν κατόρθωσε να σταθεί ανάχωμα στον ανορθολογισμό και στην αφροσύνη που γοητεύουν κατά πλειοψηφία τους συμπατριώτες μας.

Ίσως να είναι αυτό,το τελευταίο στάδιο του καθαρτήριου...



ΥΓ: σε αντίθεση με τους περισσότερους φιλελεύθερους,είμαι θρήσκος και μάλιστα χριστιανός ορθόδοξος.Αυτό,ουδόλως με εμποδίζει να διακρίνω τις καταχρήσεις του ιερατείου και να επιζητώ το διαχωρισμό εκκλησίας/κράτους ως αναγκαίου προαπαιτούμενου για τον εξορθολογισμό της κοινωνικής μας ζωής.

Wednesday, September 10, 2014

Παραμύθι για μεγάλους

Ένα δεκάχρονο παιδί γνωρίζει πως με 2 ευρώ χαρτζιλίκι δεν μπορεί να αγοράσει και σουβλάκι και κρέπα και παγωτό και πορτοκαλάδα και να κάνει και βόλτα στα συγκρουόμενα στο λούνα παρκ!
Αναγκαστικά,θα πρέπει να επιλέξει που και πως θα ξοδέψει τα χρήματά του!
Αυτή η επιλογή,υποχρεωτικά συνεπάγεται μια διαδικασία αξιολόγησης: το παιδί συγκρίνει τις διαθέσιμες επιλογές,αξιολογεί την κατά τη γνώμη του σημαντικότερη και στο τέλος προκρίνει αυτή έναντι των υπολοίπων.
Με άλλα λόγια,το παιδί "εξοικονομεί"! Έχοντας περιορισμένο διαθέσιμο κεφάλαιο,ικανοποιεί πρώτα τις σημαντικότερες-για το ίδιο-ανάγκες και αφήνει τις υπόλοιπες σε εκκρεμότητα.
Το αν αυτές θα ικανοποιηθούν,είναι συνάρτηση του διαθέσιμου μελλοντικού κεφαλαίου.
Το πότε,εξαρτάται από τον παράγοντα "χρόνο".
Ο χρόνος που θα παρέλθει ενδεχομένως θα μεταβάλλει το κόστος των αναγκών που εκκρεμούν,αλλά και τη σημασία τους για το παιδί,το οποίο,μεγαλώνοντας,μεταβάλλει προτιμήσεις,γούστα και προτεραιότητες...

Κάπως έτσι,φτάνουμε στην εφηβική ηλικία και ο έφηβος γνωρίζει πως,ένας καλός τρόπος ικανοποίησης των τυχόν μελλοντικών του επιθυμιών,είναι η ύπαρξη αποθέματος κεφαλαίου,δηλαδή η αποταμίευση. Καλό είναι λοιπόν,προωθώντας το "οικονομείν" ένα βήμα πιο πέρα,να μην ξοδεύεις όλο το διαθέσιμο κεφάλαιό σου,αλλά να αποταμιεύεις ένα μέρος του για μελλοντική χρήση.
Η αποταμίευση προϋποθέτει πως ο παράγοντας "χρόνος" έχει ήδη γίνει υπολογίσιμη συνιστώσα για τον άνθρωπο.Ο τελευταίος,αντιλαμβάνεται πως η οικονομική επιλογή δεν προαπαιτεί μόνο αξιολόγηση των υπαρχουσών δεδομένων,αλλά και συμπερίληψη του κατάλληλου "timing" στην εκάστοτε επιλογή! Κι αυτό γιατί υπάρχουν επιλογές που συμφέρει να γίνουν άμεσα και άλλες που συμφέρει να ληφθούν σε ευθετότερη χρονική στιγμή. Αυτό συμβαίνει φυσικά γιατί η αξία των πραγμάτων δε μένει σταθερή στο χρόνο,αλλά διακυμαίνεται,παρακολουθώντας τη διακύμανση των προτιμήσεων των ανθρώπων!
Στην εποχή των αλόγων ένα πέταλο ήταν προφανώς ακριβότερο από ότι σήμερα...

Φτάνοντας στην ενηλικίωση,αρχίζουν κάποιες άλλες επώδυνες αλήθειες να γίνονται αντιληπτές.Ας σταχυολογήσουμε μερικές:

α) Το κεφάλαιο (ο πλούτος) δεν είναι μια στατική οντότητα επαρκής για την κάλυψη των ανθρώπινων αναγκών στο διηνεκές. Ακόμη κι αν ο καθένας μας διέθετε μια ράβδο χρυσού σε κάθε δωμάτιο του σπιτιού του,αυτή θα επαρκούσε για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και για συγκεκριμένες ανάγκες.Πόσο διάστημα; Πόσες και ποιες ανάγκες; Κανείς δεν μπορεί με ασφάλεια να απαντήσει,αφού πρόκειται για μεταβλητές μη εξαρτώμενες από παράγοντες που μπορεί ο άνθρωπος να ελέγξει. Οι ανθρώπινες ανάγκες εξελίσσονται διαρκώς,μαζί με τον άνθρωπο.Ο άνθρωπος των σπηλαίων είχε ανάγκη ένα δέρας για να καλύψει τη γύμνια του.Ο σημερινός αστός,έχει ανάγκη μια θέση πάρκινγκ κοντά στο διαμέρισμα που ζει...

β) Για να παράγεται πλούτος,είναι απαραίτητο να τηρούνται κάποιοι κανόνες. Πρέπει το υπάρχον κεφάλαιο να μη σπαταλάται αλόγιστα σε μη παραγωγικές επενδύσεις. Πρέπει η επένδυση του κεφαλαίου να το πολλαπλασιάζει σε βάθος χρόνου. Για να συμβεί αυτό,είναι απαραίτητη η συνεργασία μιας ομάδας ανθρώπων,αλλά και ο καταμερισμός της εργασίας τους. Τα δυο αυτά στοιχεία- επένδυση κεφαλαίου και καταμερισμός εργασίας- εκτοξεύουν την ανθρώπινη παραγωγικότητα! Οι άνθρωποι,παράγουν πολύ περισσότερο,σε πολύ λιγότερο χρόνο: δημιουργούν έτσι,απόθεμα παραγωγής,δηλαδή πλούτο!
Ο πλούτος δεν είναι φυσικά το χρήμα-το μέσο ανταλλαγής-αλλά όλα τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που είναι διαθέσιμα σε μια κοινωνία! Μια χρεοκοπημένη,εξαθλιωμένη κοινωνία,μπορεί άνετα να βρίθει νομισμάτων μηδαμινής αξίας. Μια πλούσια κοινωνία αντίθετα,βρίθει αγαθών (προϊόντων) και υπηρεσιών και οι περισσότερες συναλλαγές γίνονται με πλαστικό χρήμα....

γ) Οι άνθρωποι μεταβάλλουν διαρκώς προτιμήσεις.Άρα,σε μια ζωντανή κοινωνία,καμία εργασία δεν έχει εξασφαλισμένο σταθερό εισόδημα στο διηνεκές! Το 19ο αιώνα υπήρχε το επάγγελμα του πεταλωτή και ήταν αναγκαίο.Το αυτοκίνητο,εδώ και εκατό χρόνια,οδήγησε στην εξάλειψη αυτού του επαγγέλματος,αλλά στην υπεραντισταθμιστική δημιουργία άλλων (λαστιχάδες,φαναρτζήδες,μηχανικοί,βενζινοπώλες,ανακυκλωτές,ηλεκτρολόγοι,διαφημιστές κλπ,κλπ).
Ένας ευφυής οικονομολόγος,ο Joseph Schumpeter,ονόμασε τη διαδικασία αυτή "δημιουργική καταστροφή" (creative destruction). Οι ζωντανές κοινωνίες εξελίσσονται μέσω της δημιουργικής καταστροφής. Οι απονεκρωμένες,αποζητούν τη μακαριότητα της στασιμότητας...

δ) Ο καταμερισμός της εργασίας (division of labour) είναι υπεύθυνος για ένα άλλο χαρακτηριστικό των εξελισσόμενων κοινωνιών: την καινοτομία και την τεχνολογική επινόηση! Πρόκειται για απολύτως λογική συνέπεια της εξειδικευμένης ενασχόλησης μιας ομάδας ανθρώπων με έναν συγκεκριμένο γνωστικό τομέα. Η καινοτομία,είναι το οξυγόνο της ανθρώπινης κοινωνίας.Η αναγκαία πνοή που -τη στιγμή ακριβώς που όλα μοιάζουν παγιωμένα- έρχεται να αλλάξει ξανά τα δεδομένα και να οδηγήσει την ανθρωπότητα στο μέλλον!
Η τελευταία καινοτομία,είναι το διαδίκτυο,το οποίο φυσικά ήδη μεταβάλλει τη ζωή μας: την οργάνωση του χρόνου μας,τις δουλειές μας,την παραγωγική διαδικασία,την πληροφόρηση,την καλλιτεχνική δημιουργία,τις ανθρώπινες σχέσεις,τα πάντα!
Όπως ο ατμός σάρωσε τη φεουδαρχική κοινωνία και οδήγησε στη βιομηχανική επανάσταση και στην αστικοποίηση του πληθυσμού,έτσι και το διαδίκτυο σαρώνει τα σύνορα και παγκοσμιοποιεί την ανθρωπότητα.Όπως και τότε,έτσι και σήμερα,οι αριστοκρατίες της εκάστοτε εποχής αντιδρούν,αλλά διεξάγουν έναν αγώνα που έχουν ήδη χάσει...


