Total Pageviews

Sunday, September 13, 2015

Τα τσουβάλια του Ροβινσώνα

Γράφει ο Knut Wicksell (lectures on political economy, vol.1,p.31):

"Ας υποθέσουμε πως ο Ροβινσωνας καλλιεργεί καλαμπόκι για τις ανάγκες του και η ετήσια Συγκομιδή του ειναι πέντε τσουβάλια. Ενας τρίτος παρατηρητής θα υπέθετε πως η αξία κάθε σακιού ειναι ίδια αφού,τόσο το περιεχόμενο,οσο και η ποσότητα δε διαφέρουν στο ελάχιστο. Ειναι όμως ετσι;
Το πρώτο τσουβάλι ειναι απολύτως αναγκαίο για να τραφεί ο Ροβινσώνας,δίχως αυτό δεν επιβιώνει.
Το δεύτερο τσουβάλι επίσης το καταναλώνει,αλλά τώρα πλέον όχι για να αποφύγει το λιμό,μα για να νιώθει χορτάτος,καλοταϊσμένος.
Το τρίτο,το χρησιμοποιεί για να ταΐσει τα κοτόπουλα στο κοτέτσι του,ετσι ώστε να τα πολλαπλασιάσει και να εμπλουτίσει το διαιτολόγιό του με κρέας και αυγά.
Το τέταρτο σακί,το χρησιμοποιεί για να φτιάξει απόσταγμα απο τον καρπό,ενα υποκατάστατο του αλκοόλ,μια μικρη δηλαδή πολυτέλεια για την καθημερινότητά του.
Το πέμπτο τέλος,μιας και του περισσεύει,το χρησιμοποιεί για να ταΐσει τους παπαγάλους και τα εξωτικά πτηνά του νησιού,ετσι ώστε να περνά το χρόνο του κάπως πιο ευχάριστα. Εισάγει την πολυτέλεια της διασκέδασης στη ζωή του.
Αν για οποιονδήποτε λόγο,ο Ροβινσωνας χρειαστεί να θυσιάσει κάποιο απ τα τσουβάλια του,το βέβαιο ειναι πως θα θυσιάσει πρώτα το 5ο και στη συνέχεια το 4ο. Θα προσπαθήσει να διαφυλάξει τα υπόλοιπα και ιδιαίτερα τα δυο πρώτα.
Αν λοιπόν η χρόνια έχει κακή σοδειά και τα τσουβάλια γίνουν δυο, προφανώς θα χρησιμοποιηθούν όπως το 1ο και το 2ο,αποκλειστικά δηλαδή για τη σίτιση του Κρούσου".

Το παράδειγμα αυτό δείχνει πως η αξία κάθε πράγματος,είναι απόλυτα εξαρτημένη από το χρήστη του,δηλαδή από τον άνθρωπο που το παράγει και το χρησιμοποιεί. Κάθε τσουβάλι καλαμπόκι αξίζει όσο το αξιολογεί ο άνθρωπος. Διαφορετικά το αξιολογεί ενας πεινασμένος,διαφορετικά ενας χορτάτος,διαφορετικά ενας που έχει μπουχτίσει να τρώει καλαμπόκι.
Ο Adam Smith περιέγραφε πως κάθε αγαθό έχει δυο μορφές αξίας: την αξία χρήσης και την αξία ανταλλαγής. Οι δυο τους δεν ταυτίζονται απαραίτητα. Το αποφασιστικό κριτήριο αξιολόγησης ειναι η σπάνις (scarcity). Αυτο ακριβώς το στοιχείο,ειναι που αξιολογεί ξεχωριστά ο κάθε άνθρωπος.
Αυτό δε το χαρακτηριστικό,η σπάνις, η έλλειψη,η ανεπάρκεια αγαθών,είναι που γεννά την Πολιτική Οικονομία.
Ο αέρας που αναπνέουμε,έχει τεράστια αξία χρήσης,αλλα επειδή διατίθεται σε αφθονία,η αξία ανταλλαγής του,ειναι μηδαμινή.
Το νερό που πίνουμε,έχει εξίσου μεγάλη αξία χρήσης,η δε ανταλλακτική του αξία εξαρτάται απο τη διαθεσιμότητά του. Είναι μικρή στην καλά ενυδατωμένη μας 'Ηπειρο,είναι μεγάλη στις περιοχές που πλήττονται από ξηρασία και ανυδρία.
Πάντοτε,ο αποφασιστικός κριτής είναι ο άνθρωπος που πρόκειται να καταναλώσει (αγαθά ή υπηρεσίες)!
Εδώ εδράζεται η αντίληψη για την υποκειμενική θεωρία αξίας (subjective theory of value) των αγαθών/υπηρεσιών,την οποία ενστερνίζεται η Αυστριακή σχολή οικονομικών (Menger,Bawerk,Mises,Hayek κ.α).
Αν επιχειρούσα να δώσω έναν ορισμό θα έλεγα πως "η ανταλλακτική αξία κάθε αγαθού/υπηρεσίας,δηλαδή η οικονομική του αξία,εξαρτάται άμεσα απ;o το ποσό αναγκαία θεωρούν την κτήση/παροχή του οι καταναλωτές".
Γι αυτό ο πολύτιμος αλλά άφθονος αέρας είναι δωρεάν ενώ ,το λιγότερο αναγκαίο αλλά ειδικών συνθηκών σινεμά στοιχίζει το αντίτιμο του εισιτηρίου του.

