Total Pageviews

Saturday, March 22, 2014

Βιβλίο και ψυγείο

Ο φίλος και φιλελεύθερος πολίτης Φ.Δραγούμης έγραψε ένα ενδιαφέρον άρθρο στο οποίο επιχειρηματολογεί εναντίον της απελευθέρωσης της τιμολόγησης του βιβλίου.Κοινώς,εκτιμά πως τα βιβλία πρέπει να εξακολουθούν να πωλούνται διατιμημένα,δηλαδή η τιμή πώλησης να μην μπορεί να κατέβει κάτω από ένα επίπεδο,το οποίο ορίζει η Πολιτεία δια του Υπουργείου Εμπορίου.
Το άρθρο παρατίθεται  εδώ http://www.andro.gr/apopsi/peri-vivliwn-kai-psigeiwn/

Το θέμα είναι αρκετά ενδιαφέρον και μου γέννησε προβληματισμούς τους οποίους και παραθέτω.

Γράφει ο Φ.Δ: "που βρίσκεται η ελευθερία στην απελευθέρωση της αγοράς του βιβλίου,για τίνος ελευθερία μιλάμε και γιατί"?
Μα η απάντηση είναι προφανής: στην ελευθερία του καταναλωτή να επιλέγει το φθηνότερο προϊόν,ανεξαρτήτως του περιεχομένου του ή του συγγραφέα του!

Επίσης:"το μόνο που θα συμβεί,με τη δήθεν απελευθέρωση,είναι να εκδίδονται λιγότερα βιβλία"!
Αμφισβητώ την εγκυρότητα του συμπεράσματος.Η απελευθέρωση της αγοράς και η πτώση των τιμών των προϊόντων,έχει το αντίθετο αποτέλεσμα: παράγονται περισσότερα!

Συνεχίζοντας: "το βιβλίο είναι τέχνη,σκέψη,φαντασία και πολιτισμός.Δεν είναι προϊόν,όπως το γάλα ή ένα ψυγείο.Η αξία του δεν μπορεί να μετρηθεί με όρους ανταγωνιστικότητας,ούτε προσφοράς και ζήτησης".
Συμφωνώ πως το βιβλίο μπορεί να έχει τα παραπάνω χαρακτηριστικά (μπορεί όμως και να αποτελεί μια ασημαντότητα,δεν είναι όλα τα βιβλία αξιόλογα).Αλλά γιατί ένα ψυγείο δεν μπορεί να διαθέτει τα παραπάνω χαρακτηριστικά? Υπάρχουν ψυγεία εξαιρετικά καλαίσθητα που απαίτησαν για την κατασκευή τους και σκέψη και φαντασία.Και βέβαια το ψυγείο είναι αναπόσπαστο κομμάτι του πολιτισμού μας! Φανταστείτε μόνο την πολιτιστική υποβάθμιση που θα επέφερε η εξάλειψη των ψυγείων από την κοινωνία μας!
Η αξία τώρα ενός προϊόντος-οποιουδήποτε-υπόκειται στον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης.Δεν έχει σημασία πόσο κουράστηκε αυτός που το παρήγαγε,αλλά πόσο το εκτιμά αυτός που πρόκειται να το αγοράσει!

Κατά τον Φ.Δ "λογικό είναι η τιμή να ορίζεται απ'αυτόν που αναλαμβάνει το ρίσκο να το εκδώσει και όχι απ'αυτόν που το πουλάει".
Κατά την προσωπική μου άποψη,λογικό είναι η τιμή να ορίζεται από τη ζήτηση,δηλαδή από το κατά πόσον ενδιαφέρονται οι καταναλωτές να το αγοράσουν.