Φυσικά,δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι την ίδια άποψη με αυτήν που παραπάνω εξέθεσα.
Μια βασική ένσταση πολλών,αρχίζει ήδη από το (α): πλήθος ανθρώπων πιστεύει πως ο πλούτος είναι επαρκής για όλους και αρκεί να αναδιανεμηθεί με εξισωτικό τρόπο,ώστε όλοι μας να είμαστε ευτυχείς! Η άποψη αυτή,ακόμη κι αν δεχτούμε πως ευσταθεί ως προς τον υπάρχοντα πλούτο,παραβλέπει δυο βασικές παραμέτρους. Η πρώτη είναι πως οι ανθρώπινες ανάγκες,είναι διαρκώς αυξανόμενες και η δεύτερη πως υπάρχουν ανάγκες οι οποίες πρέπει να ικανοποιούνται καθημερινά απ'την αρχή (π.χ σίτιση,ένδυση,στέγαση κλπ). Με άλλα λόγια η αναδιανομή παρακάμπτει το ακανθώδες ζήτημα του χρόνου: πρέπει κάθε μέρα να συντηρούμαστε και,όσο η κοινωνική εξέλιξη δεν ανακόπτεται,προκύπτουν διαρκώς νέες ανάγκες για να ικανοποιήσουμε!
Αν αύριο λοιπόν όλοι οι άνθρωποι αποκτούσαν τα ίδια χρήματα,σε μια εβδομάδα ήδη θα είχαν διαμορφωθεί οι πρώτες ανισότητες.Κι αυτό γιατί,κάθε άνθρωπος αξιολογεί με τα δικά του κριτήρια τι θέλει να αγοράσει,σε τι ποσότητα,πόσο συχνά το χρειάζεται.
Ο πλούτος λοιπόν πρέπει να παράγεται διαρκώς!
Αν για οποιονδήποτε λόγο,η παγκόσμια παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών σταματήσει για λίγα 24ωρα,είναι βέβαιο πως το βιοτικό επίπεδο της ανθρωπότητας θα υποχωρήσει κατά αρκετές δεκαετίες.

Μια δεύτερη ένσταση,έχει να κάνει με τον τρόπο παραγωγής του πλούτου. Αφού δεχτήκαμε πως ο πλούτος πρέπει να παράγεται διαρκώς,πρέπει να διερευνήσουμε τον τρόπο με τον οποίο αυτός παράγεται. Είναι άραγε τα εργατικά χέρια που τον παράγουν ή μήπως η παραγωγική επένδυση του κεφαλαίου;
Στην εποχή της αγροτικής οικονομίας και της φεουδαρχικής κοινωνίας ήταν μάλλον εύκολο να διαπιστώσει κανείς πως η αναγκαία συνθήκη για την παραγωγή ήταν η χειρωνακτική εργασία των ανθρώπων.Αυτή ήταν η ζωογόνος δύναμη ("Vis vitalis") που κρατούσε όπως-όπως την ανθρωπότητα ζωντανή. Η βιομηχανική επανάσταση άρχισε να κλονίζει αυτή την πεποίθηση. Η μηχανή άρχισε να υποκαθιστά την ανθρώπινη εργασία και να βελτιώνει την παραγωγικότητα (περισσότερο προϊόν σε λιγότερο χρόνο). Το μυαλό του ανθρώπου άρχισε να παίζει ενεργότερο ρόλο στο μόχθο του.Νέες επινοήσεις,νέες τεχνικές,νέα μηχανήματα,οδήγησαν την παραγωγή σε τέτοια επίπεδα ώστε το φάσμα της μαζικής πείνας εξαλείφθηκε οριστικά από τις χώρες που πρωτοπορούσαν στη βιομηχανική εποχή. Ο καταμερισμός της εργασίας και το κεφάλαιο,εξασφάλιζαν τη μαζική παραγωγή που ήταν αναγκαία για να θρέψει τον πληθυσμό και να οδηγήσει στον πολλαπλασιασμό του . Η αύξηση του πληθυσμού,αποτελεί αλάνθαστο τεκμήριο της βελτίωσης των όρων διαβίωσης.
Είναι λοιπόν μάλλον προφανές πως ο πλούτος παράγεται από την παραγωγική επένδυση του διαθέσιμου κεφαλαίου.
Αν εκλείψει το κεφάλαιο ή αν επενδυθεί μη παραγωγικά, ο πλούτος εξαφανίζεται!
Σήμερα,στην υποσαχάρια Αφρική,εκείνο που λείπει δεν είναι τα εργατικά χέρια,αλλά το κεφάλαιο και οι επαρκείς συνθήκες για την επένδυσή του!
Σήμερα,στη μεταβιομηχανική εποχή της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας,οι όροι της παραγωγής αναδιαμορφώνονται. Τα χέρια των ανειδίκευτων εργατών,έχουν ακόμη λιγότερο ρόλο στην οικονομία από ότι είχαν στη βιομηχανική εποχή.Το κεφάλαιο διατηρεί τη σημασία του,ως επενδυτικό στοιχείο.Αλλά το μπαλάκι τώρα έχει περάσει εξ ολοκλήρου στη δημιουργική ικανότητα του ανθρώπινου νου: επιχειρήσεις στήνονται μπροστά από μια οθόνη υπολογιστή,συναλλαγές πραγματοποιούνται σε real time παντού,νέες ιδέες,νέες τάσεις,νέες επιθυμίες διαμορφώνουν έναν συναρπαστικό καινούργιο κόσμο...

Ασφαλώς και η διαδικασία που περιέγραψα δεν είναι απρόσκοπτη.Δεν υπάρχει κανενός είδους ιστορική αναγκαιότητα (ντετερμινισμός) βάσει της οποίας η πορεία της ανθρωπότητας προς το μέλλον θα είναι διαρκώς καλύτερη. Η ιστορία δείχνει περιόδους υποχώρησης του ανθρώπινου πνεύματος,που οδηγούν σε αντίστοιχη υποβάθμιση του κοινωνικού πολιτισμού,σε διάφορες εποχές.
Όπως ο πλούτος δεν παράγεται αυτόματα,έτσι και η ανθρωπότητα δεν προοδεύει αυτόματα!
Χρειάζεται να πληρούνται οι προϋποθέσεις του "οικονομείν" προκειμένου κάτι τέτοιο να συμβαίνει.
Με άλλα λόγια χρειάζεται: διαθέσιμο κεφάλαιο και επιτυχής επένδυσή του!
Όρος αναγκαίος και απαράβατος,για κάθε κοινωνία και κάθε εποχή!

Είναι τέλος σαφές πως,για την πλειοψηφία ίσως των ανθρώπων,η μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία του homo economicus είτε καθυστερεί τραγικά,είτε δε συντελείται ποτέ!
Χιλιάδες ενήλικοι ανάμεσά μας,πιστεύουν πως "λεφτά υπάρχουν",πως "ο πλούτος παράγεται έτσι κι αλλιώς" και πως "η ανθρωπότητα,αναγκαστικά προοδεύει όσο περνούν τα χρόνια"!
Μοιάζει να έχουν εκχωρήσει τις απαιτήσεις της νόησης σε μια μεταφυσική οντότητα που λέγεται "πρόοδος",γράφει εύστοχα ο Ludwig von Mises σε κάποιο σημείο του έργου του.

Είναι ο άνθρωπος που έγραψε το "Human Action",το βιβλίο που ίσως μου άλλαξε τη ζωή και το σκεπτικό του οποίου προσπάθησα πολύ συνοπτικά-και ασφαλώς ανεπαρκέστατα- να διηγηθώ υπό μορφήν παραμυθιού στο κείμενο αυτό.
Ένα παραμύθι φυσικά για μεγάλα παιδιά,που έχει όμως το βασικό χαρακτηριστικό των παραμυθιών: αφού το διαβάσεις,δεν είσαι πια ο ίδιος άνθρωπος...


10/9/2014

Thursday, August 21, 2014

Αυγουστιάτικο

- Μιλούσα τις προάλλες με τον Αλεκο που έχει συνεργείο μοτοσικλετών. Μου περιέγραφε την επιμονή προσπάθεια πολλών πελατών του να μειώσουν το κόστος στρεφόμενοι σε μεταχειρισμένα ανταλλακτικά δίχως ομως ταυτόχρονα να προτίθενται να αναλάβουν και το ρίσκο της πιθανής πλημμελούς λειτουργίας τους. Με αλλά λόγια "βρες μου μεταχειρισμένο,φτηνό και εγγυησου πως θα δουλεύει σωστά, αυτη δεν ειναι η δουλειά σου";
Συνεχίζοντας την κουβέντα,μια και αρκετοί απο τους πελάτες του ήταν εκείνη τη στιγμή τριγύρω στα μπαράκια και πλήρωναν αγόγγυστα το δεύτερο,τρίτο κ.ο.κ ποτό/κοκτέιλ ,προσπαθήσαμε να ερμηνεύσουμε το γιατι οι ίδιοι άνθρωποι έχουν τόσο διαφορετική προθυμία να πληρώσουν διαφορετικές παρεχόμενες υπηρεσίες!
Το συμπέρασμα μας ήταν πως σημαντικό ρόλο παίζει η φύση των παρεχόμενων υπηρεσιών και οι συνθήκες κάτω απ´ τις οποίες οι άνθρωποι προς τρέχουν σ´ αυτές.
Ενας άνθρωπος που μπαίνει στο μαγαζί του Αλεκου η στο δικό μου (ιατρείο) έρχεται επειδή κάποιο έκτακτο δυςαρεςτο γεγονος  τον έχει αναγκάσει (βλάβη της μοτοσικλέτας του η της υγείας του). Άρα έχει εξ αρχής αρνητική συναισθηματική φόρτιση! Ειναι δυσθυμος,υποφέρει η ενοχλείται και θέλει να απαλλαγεί το συντομότερο απο την αιτία της δυσφορίας του. Γνωρίζει επίσης,πως αυτό θα του προκαλέσει οικονομική επιβάρυνση κι αυτό ειναι κάτι που επιτείνει την αρνητική του διάθεση. Αν σε όλα αυτά προστεθούν και τα παγιωμένα στερεότυπα που θέλουν τους μάστορες και τους γιατρούς συλληβδην "απατεώνες" ,δεν ειναι δύσκολο να ερμηνευθεί η απροθυμία των πελατών τους να πληρώσουν.
Αντίθετα,σε μια αίθουσα αναψυχής,οι άνθρωποι πηγαίνουν με εντελώς διαφορετικές προαιρέσεως. Όχι μόνο ειναι θετικά προδιατεθειμένοι (να "περάσουν καλά"),αλλά και εμπλεοι ελπίδας (να "περάσουν...καλύτερα", ο τι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό...).
Συνεπώς,θεωρούν την οικονομική τους επιβάρυνση ευνόητη και ίσως σε κάποιο βαθμό προαπαιτούμενη αφού,απο τον αριθμό των κερασματων που θα στείλουν,ίσως εξαρτηθεί και η ευδαιμονικη κορύφωση της βραδιάς !
Το συμπέρασμα μας λοιπόν ειναι πως ο άνθρωπος πληρώνει πρόθυμοτερα όταν πρόκειται να ευχαριστηθεί η όταν προσδοκά ευχαρίστηση. Αντίθετα,όταν έχει προηγηθεί ατύχημα,η δυσθυμια της στιγμής τον εμποδίζει να αντιληφθεί το προσδοκώμενο όφελος.
Δεν ξέρω αν ο Επίκουρος θα έβρισκε το συμπέρασμα μας συμβατό με την περί ευδαιμονιας θεωρία του, ούτε αν οι θεωρίες των "οικονομικών της συμπεριφοράς" το έχουν περιγράψει. Ειναι, πάντως, γεγονος!