Η υποκειμενική θεωρία της αξίας,εκτός από οικονομικά ορθολογική,είναι και βαθιά δημοκρατική.
Αφήνει δηλαδή στους ανθρώπους-καταναλωτές το δικαίωμα να αποφασίζουν ελεύθερα,ποια αγαθά και ποιες υπηρεσίες θα επιλέξουν κατά προτεραιότητα και ποια θα αφήσουν για κάποια άλλη ευθετότερη χρονική στιγμή. Αντί να αποφασίζει αυθαίρετα κάποιος "πεφωτισμένος" εγκέφαλος ή κάποια ομάδα "σοφών", αποφασίζει η αγορά. Δηλαδή,η συνισταμένη των διαφορετικών επιθυμιών και προτιμήσεων, δισεκατομμυρίων ξεχωριστών ανθρώπων. Οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών,όταν διαμορφώνονται ελεύθερα στην αγορα,αντανακλούν αυτήν ακριβώς την περίπλοκη διαδικασία διαλογής. Κανένας άλλος μηχανισμός,δεν έχει ως τώρα υποκαταστήσει το θαυμαστό ρόλο της αγοράς στη διαδικασία αυτή. Κάθε φορά που παρεμβαίνει το κράτος για να επηρεάσει τις τιμές (δασμοί,επιδοτήσεις,φόροι ή φοροαπαλλαγές) επιλεκτικά σε κάποια τομεα της οικονομίας,το αποτέλεσμα ειναι η στρέβλωση της παραγωγικής διαδικασίας και η παραμόρφωση των προτιμήσεων του κοινού. Στις ακραίες περιπτώσεις που το κράτος επιδιώκει τον κεντρικό έλεγχο της οικονομίας,οι συνέπειες είναι τραγικές : ελλείψεις προϊόντων και μαύρη αγορά. Επιπλέον δε,επειδή ο έλεγχος της οικονομίας,είναι στην ουσία έλεγχος των επιθυμιών των ανθρώπων,πάντοτε η κεντρικά διευθυνόμενη οικονομία υλοποιείται σε καθεστώς πολιτικού ολοκληρωτισμού!

Οι άνθρωποι λοιπόν καθορίζουν τις ανάγκες τους,άρα και τις τιμες των αγαθών και υπηρεσιών που τους προσφέρονται.
Αυτή τουλάχιστον η προϋπόθεση πρεπει να τηρείται,προκειμένου να πληρούνται οι όροι οικονομικής ανάπτυξης εν μέσω ανοιχτής κοινωνίας.
Ο φιλελευθερισμός, δίνει το λόγο στον κάθε ανθρωπο ξεχωριστά και σέβεται την προτίμησή του.
Απο το νησί του Ροβινσώνα ως τις γειτονιές των σημερινών μεγαλουπόλεων η θεμελιώδης αυτή αρχή ισχύει διαχρονικά.