"Αν την έκδοση ορίζει το μεγάλο βιβλιοπωλείο που θέλει να πουλάει πολλά και γρήγορα,στην ουσία θα δούμε το περιεχόμενο να λογοκρίνεται αναλόγως της ζήτησης...Αν στην αγορά κυριαρχούν μόνο best seller ή μόνο μεγάλα βιβλιοπωλεία,η ελευθερία μου ως αναγνώστη πάει περίπατο".
Το σημείο αξίζει ιδιαίτερη ανάλυση.
Υπάρχει πράγματι περιορισμός της ποικιλίας στα μεγάλα βιβλιοπωλεία σήμερα? Τολμώ να απαντήσω αρνητικά.Στα μεγάλα βιβλιοπωλεία υπάρχει πληθώρα τίτλων και δυνατότητα παραγγελίας.Κανείς βιβλιοπώλης-"μεγάλος ή μικρός"-δεν αρνείται να σου φέρει το βιβλίο που ψάχνεις,διότι το κίνητρο του κέρδους τον ωθεί στο να πραγματοποιήσει την επιθυμία σου ως καταναλωτή.
Προσωπικά,δεν έχω ακούσει κανέναν βιβλιοπώλη να σε παραπέμπει αλλού,επειδή "δεν εγκρίνει" το περιεχόμενο του βιβλίου που σε ενδιαφέρει ή θεωρεί "δύσκολη" την αναζήτησή του.
Ακριβώς επειδή υπάρχει το κίνητρο του κέρδους,η αγορά καταργεί τη λογοκρισία στην πράξη!
Τις προάλλες,σε μεγάλη αλυσίδα του κέντρου,είδα πληθώρα αντιτύπων του βιβλίου του Κουφοντίνα,δηλαδή του κατεξοχήν "ιδεολογικού αντιπάλου" των μεγάλων επιχειρηματικών αλυσίδων!
Αυτό ακριβώς το παράδειγμα θα πρέπει να αρκεί για να πειστεί κανείς πως η αγορά δεν λογοκρίνει.
Λογοκρισία ασκούν τα αυταρχικά καθεστώτα,ποτέ η αγορά!

Σε ό'τι αφορά την κυριαρχία των best sellers αυτή είναι αναμφισβήτητη! Αλλά αυτό δε σημαίνει πως τα άλλα βιβλία (ας τα χαρακτηρίσουμε "ποιοτικά") έχουν εκλείψει ή είναι δυσεύρετα!
Η κυριαρχία του "ευπώλητου" είναι υπαρκτή και δεν περιορίζεται μόνο στο βιβλίο: στη Μουσική,συμβαίνει το ίδιο! Περισσότερο πουλάει ο σημερινός λαϊκός τραγουδιστής παρά ο Μότσαρτ.Αυτό δε σημαίνει πως τα έργα του Μότσαρτ εξαφανίστηκαν ή έχουν γίνει δυσεύρετα!

Ο Φ.Δ μοιάζει να υπονοεί πως το Κράτος,παρεμβαίνοντας στην αγορά του βιβλίου εξασφαλίζει κάποια ποιοτικά κριτήρια αλώβητα.Δυσκολεύομαι να πιστέψω πως κάτι τέτοιο ισχύει.
Ακόμη κι αν υποθέταμε πως το Κράτος είναι "ηθικά ουδέτερο" ή πως διαθέτει "αντικειμενικό κριτήριο ποιοτικής αξιολόγησης" (συνθήκες και οι δυο εξαιρετικά αμφισβητήσιμες) το μόνο που θα μπορούσε η Κρατική παρέμβαση να κάνει,είναι να προκρίνει την επιβίωση συγκεκριμένων πνευματικών δημιουργημάτων.Κοινώς να τα προπαγανδίσει.Αν οι άνθρωποι δείχνουν περιορισμένο ενδιαφέρον για τα "ποιοτικά" βιβλία,το Κράτος θα μπορούσε μόνο τεχνηέντως να τα προωθήσει.Άλλωστε η παρουσία ενός βιβλίου στις προθήκες,ακόμη και η πώλησή του,δε σημαίνει πως αυτοί που το αγοράζουν το διαβάζουν,ούτε βέβαια πως όσοι το διαβάζουν το κατανοούν.Ακόμη λιγότερο,πως όσοι το κατανοούν,συμφωνούν με το μήνυμά του!
Η όλη συζήτηση είναι τόσο αυθαίρετη που είναι αδύνατον να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα.