- Με αφορμή την ανακοίνωση των "βάσεων"εισαγωγής στις σχολές των ΑΕΙ και ΤΕΙ , μου ήρθε στο μυαλό το παρακάτω περιστατικό: την καλύτερη κρέπα στη Λευκάδα την κάνει ο Σπύρος! Το ωράριο του ,τώρα που ειναι καλοκαίρι,ειναι 11 το πρωί με 5 το ξημέρωμα. Ο ιδιος δουλεύει απο τις 8 το
βράδυ μέχρι το κλείσιμο και υπολογίζω πως βγάζει περίπου 200 κρέπες την ημέρα (χωρίς όσες
βγάζουν οι συνεργάτες του). Δουλεύει γρήγορα,δεν τσιγκουνεύεται υλικά,δοκιμάζει συνδυασμούς
γεύσεων και έχει συγκεκριμένες απόψεις.
" Η κρέπα πρέπει να ειναι πάντοτε φρέσκια" και " τα παιδιά ειναι οι πιο απαιτητικοί πελάτες" ειναι δυο απ´ αυτές. Νομίζω πως ειναι ενας πραγματικός επιχειρηματίας του είδους και φυσικα η δουλειά του ειναι δικαιολογημένα αποδοτική.
Στην εύλογη απορία "τι σχέση έχουν οι βάσεις με τις κρέπες" πρέπει να πω πως ο Σπύρος ήταν ως μαθητής ανεπαρκεστατος. Είχε μείνει στην ίδια τάξη τουλάχιστον μια φορά και τελείωσε το σχολείο προφανώς χαριστικά.
Αυτό φυσικα δεν τον καταδίκασε! Η ζωή ευτυχώς ειναι απείρως πλουσιότερη και πολυπλοκότερη απο τα σχολικά στερεότυπα. Ο Σπύρος δουλεύει εξαιρετικά ,βγάζει εισόδημα πολύ πριν απο το μέσο
απόφοιτο οποιασδήποτε σχολής και μάλλον αρκετά υψηλότερο! Επιπλέον,ο τι του λείπει σε θεωρητική κατάρτιση το αναπληρώνει- με το παραπάνω- η εμπειρία και η διάθεση του να μάθει απ
αυτήν. Φαντάζεται κανεις πως ειναι δυνατόν στην επιχείρηση του Σπύρου να κάνει...κατάληψη
κάποιος η να απαιτήσει κάποιος υπάλληλος να...μην αξιολογηθεί επειδή δήθεν τον αξιολογούν "τα
ματιά των πελατών";
Προφανώς ειναι αδιανόητα τα παραπάνω για ένα κρεπαδικο. Ειναι ομως απολύτως ευνόητα για ένα οποιοδήποτε Ελληνικό Πανεπιστήμιο"! Το γεγονος δεν ειναι καθόλου άσχετο με την εκ διαμέτρου αντίθετη απήχηση που έχουν οι κρέπες και τα Ελληνικά πτυχία στην αγορά...
Περάσαμε κατα τις 3 το βράδυ και παράγγειλαμε. Ο Αλέκος δεν παρήγγειλε υλικά,ζήτησε κάτι "δροσερό,όχι πικάντικο,ούτε καυτερο,ελαφρύ και χωρίς φέτα". Ο Σπύρος αυτοςχεδιαςε και εκτέλεσε.
Άλλη μια ιδιαιτερότητα του επιχειρείν ειναι η αυτενέργεια,ο πειραματισμος,η δημιουργία! Την ίδια στιγμή,τα Πανεπιστήμια μας ασχολούνται ακόμη με την "αυθεντία" του καθηγητικού συγγράμματος...
Αν λοιπόν κάποιος νέος άνθρωπος διαβάζει αυτές τις γραμμές,ελπίζω να πείστηκε πως το Πανεπιστήμιο-ειδικά το Ελληνικό- δεν ειναι,ευτυχώς,μονόδρομος στη ζωή!
"Γίνε καλός σ´ αυτό που κανεις",αυτη ειναι μια αναμφισβήτητη αρχή!
Τα υπόλοιπα θα στα δείξει η ζωή,που διαρκώς μεταβάλλεται...


- Σε αντίθεση με το Σπύρο,οι περισσότεροι απο όσους δραστηριοποιούνται σε επιχειρήσεις εξαρτημένες απο την περιοδική τουριστική έξαρση,έχουν κατα κανόνα διαφορετική νοοτροπία. Επιδιώκουν γρήγορο,ακοπο κέρδος, επιζητούν τουρισμό υψηλής απόδοσης,αλλά ειναι ελάχιστα διατεθειμένοι να προσαρμόσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών τους στο αποτιμωμενο κοςτος και ακόμη λιγότερο διατεθειμένοι να προσαρμόσουν το κόστος αυτό στις οικονομικές δυνατότητες του επίδοξου αγοραστή!
Με απλα λόγια παρέχουν μέτριες υπηρεσίες σε υψηλό κόστος!
Λογικό ειναι οι τουρίστες να επιλέγουν εναλλακτικές οδούς.
Όταν η ταβέρνα η το εστιατόριο ειναι ακριβά,θα στραφούν σε πρόχειρο φαγητό
(σουβλάκι,κρέπα,σάντουιτς).
Τα εστιατόρια υπολειτουργούν,αλλά στα σούπερ μάρκετ,στα οποια ο κόσμος αγοράζει πρώτες ύλες παραςκευης φαγητού,γίνεται χαμός!
Στα δε φθηνότερα σούπερ μάρκετ/αλυςιδες κανονικό προσκύνημα!
Η αγορά,παρά τις στρεβλώσεις,λειτουργεί! Οι άνθρωποι προσαρμόζουν τις ανάγκες τους στις οικονομικές τους δυνατότητες,ιεραρχουν τις ανάγκες τους ικανοποιώντας κατα προτεραιότητα όσες θεωρούν σημαντικότερες και αφήνοντας τις δευτερεύουσες για αργότερα, συγκρίνουν τιμές και επιλέγουν τη φθηνότερη επιλογή μεταξύ ομοειδών προϊόντων και υπηρεσιών.
Με αλλά λόγια,οι άνθρωποι "οικονομουν"!
Κάνουν αυτό που έκαναν εδώ και χιλιάδες χρόνια και χάρις στο οποίο δημιούργησαν απόθεμα κεφαλαίου,τεχνολογία,πολιτισμό...
Αυτη την απλή αλήθεια οφείλουν να έχουν κατα νου οι τουριστικοί επιχειρηματιες,καθε φορά που οι τουρίστες επιλέγουν να αγοράσουν ψωμί και ντομάτες,παρά να χρεωθούν 8 ευρώ για μια ντοματοσαλάτα...



- Ο Αύγουστος,ειναι για μένα συνυφασμένος με κάποιου βαθμού υπαρξιακες αναζητήσεις. Κάτι τα φεγγάρια του,κάτι το επερχόμενο φθινόπωρο, η ατμόσφαιρα υποβάλλει μια υπερβατικοτητα. Φέτος,μη βρίσκοντας ταξιδιωτικό μυθιστόρημα,επέλεξα ένα μεταφυςικο. Ο "Μελμοθ,ο περιπλανώμενος",μέχρι τώρα δικαιώνει τις προσδοκίες μου! Ελπίζω να καταφέρω και φέτος μια μικρή απομόνωση σε κάποιο απόμερο ακρογιάλι. Κάτι έχω στο μυαλό.
Καλή συνέχεια...


21/8/2014



Tuesday, August 12, 2014

Θερινό σινεμά...


1966: "Un homme et une femme"

Ο Trintignant τρέχει να αγκαλιάσει την Aimee και κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει γι'αυτό.
Η σκηνή δεν είναι διόλου politically correct,αλλά και ποιος έρωτας είναι πολιτικά ορθός;
Το αυτοκίνητο τρέχει στην αμμουδιά καταστρέφοντας τα αυγά της careta-careta και παραβιάζοντας τις διατάξεις περί αιγιαλού! Κοινώς,ένας εξυπνάκιας φιγουρατζής με τη Mustang του,που έχει χαλασμένοδεξί φλας (σημειολογικά άραγε;) μας κάνει να ζηλεύουμε!Ο καιρός βέβαια δεν παραπέμεπι σε καλοκαίρι,αλλά θα κάνουμε μια παρέκβαση και θα φανταστούμε πως είναι ίσως Σεπτέμβρης στη Νορμανδική ακτή...