13/9/2015



Friday, September 11, 2015

Προεκλογικό

Μια σύντομη ανασκόπηση των πεπραγμένων της τελευταίας κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-Αν.Ελ. με οδηγεί στην επισήμανση μερικών βασικών συνεπειών.
1) Τα αποθεματικά των τραπεζών εξανεμίστηκαν,λόγω της συνεχούς εκροής καταθέσεων,συνεπεία της εξάμηνης αλυσιτελούς διαπραγμάτευσης με τους Ευρωπαίους εταίρους. Η προκήρυξη του τραγελαφικού δημοψηφίσματος απλώς επέσπευσε τον επερχόμενο περιορισμό κινήσεων κεφαλαίων (capital controls). Ο πρώην πρωθυπουργός,επαίρεται επειδή "μάτωσε" στη διαπραγμάτευση. Θα προτιμούσα να μη μάτωνε και να συντηρούσε τις τράπεζες ανοιχτές. Σε κάθε περίπτωση,όσοι διαθέτουν στοιχειώδη οικονομική αντίληψη,αντιλαμβάνονται οτι κανενός είδους οικονομική δραστηριότητα δεν μπορεί να λάβει χώρα με capital controls,ποσό μάλλον αναπτυξιακή προοπτική μπορεί να υπάρξει. Η οικονομία μπήκε στην κατάψυξη όπου και θα παραμείνει  για αρκετούς ακόμη μήνες.
2) Ο έλεγχος των μεταναστευτικών ροών προς τη χώρα χαλάρωσε μέχρις πλήρους εξαλείψεως. Το γεγονός έχει ως συνέπεια να κατακλύζεται η επικράτεια απο ορδές ανθρώπων -προσφύγων και μη-των οποίων ουδείς γνωρίζει τα στοιχεία και προς τους οποίους η παροχή στοιχειώδους ανθρωπιστικής βοήθειας καταρρέει μπροστά στον πρωτοφανή όγκο τους. Εγκυμονούνται κίνδυνοι διατάραξης της δημόσιας τάξης αλλά και υγειονομικής εκτροπής.
3) Στον τομέα της παιδείας,η "μεταρρύθμιση Μπαλτά" όπως αποκαλείται,επιχειρεί να εξαλείψει την αριστεία και συνεπώς την αξιολόγηση των μαθητών,να καταργήσει τα πρότυπα σχολεία και να πλήξει τους ιδιώτες εκπαιδευτές επιβαλλοντάς τους έκτακτο φόρο (κατα πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία). Στη δε πανεπιστημιακή εκπαίδευση,επιχειρείται η επανεισαγωγή των φοιτητοπατέρων στις αρχαιρεσίες ανάδειξης των διοικήσεων,επανέρχονται οι αιώνιοι φοιτητές στα αμφιθέατρα και εκδιώκονται τα εκπαιδευτικά συμβούλια και οι εξέχοντες καθηγητές που τα είχαν στελεχώσει. Ενας συνδυασμός σοσιαλιστικού εξισωτισμού και συνδικαλιστικής πατρωνίας υπονομεύει την ουσία του εκπαιδευτικού συστήματος.
4) Στον τομέα της δικαιοσύνης και δημόσιας ασφαλείας, ο "νόμος Παρασκευόπουλου",με πρόσχημα την αποσυμφόρηση των φυλακών,έχει ήδη οδηγήσει στην απελευθέρωση κρατούμενους για σοβαρά κακουργήματα,κάποιοι εκ των οποίων έχουν ήδη -οποία έκπληξη- εγκληματήσει ξανά!

Έχουμε δηλαδή τα εξής δεδομένα προκειμένου να αξιολογήσουμε την απελθούσα κυβέρνηση.
Η χώρα βρίσκεται σε οικονομική οπισθοχώρηση (το έτος θα κλείσει με ύφεση) χωρίς ενεργό τραπεζικό σύστημα, η εδαφική της ακεραιότητα έχει de facto καταργηθεί απο την αθρόα εισροή αλλοδαπών,στο δε εσωτερικό της υπονομεύεται η εκπαιδευτική διαδικασία σε όλες τις βαθμίδες και ταυτόχρονα,ειδεχθείς εγκληματίες απελευθερώνονται και κυκλοφορούν ελεύθεροι!