Οι μόνοι που πραγματικά προστατεύονται από τη διατίμηση,είναι οι συγγραφείς.Ο συγγραφέας που διαθέτει κοινό δε χρειάζεται τη διατίμηση.Τη χρειάζεται όμως αυτός που τα βιβλία του έχουν περιορισμένη απήχηση.Αυτό φυσικά δε μας λέει τίποτε για την "αξία" ενός συγγραφέα και σ'αυτό συμφωνώ με τον Φ.Δ: το γεγονός πως κάποιος "πουλάει" δε σημαίνει απαραίτητα πως "τα έργα του έχουν υψηλή λογοτεχνική ή ευρύτερα πνευματική αξία".
Αλλά κι εδώ εισερχόμαστε στο λαβύρινθο της αξιολόγησης του συγγραφικού έργου και είναι αδύνατον να αποκλείσουμε την υποκειμενική αντίληψη των αναγνωστών.
Θα τολμήσω μάλιστα να ισχυριστώ πως δεν υπάρχει αντικειμενικό κριτήριο για να χαρακτηριστεί "σπουδαίο" ένα λογοτεχνικό έργο,στο οποίο να μην υπεισέρχεται η κρίση του αναγνώστη.
Ο Ντοστογιέφσκι δεν μπορεί να είναι "μεγάλος" αν δεν το ισχυρίζονται οι αναγνώστες του.
Και ταυτόχρονα,όσο "μεγάλο" κι αν τον θεωρώ εγώ,δε θα μπορέσω ποτέ να σε πείσω γι'αυτό,αν εσένα δεν σου αρέσει.
Είναι τεράστια και χαοτική η συζήτηση για το ποιο λογοτέχνημα-ποιο έργο τέχνης ευρύτερα-θεωρείται "μεγάλο".
Ένα αξιόπιστο κριτήριο,είναι η διαχρονικότητά του: αν συγκινεί τους ανθρώπους ανά τους αιώνες,είναι μάλλον αξιοσημείωτο.
Ένα άλλο,είναι η παγκοσμιότητά του: αν συγκινεί διαφορετικούς ανθρώπινους πολιτισμούς και κουλτούρες,είναι μάλλον σημαντικό.
Ενδεχομένως υπάρχουν κι άλλα.
Αλλά κανένα απ'αυτά δεν αναδεικνύεται από το γεγονός της διατίμησης!
Η διατίμηση είναι ένα μέτρο εμπορικού προστατευτισμού,δεν έχει καμία σχέση με την ποιότητα του έργου του συγγραφέα τον οποίο προστατεύει.
Είναι κάτι αντίστοιχο με τις επιδοτούμενες από το ΥΠ.ΠΟ συναυλίες: προωθούν κάποιους συνθέτες και μουσικούς,ανεξαρτήτως της ποιότητάς τους.Μπορεί να είναι υψηλή,μπορεί μέτρια,μπορεί και κακή.

Ολοκληρώνοντας,εκτιμώ πως το βιβλίο,όπως και το ψυγείο,αποτελούν ανθρώπινα δημιουργήματα εξίσου θαυμαστά.Επιπλέον,αποτελούν και εμπορεύματα: πωλούνται και αγοράζονται,επειδή αυτοί που τα δημιούργησαν επιδιώκουν την εξασφάλιση του ζην και-κυρίως-επειδή υπάρχουν πρόθυμοι αγοραστές.Αν οι αγοραστές εκλείψουν,καμία ρυθμιστική παρέμβαση δε θα σταθεί ικανή να παρατείνει το βίο των συγκεκριμένων προϊόντων.
Τυχόν απελευθέρωση της τιμής,θα έχει ως αποτέλεσμα να λειτουργήσει ο νόμος της προσφοράς και ζήτησης: τα ευπώλητα θα ακριβύνουν ενώ,τα δυσπώλητα θα φτηνύνουν.Βραχυπρόθεσμα,το βιβλίο του Κουφοντίνα θα ακριβύνει ενώ, η "Θεία Κωμωδία" θα γίνει πιο προσιτή,μέχρι η αγορά να εξισορροπήσει!
Στη συνέχεια,τα πράγματα θα εξακολουθήσουν την πορεία τους: όσοι αναζητούν "κάτι ανάλαφρο για τις διακοπές" θα εξακολουθήσουν να είναι πλειοψηφία και όσοι προτιμούν τον "Οδυσσέα" του Joyce θα συνεχίσουν να τον παραγγέλνουν.
Και τα βιβλιοπωλεία,υπακούοντας στο κίνητρο του κέρδους,θα ικανοποιούν και τους μεν και τους δε.
Το ανθρώπινο πνεύμα δε διασώζεται από τη διατίμηση.
Είναι παράλογο να υποθέσουμε πως θα καταστραφεί απ'την απελευθέρωση.