1976: "Το αγκίστρι"

Η καλτ περίοδος του ελληνικού σινεμά,συμπίπτει με τη Μεταπολίτευση και τις συνεργασίες με αλλοδαπούς σκηνοθέτες,παραγωγούς και ηθοποιούς. Κι αυτό το έργο δεν ήταν εναρμονισμένο με τα ήθη της εποχής! Ποιον ενδιέφερε η περιπέτεια ενός εύπορου μεσήλικα,η νεότερη γυναίκα του οποίου τον απατούσε με έναν play boy;Το αφελές σενάριο προσπαθούσε να διασώσει η μουσική του Χατζηνάσιου και η πανέμορφη Barbara Bouchet! Σε κάποιο βαθμό το κατόρθωσαν.

1967: "The Graduate"

Η ταινία που καθιέρωσε τον Dustin Hoffman,δικαιολογημένα φυσικά! Ο απόφοιτος baby boomer που οδηγάει Alfa Romeo Spider και η Mrs. και Miss Robinson. Έχω σοβαρές ενστάσεις για το φινάλε,θα προτιμούσα τον Ben να χάνεται με τη Spider στο ηλιοβασίλεμα με τα τραγούδια των Simon&Garfunkel,αλλά έστω...

1968: "Κορίτσια στον ήλιο"

Για κάποιο λόγο,αρέσει και στους "κουλτουριάρηδες",οπότε μπορούμε χωρίς ενοχές να την εντάξουμε στη λίστα.Το σενάριο είναι για τα θηρία,αλλά η όμορφη Lomberg και το τραγούδι της Δημητριάδη μας ταξιδεύουν...

1970: "Trinita"

Ξεφεύγουμε από τα love stories και παραμένουμε σε cult κλίμα,υπενθυμίζοντας το θρυλικό δίδυμο Terence Hill-Bud Spencer ή αλλιώς ο έξυπνος γόης και ο μπουλντόζας που σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους. Κι αυτή η ταινία καθόλου politically correct: ξύλο και σεξιστικά αστεία! Τι να κάνουμε όμως που εμάς μας αρέσει; Πρωταγωνιστής φυσικά το γκονγκ που ντύνει ηχητικά τις μπουνιές του Bud Spencer...

1986: "Stand by me"

Τα καλύτερά μας χρόνια,όπως μόνο με τους φίλους μας τα ζήσαμε και όπως μόνο μια φορά τα ζει κανείς...

2004: "Motorcycle diaries"

Η φιλία,το ταξίδι,η μοτοσικλέτα,η πολιτικοποίηση,τα υπέροχα τοπία της Νότιας Αμερικής.Παρ'όλο που ο προορισμός τελικά στράβωσε,η αθωότητα και η αφέλεια της νιότης διατηρούν τη γοητεία τους...

1973: "The way we were"

Ο Redford είναι υπέροχος,όπως πάντα,η Streisand τραγουδάει συγκλονιστικά όπως πάντα (και παίζει και έξοχα),η ιστορία είναι ρεαλιστική,δίχως happy end,αλλά μένει το τραγούδι και η αίσθηση της νιότης που κάπου παραμένει ζωντανή μέσα μας.
"You never give up,do you"?



Καλό καλοκαίρι...



12/8/2014

Thursday, July 3, 2014

Ο λύχνος του Ταμήλου

Ένας από τους πολιτικούς "αστέρες" της λαϊκής δεξιάς,πρόσφατα προέβη στη διαπίστωση πως "το ρεύμα δεν είναι κοινωνικό αγαθό"
http://www.enikos.gr/politics/247463,BINTEO-Tamhlos:To_reyma_den_einai_koinwn.html
Το ζήτημα ξεσήκωσε την αριστερά και τα media αλλά-εκτιμώ-για λάθος λόγους.
Ενώ δηλαδή θα έπρεπε να ενοχλήσει η υπόδειξη Ταμήλου στους πολίτες να αλλάξουν τους όρους διαβίωσής τους και να επιστρέψουν στα δεδομένα της δεκαετίας του "20 ("στο χωριό με τη λάμπα πετρελαίου"),τους ενόχλησε η άρνησή του να αποδεχθεί την "κοινωνική φύση του ρεύματος".Τους ενόχλησε δηλαδή η αλήθεια,αλλά δε τους ενόχλησε ο αυταρχισμός!
Διότι,εν προκειμένω,το ηλεκτρικό ρεύμα ασφαλώς και δεν είναι κοινωνικό αγαθό,με την αυστηρή έννοια του όρου.

Ας γίνω λίγο πιο συγκεκριμένος.
Αν ως "κοινωνικό αγαθό" νοείται το προϊόν ή η υπηρεσία που είναι ευκταίο να είναι διαθέσιμα στο σύνολο του πληθυσμού,τότε κοινωνικά αγαθά είναι σχεδόν το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που παρέχει στους ανθρώπους ο σύγχρονος πολιτισμός.Είναι προφανές πως μια τέτοια διασταλτική ερμηνεία του όρου-την οποία υιοθετεί η αριστερά-ταυτίζει κατ'ουσίαν κάθε τεχνολογικό επίτευγμα με την κοινωνική του διάσταση.Ακριβέστερα,εν ονόματι των κοινωνικών διαστάσεων των κατακτήσεων του πολιτισμού,περιφρονούνται οι οικονομικές προϋποθέσεις υλοποίησής τους και διακηρύσσεται η καθολικότητα της ισχύος τους ως δεδομένη!
Πρόκειται για ένα λογικό άλμα το οποίο παρά τις αγαθές του προθέσεις,διαπράττει ένα θεμελιώδες σφάλμα: ταυτίζει το ευκταίο με το εφικτό!
Αλλά ένα αγαθό ή μια υπηρεσία που προάγει την ανθρώπινη ζωή δεν υφίστανται από μόνα τους,επειδή τα επιθυμούμε,αλλά επειδή συντρέχουν οι οικονομικοί όροι υλοποίησής τους!

Ας μιλήσουμε με παραδείγματα:
-Το νερό της θάλασσας είναι κοινωνικό αγαθό.Το νερό της πισίνας είναι οικονομικό αγαθό.
-Το νερό της βροχής είναι κοινωνικό αγαθό.Το νερό του μπεκ είναι οικονομικό αγαθό.
-Το νερό που πίνει κάποιος από ένα ρυάκι είναι κοινωνικό αγαθό.Το εμφιαλωμένο που πίνει κάποιος άλλος είναι οικονομικό αγαθό.
-Το νερό που πίνουν άνθρωποι και ζώα απ'το ποτάμι είναι κοινωνικό αγαθό.Το νερό που πίνουν άνθρωποι και ζώα από το δίκτυο ύδρευσης είναι οικονομικό αγαθό.
-Ο αέρας είναι κοινωνικό αγαθό.Το ιστιοφόρο,ο ανεμόμυλος,η ανεμογεννήτρια είναι οικονομικά αγαθά.
-Το ηλιακό φως είναι κοινωνικό αγαθό.Το ηλεκτρικό φως που καίνε οι λαμπτήρες και φωτίζει τις πόλεις των ανθρώπων μέσω των δικτύων ηλεκτροδότησης είναι οικονομικό αγαθό.
-Η ζέστη που εκπέμπει ο ήλιος είναι κοινωνικό αγαθό.Η ζέστη που εκπέμπουν τα συστήματα θέρμανσης είναι οικονομικό αγαθό.
-Η εκπαίδευση δια της εμπειρίας είναι κοινωνικό αγαθό.Η εκπαίδευση δια του εκπαιδευτικού συστήματος είναι οικονομικό αγαθό.
-Το ματζούνι ως φάρμακο είναι κοινωνικό αγαθό.Το φάρμακο ως προϊόν βιοχημικής έρευνας και στοιχείο πιστοποιημένης θεραπευτικής είναι οικονομικό αγαθό.
-Η υγεία ως βιολογικό γεγονός είναι κοινωνικό αγαθό πεπερασμένης διάρκειας.Η υγεία ως συνέπεια των εφαρμογών της ιατρικής είναι οικονομικό αγαθό (κι αυτό πεπερασμένης διάρκειας).

Και για να μη μακρηγορούμε,κοινωνικά αγαθά,με την έννοια των προσφερόμενων σε αφθονία,είναι μόνο ο ήλιος,η θάλασσα και ο αέρας.Σε μικρότερο βαθμό προστίθενται η βροχή και τα ποτάμια.
Αυτά είναι που άνθρωποι και ζώα απολαμβάνουν εξίσου,σε αφθονία και δίχως περιορισμούς.

Όλα τα άλλα,όσα συνιστούν την ουσία του ανθρώπινου πολιτισμού,είναι οικονομικά αγαθά.
Παράγονται από τη διαδικασία του "οικονομείν": δηλαδή της εξοικονόμησης πόρων και ενέργειας,της συσσώρευσης κεφαλαίου και της επιτυχημένης επένδυσης του κεφαλαίου αυτού.
Η οικονομία δηλαδή,όχι μόνο δεν αντιτίθεται στις ανθρώπινες ανάγκες,αλλά αποτελεί αντίθετα το μοναδικό τρόπο για την καλύτερη εξυπηρέτησή τους.
Το να μη σπαταλάς αλόγιστα έναν πόρο πεπερασμένης ποσότητας,δε συνιστά πρακτική που αντιτίθεται στο ανθρώπινο συμφέρον.Συνιστά αντίθετα,τη μόνη ορθολογική επιλογή προάσπισης του συμφέροντος αυτού.

Συχνά ακούμε να αντιδιαστέλλονται οι οικονομικές απαιτήσεις από τις ανθρώπινες ανάγκες,οι "άνθρωποι" από τους "αριθμούς".Πρόκειται είτε για παρανόηση εξ αγνοίας, είτε για υστερόβουλη διαστρέβλωση.
Ο σεβασμός στις αρχές του οικονομείν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του ανθρώπου.
Σε συλλογικό δε επίπεδο,για την προαγωγή της κοινωνίας των ανθρώπων και για την ικανοποίηση των ολοένα περισσότερων και ολοένα υψηλότερης τάξης (πολυτελέστερων) αναγκών που παρουσιάζονται στην ιστορική εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Όσο αφελής είναι η παραίνεση Ταμήλου για απάρνηση του ηλεκτρισμού και επιστροφή στη λάμπα πετρελαίου (που κι αυτή υπήρξε οικονομικό αγαθό της εποχής της),άλλο τόσο αφελής είναι και η διασταλτική ερμηνεία των κοινωνικών αγαθών,ιδίως δε η αποσύνδεσή τους από τα οικονομικά προαπαιτούμενα δια των οποίων αυτά παρέχονται.
Επόμενο βήμα στο δρόμο της αφέλειας,η ταύτιση του δημοσίως παρεχόμενου αγαθού με το "δωρεάν"!
"Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα",είτε το πληρώνεις εσύ είτε σου το παρέχει κάποιος.Πίσω από την παρασκευή ενός γεύματος κρύβεται μια οικονομική διαδικασία,άρα μια διαδικασία με συγκεκριμένο κόστος,το οποίο κάποιος κάποτε πρέπει να καταβάλλει.Αν αυτό δε συμβεί,αργά ή γρήγορα η διαδικασία παρασκευής θα καταστεί ασύμφορη για όσους συμμετέχουν σ'αυτήν και το γεύμα θα εκλείψει!
Περιφρονώντας τις αρχές της οικονομίας περιφρονούμε τις ανθρώπινες ανάγκες λοιπόν.

Καλό είναι αυτό να το έχουμε κατά νου οποτεδήποτε ξιφουλκούμε κατά των "αριθμών".
Από τον Ταμήλο βέβαια δεν έχω ιδιαίτερες απαιτήσεις.
Αλλά από τους εν αναμονή κυβερνήτες και τους κήρυκες του συναισθηματικού ανθρωπισμού απαιτώ περισσότερα.

Μια άλλη παράμετρος όμως δεν πρέπει να μας διαφύγει.
Κατά κανόνα όσοι περιφρονούν την οικονομία και τους νόμους της,αρέσκονται να υποδεικνύουν στους ανθρώπους επιλογές διαβίωσης.Το φαινόμενο δεν είναι παράδοξο.Η περιφρόνηση του ορθολογισμού-έκφραση του οποίου αποτελεί η αριθμητική των οικονομικών-συχνά συνοδεύεται από κάποιας μορφής αυταρχικότητα.
Εν προκειμένω,ο Ταμήλος παροτρύνει τους πολίτες να επιστρέψουν στο χωριό τους και στη λάμπα πετρελαίου.
Θυμάμαι όμως,με αφορμή τα γεγονότα στις Σκουριές της Χαλκιδικής μια αντίστοιχη παρότρυνση από την-υποτιθέμενη-άλλη πλευρά του φάσματος.Ο Τάσος Κουράκης είχε τότε προτείνει στους μεταλλωρύχους να γίνουν...μελισσοκόμοι! Κατά τη γνώμη του,αυτό το επάγγελμα θα ήταν οικολογικά ορθότερο και ενδεχομένως πιο αποδοτικό.
Ο καθένας φυσικά δικαιούται να έχει τη γνώμη του.Αλλά αυτό που συνδέει εν προκειμένω έναν λαϊκό δεξιό και έναν σοσιαλιστή,είναι η ευκολία με την οποία θωρούν πως δικαιούνται να υποδεικνύουν στους άλλους επιλογές ζωής: "που θα πάτε να ζήσετε,πως θα φωτίζεστε,τι δουλειά θα κάνετε" κλπ.
Η σύμπλευση είναι σημειολογικά ενδιαφέρουσα και -υποπτεύομαι- όχι η μοναδική.

Στο μεταξύ,κάπου ανάμεσα στο λυχνάρι του Ταμήλου και στην κυψέλη του Κουράκη,ελπίζω να βρεθεί λίγος χώρος για να ζήσουμε κι εμείς οι υπόλοιποι...


3/7/2014

Friday, May 30, 2014

Η αποτυχία ως κίνητρο και ο φαιός πατερναλισμός

1) Η απαγόρευση της αποτυχίας

Για την ακρίβεια πρόκειται για την απαγόρευση "του αισθήματος της απόρριψης και της αποτυχίας",όπως σημειώνει η ανακοίνωση του γραφείου τύπου της αξιωματικής αντιπολίτευσης
http://www.syriza.gr/article/id/56533/Anakoinwsh-toy-Tmhmatos-Paideias-toy-SYRIZA-gia-thn-enarksh-twn-panelladikwn-eksetasewn.html#.U4cL_vl_uJo

Μια από τις συνήθειες που έχω,είναι να προσπαθώ να αναλύω το σκεπτικό μιας τοποθέτησης.Νομίζω πως αυτό είναι που αποκαλύπτει τις βαθύτερες προθέσεις όσων την υποστηρίζουν και επιτρέπει-κατ' ανθρώπινη βέβαια εκτίμηση-την πρόβλεψη των επιπτώσεων ενδεχόμενης εφαρμογής της.

Η συγκεκριμένη ανακοίνωση παρέχει την εξαιρετικά σημαντική πληροφορία πως τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ αποστρέφονται το "αίσθημα απόρριψης και αποτυχίας".Λογικό εκ πρώτης όψεως,κανείς δε νιώθει όμορφα όταν τον απορρίπτουν ή αποτυγχάνει.Αναρωτιέμαι όμως,με ποιον τρόπο μπορεί κανείς να αποφύγει ένα τέτοιο ενδεχόμενο;
Η ζωή είναι μια διαρκής μαθητεία για κάθε άνθρωπο.Η διαδικασία της μάθησης υπόκειται σε δυο βασικούς παράγοντες: τη νόηση και την εμπειρία.
Με τη νόηση μαθαίνουμε έμμεσα,συνδυάζοντας γνωστικά δεδομένα του παρελθόντος και του παρόντος,προβαίνοντας σε συλλογισμούς,διερευνώντας την αλήθεια ή το ψεύδος μιας πρότασης.
Με την εμπειρία μαθαίνουμε άμεσα και επώδυνα ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας: το μικρό παιδί που καίγεται απ'τη φωτιά μαθαίνει άπαξ δια παντός να την αποφεύγει.Ο πόνος από βιολογικής σκοπιάς,αποτελεί έναν μηχανισμό βιοπροστασίας του οργανισμού.Μαθαίνουμε από νωρίς να αποφεύγουμε ο'τι μας προξενεί πόνο.
Στην ενήλικη ζωή,πολυπλοκότερες καταστάσεις μαθαίνουμε να τις διαχειριζόμαστε μέσω και των τραυματικών τους για εμάς χαρακτηριστικών.
"Αν δεν πάθεις,δε θα μάθεις" λέγανε οι γιαγιάδες μας.

Αυτό φυσικά δε σημαίνει πως ο άνθρωπος οφείλει να επιδιώκει την οδύνη για λόγους γνωσιολογικούς,κάθε άλλο.Σημαίνει πως η οδύνη της αποτυχίας και της απόρριψης,αποτελεί ένα δυσάρεστο μεν,αναγκαίο δε στάδιο για την αποφυγή της επανάληψης των επιλογών που την προκάλεσαν.Σε μεγάλο βαθμό τα αποτελέσματα των πράξεών μας εξαρτώνται από δικές μας επιλογές.Οι επιπτώσεις που οι πράξεις μας έχουν στον ψυχισμό μας,καθορίζουν και το πως θα τις αποτιμήσουμε.Αν ο άνθρωπος πάψει να νιώθει οδύνη για την αποτυχία ή ηδονή για ο'τι τον ευχαριστεί,τότε το βασικό κίνητρο της ανθρώπινης πράξης θα εκλείψει!

Για να μιλήσουμε απλά: είναι αδύνατον να αποβάλλεις από την ανθρώπινη ζωή το αίσθημα της αποτυχίας ή της επιτυχίας,της απόρριψης ή της αποδοχής.
Δεν είναι μόνο βιολογικά αδύνατον κάτι τέτοιο,αλλά -αν υποθέσουμε πως μπορούσε να γίνει- θα ήταν και μοιραίο για την ηθική εξέλιξη του ανθρώπου.
Φαντάζεται κανείς μια κοινωνία στην οποία οι άνθρωποι θα έπαυαν να βιώνουν οδυνηρές εμπειρίες και,ανεξάρτητα απ'τις όποιες επιλογές τους,θα βίωναν μια κατάσταση διαρκούς ευωχίας;
Τι κίνητρο θα είχαν τότε για οποιαδήποτε πράξη;
Οι ρίζες της ανθρώπινης πράξης είναι φυσικά εξαιρετικά πολύπλοκες.Αλλά,η σημασία της οδύνης ως κινήτρου,είναι νομίζω αναμφισβήτητη.
Σε τι θα χρησίμευε στον άνθρωπο η δημιουργική φαντασία,η έμπνευση,η τόλμη του νέου εγχειρήματος,ο προβληματισμός πάνω σε μια δύσκολη κατάσταση,το όραμα για την οποιαδήποτε βελτίωση,αν εξέλιπε η αίσθηση του αναγκαίου και του επαχθούς,του δυσάρεστου και του ηθικά απορριπτέου,του προβληματικού και του αισθητικά αποτρόπαιου;
Τι κίνητρο θα είχε η επιστημονική έρευνα,δίχως την οδύνη της διάψευσης;
Η καλλιτεχνική δημιουργία δίχως την απόρριψη της συμβατικής καθημερινότητας;
Η επιχειρηματικότητα δίχως τον οραματισμό της βελτίωσης;
Η εργασία δίχως το άχθος της ανάγκης;
Δίχως απόρριψη και αποτυχία,δεν υπάρχει ανάγκη για βελτίωση.Δίχως κίνητρο προαγωγής,η ανθρώπινη πράξη παραλύει.Δίχως πράξη,η σκέψη ατροφεί.Ένας άνθρωπος που δε σκέφτεται ούτε πράττει περιέρχεται σε κατώτερη βιολογική βαθμίδα.Μια κοινωνία μη σκεπτόμενων άπραγων όντων,είναι μια μη ανθρώπινη κοινωνία!