Συνεπώς,όσο κι αν εκτιμώ το σκεπτικό του αγαπητού μου φίλου,μάλλον διαφωνώ με το συμπέρασμά του.

21/3/2014

Sunday, March 16, 2014

Αποχώρηση από τη "δράση"

"Κρατώντας μια σπίθα τρεμόσβηστη,
στις υγρές μου παλάμες..." 
                                            (Μανόλης Αναγνωστάκης)











Φίλες και φίλοι

Το τελευταίο διάστημα,μετά το συνέδριο,μια σειρά από γεγονότα με οδηγούν στο συμπέρασμα πως το πολιτικό στίγμα εμού και της «δράσης» αποκλίνει διαρκώς.
Σταχυολογώ ενδεικτικά:
1)      Επίθεση με εκρηκτικό μηχανισμό στο γραφείο του Φ.Κρανιδιώτη: η «δράση» δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να την καταδικάσει,αν και θα έπρεπε αυτονόητα να το πράξει.
2)      Κυκλοφορία βιβλίου Κουφοντίνα.Ο πρόεδρος θεώρησε το ζήτημα ενδεικτικό «μη κανονικότητας» της χώρας ενώ κατά τη γνώμη  μου αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα κάθε πολίτη να εκδόσει τις όποιες απόψεις του.
3)      Απεργία φαρμακοποιών.Μια κλασική απεργία κορπορατιστικής λογικής,από ένα κλειστό επάγγελμα που απολαμβάνει σκανδαλώδους κρατικής εύνοιας και διεκδικεί το δικαίωμα στη διαιώνιση αυτής της μεταχείρισης.Το ζήτημα εμπίπτει σε θεμελιώδεις φιλελεύθερες αντιλήψεις περί ανοίγματος των κλειστών επαγγελμάτων και ευόδωσης του ελεύθερου ανταγωνισμού,το δε αντικείμενό του (φάρμακο) αποτελεί υψίστης σημασίας αγαθό για το κοινό.Η «δράση» προτίμησε να σιωπήσει.
4)      Πώληση του παλιού αεροδρόμιου στο Ελληνικό.Το κόμμα πήρε αρνητική θέση επειδή εκδήλωσε ενδιαφέρον μόνο ένας επιχειρηματικός όμιλος! Την ίδια στιγμή το παλιό αεροδρόμιο αφήνεται να ερειπώνει ! Θα ανέμενα από ένα φιλελεύθερο κόμμα της «κοινής λογικής» να προκρίνει την εμπορική  αξιοποίηση,από τη συνεχιζόμενη απαξίωση.
5)      Διαχείριση πρωτογενούς πλεονάσματος.Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιχειρηματίες δεν εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο,ενώ αποτελούν τους αγαπημένους κατηγορούμενους των ΜΜΕ. Ο ρόλος τους στη δημιουργία του πλεονάσματος και στην παραγωγή πλούτου,πρέπει να αναδεικνύεται από ένα φιλελεύθερο κόμμα.Το ίδιο και το δικαίωμά τους στο πλεόνασμα αυτό, που άλλωστε κατά μεγάλο μέρος οφείλεται σε αυτούς.Η «δράση» προτιμά να αρνείται το πρωτογενές πλεόνασμα ως γεγονός!

Πέρα από τα παραπάνω ενδεικτικά ζητήματα,η «δράση» βαδίζει στις επικείμενες εκλογές με κεντρικό σύνθημα «τα δάνεια ΝΔ/ΠΑΣΟΚ».Μολονότι το ζήτημα είναι υπαρκτό και αξιοκατάκριτο,η μετατροπή του σε κεντρικό μας σύνθημα είναι προβληματική για δύο βασικούς λόγους:
Α) Περιορίζει τον πολιτικό μας λόγο σε μια αντίληψη τύπου «φέρτε πίσω τα κλεμμένα»,η οποία αποτελεί κεντρικό πυρήνα της επιχειρηματολογίας του αντιμνημονιακού χώρου.Οι μεταρρυθμιστές οφείλουν να προτείνουν ρηξικέλευθες λύσεις και όχι να υποκύπτουν στον εύκολο λαϊκισμό του «αντιμνημονίου».
Στις εκλογές του 2012 είχαμε ως κεντρικό σύνθημα την «εθνική σύνταξη για όλους,με αποδέσμευση των ασφαλιστικών εισφορών».Σήμερα ζητάμε –κι εμείς- «πίσω τα κλεμμένα»! Εκεί άραγε εξαντλείται η επινοητικότητά μας?
Η σύγκριση των στρατηγικών επιλογών του ’12 με αυτές του ’14 είναι καταλυτική!
Β) Η επικοινωνιακή προώθηση του σκανδαλώδους κομματικού δανεισμού ΝΔ/ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να επιτευχθεί πειστικά,από τη στιγμή που ο πρόεδρος της «δράσης» υπήρξε στέλεχος της ΝΔ κατά την περίοδο του επαίσχυντου δανεισμού.Νομίζω πως πρόκειται για αυτονόητη διαπίστωση.