Η πρόταση λοιπόν του ΣΥΡΙΖΑ,μπορεί να εκκινείται από αγαθές προθέσεις (να περιορίσει την οδύνη του αισθήματος αποτυχίας),αλλά είναι φοβάμαι,αφενός μεν μη λειτουργική,αφετέρου δε στις ηθικές της μακροπρόθεσμες επιπτώσεις,ανθρωπιστικά αποτρόπαιη!
Αν είχαν να προτείνουν κάποια άλλη διαδικασία αξιολόγησης στην οποία η επιτυχία και η αποτυχία θα ήταν παρούσες,θα έλεγα πως η ανάλυσή μου τους αδικεί.Δεν είδα όμως πουθενά στην ανακοίνωσή τους κάτι τέτοιο.Αντίθετα,το μόνο που διαπίστωσα ήταν η αγωνιώδης,όσο και ουτοπική προσπάθεια εξοβελισμού του "αισθήματος της αποτυχίας και της απόρριψης"!

Το να επιχειρείς όμως τη δημιουργία τεχνητών συνθηκών μακαριότητας,δε συνιστά ανθρωπιστική πρακτική.





2) Οι φαιές αποχρώσεις της πατερναλιστικής αντίληψης

Συχνά ακούγεται πως "για να εκλείψει η Χρυσή Αυγή" πρέπει να εκλείψουν τα γενεσιουργά αίτιά της.Η άποψη φαίνεται εύλογη και,επιπλέον,απομακρύνει από τη συνωμοσιολογική ερμηνεία του φαινόμενου ("πρόκειται για το μακρύ χέρι του συστήματος","είναι σύμφυτη με τον καπιταλισμό" κλπ).
Η συνωμοσιολογική ερμηνεία δε λαμβάνει υπ'όψιν της τη χρονική συγκυρία έξαρσης της δημοφιλίας της Χρυσής Αυγής (η οποία μόλις πριν λίγα χρόνια ήταν μια οργάνωση μηδαμινής απήχησης),αλλά ούτε και την ιδιαιτερότητα της καθ'υπεροχήν έντασης του φαινομένου στην Ελλάδα (ενώ για παράδειγμα,είναι σαφώς ηπιότερο σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες).Τείνω λοιπόν να θεωρήσω χωροχρονικά ανεπαρκή τη συνωμοσιολογική ερμηνεία αφού,πάσχει κατά το χρόνο και κατά το χώρο εκδήλωσης του φαινομένου.
Η δεύτερη δημοφιλής θεωρία,συνδέει τη ΧΑ με "το μνημόνιο",αλλά και αυτή σκοντάφτει στην απουσία φαινομένων τύπου ΧΑ στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που γνώρισαν μνημόνιο (Πορτογαλία,Ιρλανδία,Ισπανία).
Γιατί λοιπόν αυτή η Ελληνική διόλου τιμητική ιδιαιτερότητα;

Ασφαλώς δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις.Ωστόσο,θα επιστρέψω στην αρχική θεωρία περί "εξάλειψης των αιτίων" και θα προσπαθήσω να την επεξεργαστώ.
Τι ακριβώς εννοούμε όταν ζητάμε "να εκλείψουν οι παράγοντες που τη γεννούν";
Τι "γεννά" τη ΧΑ;
Κατά τη γνώμη μου,δύο βασικοί παράγοντες με κοινό παρονομαστή το φόβο: ο φόβος της εγκληματικότητας (την οποία είναι γεγονός πως πολλοί συνδέουν με τους αλλοδαπούς,δικαιολογημένα και μη) και ο φόβος της ανέχειας (και σ'αυτόν υπεισέρχονται οι αλλοδαποί ως δυνάμει εργασιακοί ανταγωνιστές).
Οι άνθρωποι όμως που ψηφίζουν ΧΑ,αν εξαιρέσουμε το σκληρό πυρήνα των ιδεολόγων του ναζισμού,μέχρι πριν λίγα χρόνια ήταν οι άνθρωποι της διπλανής μας πόρτας.Συνεπώς,πρέπει να θέσουμε το προκλητικό ερώτημα: μοιραζόμασταν άραγε μ'αυτούς κάποια κοινή αντίληψη περί πολιτικής; Διότι,προφανώς αυτοί οι άνθρωποι μέχρι πρότινος ήταν συμπολίτες με τους οποίους τα λέγαμε στα πηγαδάκια των πλατειών,στις αίθουσες αναμονής,στα λεωφορεία,στα γήπεδα,στις συναυλίες.Τι κοινό μοιραζόμασταν μέχρι τότε και μας κρατούσε τεχνητά δεμένους σε μια κοινότητα;

Φοβάμαι πως η απάντηση είναι δυσάρεστη:μας ένωνε η κοινή αντίληψη του πατερναλιστικού ρόλου της Πολιτείας.Η άποψη δηλαδή πως η Πολιτεία και κατ'επέκταση οι εκπρόσωποί της,είναι για να μας λύνουν κάθε πρόβλημα στη ζωή.Από το διορισμό σε μια υπηρεσία,μέχρι τον εκχιονισμό της αυλής μας.Στην Ελληνική του εκδοχή,το πατερναλιστικό φαινόμενο προσαρμόστηκε στην Πολιτειακή μας στρέβλωση: επειδή δεν υπήρχαν θεσμοί με διαχρονική και υπερκομματική ισχύ,αλλά λειτουργούσε η αυθαιρεσία του πολιτικού,ο πολίτης-πελάτης αξίωνε από τον πολιτικό την όποια εκδούλευση.Ο πατερναλισμός προσωποποιούνταν κατά κανόνα ("όχι η Πολιτεία,αλλά ο κύριος Ταδόπουλος θα μας τακτοποιήσει") ή όταν η διάχυση ευθυνών θόλωνε το τοπίο,αποπροσωποποιούνταν κατά συνθήκη ("που είναι το Κράτος";).
Οι Έλληνες πολίτες πορεύτηκαν επί δεκαετίες με αυτή την αντίληψη περί πολιτικής και οι Έλληνες πολιτικοί την ενθάρρυναν όσο μπορούσαν! Δυο τρεις εξαιρέσεις πολιτικών,σύντομα περιθωριοποιήθηκαν από τους ίδιους τους πολίτες.
Το λυπηρό είναι πως η πατερναλιστική αντίληψη διαχέονταν οριζόντια σε όλους τους πολιτικούς χώρους: δεξιά,κέντρο και αριστερά υπόσχονταν λύσεις στα προβλήματα του πολίτη.
Ο πατερναλισμός,ως ηθική επιλογή,είναι κυρίαρχος.Όλοι σου λένε πως θα σου "φτιάξουν τη ζωή",κανείς πως θα άρει τα εμπόδια για να φτιάξεις μόνος σου τη ζωή σου!Αντίστοιχα οι πολίτες περιμένουν "λύσεις",όχι παροτρύνσεις αυτόνομης ατομικής δράσης.

Αυτός ο χρόνιος εθισμός στον πατερναλιστικό ρόλο της πολιτικής είναι που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη και χρονοβόρα την απομείωση της δημοφιλίας της ΧΑ!
Ταυτόχρονα,είναι υπεύθυνος για την περιορισμένη απήχηση του αδιανόητου φιλελεύθερου μηνύματος: "Φτιάξε μόνος σου τη ζωή σου και μην τα περιμένεις όλα από την Πολιτεία.Ζήτα λιγότερα εμπόδια στη δράση σου αντί για έτοιμες λύσεις.Πάρε τη ζωή σου στα χέρια σου και μην την εναποθέτεις στον εκλεκτό της ψήφου σου.Επέλεξε αυτόν που θα βγει απ'το δρόμο σου και όχι αυτόν που θέλει διαρκώς να σου δείχνει το δρόμο"!
Αυτές οι παροτρύνσεις μοιάζουν με ενοχλητικά ζιζάνια στο πατερναλιστικό θερμοκήπιο.

Πολύ φοβάμαι λοιπόν πως πίσω από τη γενικόλογη διαπίστωση "να αρθούν τα αίτια που τρέφουν τη ΧΑ",κρύβεται σε μεγάλο βαθμό το πατερναλιστικό αίτημα "εξασφαλίστε μας μια καλή ζωή".Είναι αναγκαίο να γίνει μια βασική διάκριση: είναι άλλο πράγμα η υποχρέωση της Πολιτείας να παρέχει ένα μίνιμουμ ασφάλειας/περίθαλψης/πρόνοιας/εκπαίδευσης/υποδομών στους πολίτες και εντελώς άλλο το να μεριμνά για κάθε πτυχή του ιδιωτικού τους βίου.Στην πρώτη περίπτωση,έχουμε ένα Κράτος που δικαιολογεί την ύπαρξή του ως κοινότητα που εξυπηρετεί τις θεμελιώδεις απαιτήσεις του κοινωνικού συμβολαίου.Στη δεύτερη,έχουμε ένα Κράτος που υπερβαίνει αυτές τις αρμοδιότητες και αξιώνει έλεγχο στην ιδιωτική ζωή των πολιτών.
Η διάκριση είναι θεμελιώδης και πρέπει να είναι σαφής.
Όταν ζητάς από κάποιον άλλο (το Κράτος,την κοινότητα,τον κομματάρχη) να "σου φτιάξει τη ζωή",ουσιαστικά παραδίδεις τη ζωή σου στα χέρια του.

Εκτιμώ πως αυτή η στεβλή πατερναλιστική υπερτροφία,με τις φαιές της αποχρώσεις,είναι ο παράγοντας που θα κρατήσει ζωντανή τη ΧΑ για αρκετά ακόμη χρόνια.
Μακάρι να κάνω λάθος...


ΥΓ: πολλές από τις ιδέες περί πραξεολογίας τις οφείλω στο "Human Action" του L.von Mises, εξ ου και το εξώφυλλο της ανάρτησης.

30/5/2014

Tuesday, May 27, 2014

Πρόγευμα

Το "πρόγευμα" ή "πρωινό",
("dejeuner du matin") είναι ένα γνωστό ποίημα του Jacques Prevert που περιγράφει γλαφυρά μια αδιέξοδη σχέση.
Ένας άλλος Γάλλος,όχι ποιητής αλλά πολιτικός φιλόσοφος,ο Frederic Bastiat,σκιαγράφησε αρκετά χρόνια πριν ένα άλλο πρωινό που αξίζει να περιγράψουμε.Είναι το πρωινό ενός ταπεινού ξυλουργού σε μια μικρή επαρχιακή πόλη:





"Σηκώνεται το πρωί και ντύνεται.Κανένα απ'τα ρούχα του δεν το'χει φτιάξει ο ίδιος.Για να του είναι διαθέσιμος ο ρουχισμός του,μια τεράστια κινητοποίηση εργατοωρών,βιομηχανικής παραγωγής και μεταφορών έχει συντελεσθεί εν αγνοία του.Αμερικανοί εργάτες παρέχουν το βαμβάκι,Ινδοί το λουλάκι, Γάλλοι το μαλλί και το λινάρι,Βραζιλιάνοι τα δέρματα.Όλες αυτές οι πρώτες ύλες πρέπει να μεταφερθούν και να υποστούν επιπλέον επεξεργασία (πλύσιμο,ράψιμο,δέσιμο,βάψιμο κλπ).
Ύστερα τρώει πρωινό.Για το ψωμί που καταναλώνει,εκτάρια γης εκχερσώθηκαν για να γίνουν καλλιεργήσιμα,αγρότες έσπειραν,όργωσαν και μόχθησαν για να συλλέξουν το στάρι,άλλοι άνθρωποι το κουβάλησαν στους μύλους,όπου κάποιοι άλλοι το άλεσαν και το'καμαν αλεύρι...
...είναι αδύνατον να μην αντιληφθεί κανείς την απίστευτη δυσαναλογία ανάμεσα στις υπηρεσίες που απολαμβάνει ο άνθρωπος αυτός ως μέλος της κοινωνίας και σ'αυτές που θα μπορούσε να του προσπορίσει αποκλειστικά ο δικός του μόχθος! Τολμώ να πως πως σε μία μόνο μέρα ο άνθρωπος αυτός, καταναλώνει περισσότερο απ'όσο θα μπορούσε ο ίδιος να παράξει σε δέκα αιώνες!
Αυτό που κάνει το φαινόμενο ακόμη πιο αξιοπερίεργο,είναι πως όλοι οι συμπολίτες υπόκεινται στην ίδια ευεργεσία.Κάθε μεμονωμένο μέλος της κοινωνίας,απορροφά εκατομμύρια φορές περισσότερα απ'όσα θα του ήταν δυνατόν να παράξει.Κι ωστόσο,αυτό συμβαίνει δίχως καμιά αμοιβαία υποκλοπή..."!
(Bastiat "Harmonies of Political Economy,Book 1, "Natural and Artificial Organization")

Ο Bastiat ανατέμνει το κοινωνικό φαινόμενο ως τις ρίζες της δημιουργίας του και αποκαλύπτει το ρόλο της συναλλαγής,του εμπορίου,της αμοιβαίας συνεργασίας των ανθρώπων,ως γενεσιουργών αιτίων αλλά και ως προαγωγών της κοινωνικής συμβίωσης!
Οι άνθρωποι δεν έφτιαξαν κοινωνίες σε μια μέρα,αλλά στη διάρκεια μιας μακράς εξελικτικής διαδικασίας,στη βάση της οποίας υπήρχαν πάντοτε οι ανθρώπινες ανάγκες,οι επιθυμίες και οι προσφορότεροι τρόποι ικανοποίησής τους.
Αυτή ακριβώς η επιδίωξη της ανθρώπινης διάνοιας,δηλαδή η προσφορότερη ικανοποίηση των επιθυμιών των ανθρώπων,γεννά την πολιτική οικονομία!

Οικονομία δε σημαίνει "αυτό που έχει να κάνει με το χρήμα",αλλά αποτελεί αντίθετα μια ουσιώδη,θεμελιακή ικανότητα του νοούντος ανθρώπου: την ικανότητα να δοκιμάζει διαρκώς,να επινοεί τρόπους υπέρβασης των αναγκών του και να επιλέγει στο τέλος τον αποτελεσματικότερο,αυτόν που συνδυάζει μέγιστη απόδοση με ελάχιστη κατανάλωση έργου,με άλλα λόγια τον οικονομικότερο!
Το "οικονομείν" αποτελεί θεμελιακό χαρακτηριστικό των ανθρώπων.Δίχως αυτό,κάθε κοινωνική οργάνωση μένει στάσιμη ή καταρρέει και καμία έννοια προόδου (τεχνική,τεχνολογική,φιλοσοφική,πολιτισμική,ηθική) δεν είναι εφικτή!
Ο άνθρωπος που οικονομεί,επιβιώνει! Σε ένα δεύτερο επίπεδο,δημιουργεί πολιτισμό!

Ο Bastiat διαλύει τις αυταπάτες της εποχής του περί του "ευγενούς αγρίου" (noble sauvage) του Rousseau, που δυστυχώς επιβίωσαν διαχρονικά στα οράματα των μεταγενέστερων ουτοπιστών.
Η καταδίκη της κοινωνίας και το πρόταγμα ενός φυσικότερου τρόπου ζωής,παραμένουν κοινός παρονομαστής των συνηγόρων "ενός άλλου κόσμου που είναι-τάχα-εφικτός" (άραγε πού και με ποιούς όρους?)...
Στη βάση αυτών των οραματισμών εδράζεται μια παρεξήγηση: αυτή που παραβλέπει τον ουσιώδη ρόλο της κοινωνίας στην επιβίωση και στον εκπολιτισμό των ανθρώπων,ενώ ταυτόχρονα παρανοεί τη βαθύτερη σημασία του "οικονομείν"!

Ο "noble sauvage" του Rousseau,ανοίγει το μονοπάτι που θα περπατήσουν ο Saint Simon,o Fourrier, o Proudhon, o Bakounin, τα παιδιά των λουλουδιών και το κίνημα κατά της παγκοσμιοποίησης.
Ο Bastiat φωτίζει την αρχή της μεγάλης λεωφόρου που θα σκιαγραφήσει ο Mises στο "Human Action".

Είναι αλήθεια πως η πρώτη επιλογή διαχρονικά διέθετε και διαθέτει περισσότερους συνηγόρους.Πλήθος πολιτικών, κομμάτων,ΜΜΕ,ομάδων πολιτών,ακόμη και θρησκευτικών εκπροσώπων είτε την ασπάζονται,είτε τη βλέπουν θετικά.
Η δεύτερη,παραμένει δυσφημισμένη,περιθωριακή,σχεδόν ντρέπεται να πει τ'όνομά της.
Ακόμη και θιασώτες της,την έχουν στη βάση της αποδομήσει: όταν η Thatcher αφόριζε "there is no such thing as a society" δε διέπραττε μόνο ένα πολιτικό λάθος.Διέπραττε πρωτίστως,ένα οικονομικό λάθος! Αυτό βέβαια θα ίσχυε αν η Thatcher πετούσε αυτή τη φράση ξεκρέμαστα δίκην ευφυολογήματος.Αλλά,ανατρέχοντας στην ομιλία της,μπορεί κανείς να αντιληφθεί το γενικότερο πλαίσιο της φράσης,καθώς συμπλήρωνε: "there are individual men and women and there are families.And no government can do anything except through people,and people must look to themselves first.It is our duty to look after ourselves and then also to help look after our neighbour"!
(memories p.587)
Ακριβώς επειδή υπάρχει κοινωνία αναγκαία για την ανθρώπινη επιβίωση και την οικονομία των ανθρώπων,ακριβώς γι'αυτό έχει λόγο ύπαρξης η πολιτική οικονομία ως επιστήμη!
Κι ακριβώς επειδή, οι περισσότερες απ'όσες αρχές της μπορεί η εμπειρία να επιβεβαιώσει,είναι φιλελεύθερες,είναι η πολιτική οικονομία κατεξοχήν η επιστήμη που εκτιμούν οι οπαδοί του πολιτικού φιλελευθερισμού.
Ο Marx επιχείρησε να την αποδομήσει,ως δήθεν "εποικοδόμημα" (superstructure) της ταξικής κοινωνίας.Η ιστορία όμως διέψευσε την αφοριστική του προφητεία.Ο μαρξισμός απέτυχε,το "οικονομείν" και οι αρχές του παραμένουν επίκαιρες.

Μοιάζει δύσκολο πράγματι,πίσω απ'το πέπλο της "καταδίκης του κοινωνικού φαινομένου" ως δήθεν καταδίκης του status quo, να αντιληφθούμε εναντίον ποιας ακριβώς αρχής εξεγείρονται οι άνθρωποι,όταν καταδικάζουν την "κοινωνία του χρήματος" στο όνομα "ενός άλλου κόσμου,εφικτού".
Ο Bastiat όμως μας έχει υποψιάσει: η εξέγερση εναντίον του "οικονομικώς ζην" είναι στη βάση της εξέγερση εναντίον του ίδιου του ζην!
Οι "άλλοι εφικτοί κόσμοι" που κατά καιρούς πραγματώθηκαν,το επιβεβαιώνουν...