Στην παραπάνω άστοχη-κατά τη γνώμη μου-στρατηγική έρχεται να προστεθεί και ένα άρθρο της,καθόλα αγαπητής μου, αντιπροέδρου περί «Κεϋνσιανού φιλελευθερισμού» το οποίο επιτείνει τη σύγχυση.Οι Κεϋνσιανές πολιτικές (πιστωτική επέκταση/ανάπτυξη με δανεικά),ακολουθήθηκαν με αξιοθαύμαστη συνέπεια από όλες τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ/ΝΔ και οδήγησαν την οικονομία σε εκτροχιασμό.Πώς μπορούμε να τις επικαλούμαστε? Κι αν τις υιοθετούμε,τότε τι διαφορετικό κομίζουμε απ’τα κόμματα του πελατειακού κράτους?

Η επαγγελματική μου ιδιότητα,εκ των πραγμάτων με φέρνει σε επαφή με τα ζητήματα του χώρου της υγείας.Κατά καιρούς διατύπωσα εγγράφως κάποιες απόψεις,τις οποίες ο τομεάρχης υγείας και φίλος μου Γ.Καλαντζάκης τις ανέδειξε και δημόσια και τον ευχαριστώ! Από το κόμμα δεν υπήρξε ενδιαφέρον.Για την ακρίβεια,η «δράση» δεν έχει ακόμη διατυπώσει τις θέσεις της για την υγεία! Ακόμη και σήμερα,που οι μεταβολές στο χώρο της πρωτοβάθμιας περίθαλψης είναι κοσμογονικές: τα ιατρεία του ΙΚΑ έκλεισαν μετά από σχεδόν οκτώ δεκαετίες (!),οι πολίτες αναζητούν απαντήσεις στα ερωτήματά τους και εμείς σιωπούμε,αφήνοντας το χώρο στις κραυγές του ρέκτη υπουργού και των λαϊκιστών του συνδικαλισμού,των ΜΜΕ και της πολιτικής! Πλήρης σύγχυση,απόλυτη απογοήτευση!

Μετά από όλα αυτά, είμαι αναγκασμένος με λύπη να δηλώσω την αποχώρησή μου από τη «δράση».Και είναι αναγκαίο να τη συνοδεύσω και με μια αυτοκριτική.
-Λυπάμαι που,αν και παλαιό μέλος,δεν κινητοποιήθηκα νωρίτερα στα κομματικά δρώμενα,πριν δηλαδή απ’τις εκλογές του 2012.Όφειλα να έχω βοηθήσει περισσότερο.
-Λυπάμαι επίσης αν κάποια σχόλιά μου έθιξαν σε προσωπικό επίπεδο οποιονδήποτε.Προσπάθησα να κάνω κριτική μόνο με πολιτικά κριτήρια,αλλά προφανώς δεν το κατόρθωσα πάντα.Αν πίκρανα κάποιους ,τους ζητώ συγγνώμη από καρδιάς.

Ευχαριστώ τη «δράση» γιατί «μ’έδωσεν τ’ωραίο ταξίδι»!
Κοντά της γνώρισα εξαιρετικά αξιόλογους ανθρώπους και κάποιους τους λογίζω φίλους μου.
Ο κύκλος της κοινής μας πορείας κλείνει,αλλά ο δρόμος προς το φιλελευθερισμό παραμένει ανοιχτός!

Καλή συνέχεια και καλήν αντάμωση!

Βαγγέλης Πάλμος
Μάρτης 2014