Κάθε φορά λοιπόν που ξυπνάτε,πλένεστε με νερό και σαπούνι και βάζετε καφέ στο μπρίκι ή στη μηχανή του espresso,μην αφήνετε τη δύναμη της συνήθειας να σας παρασέρνει σε αντικοινωνική διάθεση.
Η ουσία της ανθρώπινης ζωής-τουλάχιστον του "ενθάδε" βίου- είναι η κοινωνική ζωή.
Η οικονομία είναι το κλειδί για την εξέλιξή της.
Ο φιλελευθερισμός,η πιο συνεπής στάση προς τις αρχές της πολιτικής οικονομίας, η πιο συμβατή με τις παραγωγικές ανάγκες αντίληψη!
Τουλάχιστον,από όσες έχουμε ως τώρα διαθέσιμες...

8/1/2014

ΥΓ : Ομολογώ ένα εκ των υστέρων σφάλμα μου.Μη έχοντας διαβάσει το πλήρες απόσπασμα της ομιλίας της Thatcher,προσκολλήθηκα κι εγώ στον αφορισμό που επιμελώς έχουν αποκόψει οι πολιτικοί της αντίπαλοι.Εκ των υστέρων,διάβασα,έμαθα και σπεύδω σήμερα 10/6/2015,να επανορθώσω.Είναι το ελάχιστο που της οφείλω! May you rest in peace Maggie...


Monday, May 26, 2014

Μετεκλογικά και φιλελεύθερα

Επισημάνσεις μετά τα χθεσινά εκλογικά αποτελέσματα:

1) Ο ΣΥΡΙΖΑ έκοψε πρώτος το νήμα,αλλά χωρίς τη διαφορά εκείνη που θα του επιτρέψει (ρεαλιστικά,όχι με όρους κομματικού πατριωτισμού) να ισχυριστεί πως ανατράπηκε το πολιτικό σκηνικό.Άλλωστε,το άθροισμα ψήφων του κυβερνητικού συνασπισμού τον υπερβαίνει πειστικά.

2) Η ΝΔ ηττήθηκε,αλλά για την ώρα επιβιώνει.Ο Σαμαράς,το βράδυ των εκλογών,αναφέρθηκε πάλι στην επιτυχία του να "διώξει τα νέα μνημόνια".Υιοθετώντας τη ρητορική και την αντίληψη του αντιπάλου σου ("αντι-μνημόνιο"),εργάζεσαι μακροπρόθεσμα υπέρ του.Αυτό είναι κάτι που,στη ΝΔ,μοιάζουν ανίκανοι να αντιληφθούν.

3) Η ΧΑ βγήκε τρίτη,όπως αναμένονταν και ευτυχώς διέψευσε τους υπολογισμούς μου (της έδινα ένα 12%).Εξακολουθώ να πιστεύω πως ο αποκλεισμός της απ'τα ΜΜΕ,δεν αποβαίνει σε βάρος της.Διασκεδαστική επιπλέον μοιάζει η απόπειρα "αθώωσης" των ψηφοφόρων της την οποία επιχειρούν δημαγωγοί εκ δεξιών και αριστερών.Η πικρή αλήθεια είναι πως  φασισμός και ναζισμός ιστορικά αντλούν το μέγιστο τμήμα της υποστήριξής τους από λαικά στρώματα και λούμπεν στοιχεία.Η ανάλυση της αριστεράς που θεωρεί το φασισμό "μακρύ χέρι του συστήματος",παραβλέπει την εξόφθαλμη αυτή πραγματικότητα.Πρόκειται για άλλη μια εσφαλμένη θεωρητική προσέγγιση, την οποία ελπίζω να μην πληρώσουμε ακριβά ως κοινωνία.

4) Η "ελιά" ανήκει στους νικητές,πέραν πάσης αμφιβολίας αφού σχεδόν υπερδιπλασίασε το ποσοστό που της έδιναν οι δημοσκοπήσεις.Η έλλογη κεντροαριστερά-έστω και με την κληρονομιά του τριτοκοσμικού ΠΑΣΟΚ-είναι αναγκαίο πολιτικό στοιχείο μιας σύγχρονης Ευρωπαϊκής δημοκρατίας.Την καταμετρώ στις θετικές ειδήσεις των εκλογών.

5) Το "Ποτάμι"-που ψήφισα μαζί με πολλούς ακόμη φιλελεύθερους-πήγε νομίζω εξαιρετικά.Αλλά τα δύσκολα γι'αυτό αρχίζουν από τώρα.Πολιτική οργάνωση,τομείς εργασίας,αποκαθήλωση του one man show και της ηγετικής φιγούρας του ιδρυτή του (πράγματα που δεν ταιριάζουν σε μεταρρυθμιστικό κόμμα) και-το σημαντικότερο-προτάσεις,προτάσεις,προτάσεις!

6) Το ΚΚΕ διατηρεί μια σταθερότητα.Όπως κάθε τι ιεροποιημένο και κάθε τι από καιρό νεκρό...

7) Οι ΑΝ.ΕΛ. υφίστανται σαφή μείωση της εκλογικής τους απήχησης.Χαιρετίζω το γεγονός με ικανοποίηση.Κάθε εξέλιξη που σέβεται τα δεδομένα της εμπειρικής πραγματικότητας και εξοβελίζει το φαντασιακό εκεί που πραγματικά ανήκει (στο χώρο των ονείρων) είναι πάντοτε θετική!

8) Η ΔΗΜ.ΑΡ αντιμετωπίζει πρόβλημα επιβίωσης.Λυπηρό ίσως,αλλά απολύτως αναμενόμενο.Η πολιτική της αδράνειας,η διαρκής απόπειρα να τα έχεις με όλους καλά,αργά ή γρήγορα οδηγεί σε αδιέξοδο.

9) Αξιοσημείωτη είναι η επανάκαμψη Καρατζαφέρη,ο οποίος στο νήμα δεν κατάφερε να εκλέξει ευρωβουλευτή!

10) Ο "φιλελεύθερος χώρος",τουλάχιστον αυτός που είχε λάβει και το χρίσμα του ALDE,δηλαδή οι "Γέφυρες", εξαχνώθηκαν! Θα μπορούσα αναλύοντας τα αίτια,να γράφω μέχρι μεθαύριο.Δε θα το πράξω,δεν έχει νόημα.Θα σημειώσω μόνο πως ήταν μια εξέλιξη απολύτως αναγκαία για την εξυγίανσή του.Η "δράση" που αγαπήσαμε,είχε από καιρό μετατραπεί στο πολιτικό γραφείο του αρχηγού της.Δεν υπάρχει όμως "προσωπολατρικός φιλελευθερισμός",ούτε "μονολιθικός φιλελευθερισμός","συνωμοσιολογικός φιλελευθερισμός","φιλελευθερισμός των εξαπτέρυγων και των αυλοκολάκων".Δικαιολογημένα οι περισσότεροι φιλελεύθεροι την εγκατέλειψαν από καιρό,δικαιολογημένα το κοινό δεν πείστηκε από το σχήμα που απέμεινε,δικαιολογημένη η εκλογική της συντριβή.
Αν ήταν στοιχειωδώς ζωντανή ως κόμμα,σήμερα κιόλας ο πρόεδρός της θα είχε παραιτηθεί και τα στελέχη θα αναζητούσαν νέα ηγεσία.Εκτιμώ πως ούτε αυτό πρόκειται να συμβεί.Απλά ο πρόεδρος θα κλειδώσει το γραφείο του και θα κρατήσει και το κλειδί.Ελπίζω,οι τελευταίοι φιλελεύθεροι φίλοι που απέμειναν εκεί,να συνειδητοποιήσουν το προφανές τέλος.
Το μέλλον του φιλελευθερισμού στην Ελλάδα είναι αυτή τη στιγμή άδηλο.
Υπάρχουν, βραχυπρόθεσμα, δύο προοπτικές: είτε η χρησιμοποίηση του "Ποταμιού" ως οχήματος για την προώθηση μερικών φιλελεύθερων θέσεων (αν και εφόσον οργανωθεί φιλελεύθερη τάση στο "Ποτάμι"),είτε η δημιουργία ενός εντελώς νέου σχήματος (εφόσον το "Ποτάμι" αποδειχθεί εντελώς σοσιαλδημοκρατικό) το οποίο εκ των πραγμάτων δεν υπήρχε χρόνος να προκύψει προεκλογικά.
Μόνο το μέλλον θα δείξει.

11) Ως φιλελεύθερος,δίνω μεγάλη σημασία στα πρόσωπα που εκλέχθηκαν να μας εκπροσωπήσουν στην ευρωβουλή.Οι μέχρι στιγμής εκλεγέντες και εκλεγείσες,για ελάχιστα πράγματα με προδιαθέτουν θετικά.Αλλά βέβαια, η επιλογή των πολιτών είναι σεβαστή.

12) Συγχαρητήρια στον Γαβριήλ Σακελλαρίδη,όχι μόνο επειδή πραγματοποίησε μια εντυπωσιακή επίδοση,αλλά και επειδή συνεχάρη δημοσίως τον αντίπαλό του! Το ίδιο έπραξε και ο Σταύρος Καλαφάτης στη Θεσσαλονίκη και μπράβο του! Έχουμε ανάγκη από μια πολιτική αντιπαράθεση που θα διεξάγεται με όρους πολιτισμού και όχι ανθρωποφαγίας.

13) Προεκλογικά,συζήτηση για την Ευρώπη δεν έγινε.Κατά λογική συνέπεια,μετεκλογικά ο Αλ.Τσίπρας ζήτησε εκλογές βάσει του αποτελέσματος των ευρωεκλογών!
Η σχέση μας με την Ευρώπη παραμένει φορτισμένη με τα συμπλέγματα του επαρχιώτη που τον κάλεσαν ανέλπιστα σε μια δεξίωση και αγνοεί τους στοιχειώδεις συμβολισμούς.Το γνωρίζουμε κι επιπλέον,είμαστε περήφανοι γι'αυτό.Μας βοηθάει να διαιωνίζουμε την εθνική μας ψευδαίσθηση περί "ξεχωριστού λαού"!

Και η ζωή συνεχίζεται...

26/5/2014