Αβίαστα προκύπτει το συμπέρασμα οτι η απελθούσα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ/Αν.Ελ. διέπραξε κατι πολύ σοβαρότερο απο "λανθασμένες επιλογές": υπονόμευσε ευθέως τους βασικούς πυλώνες που κρατάνε ενα κράτος στη ζωη. Οικονομία,εξωτερική και εσωτερική ασφάλεια,εκπαιδευτικό σύστημα.
Αναρωτιέται κανεις τι άλλο θα μπορούσε να κατορθώσει αν κυβερνούσε λίγους μήνες ακόμη...
Το γεγονός πως η χώρα δεν έχει καταρρεύσει ανεξέλεγκτα,οφείλεται ασφαλώς στην προστατευτική ομπρέλα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τόσο στη διατήρηση της οικονομίας σε κατάσταση στοιχειώδους λειτουργίας,οσο και στην αντιμετώπιση της εισροής μεταναστών και προσφύγων,χωρίς τη συνδρομή της ΕΕ,το κράτος θα είχε ολοσχερώς καταρρεύσει.

Για μένα λοιπόν,επιτακτική ανάγκη στις επερχόμενες εκλογές ειναι η αποδοκιμασία της απελθούσας κυβέρνησης. Η καταψήφιση δηλαδή των δυο κομμάτων που τη συγκρότησαν (ΣΥΡΙΖΑ/Αν.Ελ.)!
Ακριβώς γι αυτο το λόγο,θα ψηφίσω ΝΔ. Με το συγκεκριμένο κόμμα με χωρίζουν ιδεολογικά αρκετά: θέλω το διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας,την αναγνώριση του συμφώνου συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών,την αποποινικοποίηση των ναρκωτικών,την κατάργηση των φόρων υπέρ τρίτων,την άμεση διακοπή των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων,για να αναφέρω ορισμένα ενδεικτικά. Σε αυτα,η ΝΔ αλλού διαφωνεί και αλλού κωλυσιεργεί. Με ενοχλούν αρκετά απο όσα διακηρύττει και ακόμη περισσότερα απο όσα έχει πράξει ή αμελήσει να πράξει. Δεν ξεχνώ πως η τελευταία κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή ήταν αυτή που εκτίναξε σε πρωτοφανή επίπεδα το δημόσιο
χρέος,επιταχύνοντας την πτώχευση που είχε νομοτελειακά δρομολογηθεί απο δεκαετίες.
Ολα αυτα της τα χρεώνω και δεν τα λησμονώ.

Συμφωνώ όμως με τη ΝΔ σε αλλα ,ζωτικής σημασίας ζητήματα: την ανάγκη ευρωπαϊκού προσανατολισμού της χώρας, την παραμονή μας στη χορεία του δυτικού κόσμου και των διεθνών οργανισμών του,την προστασία του κοινοβουλευτισμού,τη διαφύλαξη των συνόρων και τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών,την αξιοκρατία στην εκπαίδευση και την ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων,τη διαφύλαξη της έννομης τάξης και την πάταξη των εγκληματιών.
Ζυγίζοντας τις συμφωνίες μου με τις διαφωνίες μου,η ζυγαριά βαραίνει προς τις πρώτες.
Αν μάλιστα συνυπολογίσω το γεγονός πως ειναι το μοναδικό κόμμα που μπορεί να στερήσει απο το ΣΥΡΙΖΑ την εκλογική πρωτιά, η επιλογή της ΝΔ καθίσταται αναπόφευκτη.

Στην πραγματική ζωη,πρεπει κανεις να επιλέγει. Το να αποφύγω τη ΝΔ λόγω της στάσης της στο σύμφωνο συμβίωσης των ομόφυλων ζευγαριών,ειναι σαν να προτιμώ μια ζούγκλα με υπέροχη κουζίνα,αντι για ενα σπίτι στο οποίο η κουζίνα χρειάζεται γενική ανακατασκευή.
Θα διαλέξω το σπίτι και θα προσπαθήσω να διορθώσω την κουζίνα του στο μέλλον.
Αν διαλέξω τη ζούγκλα,ειναι αμφίβολο αν θα μου χρησιμεύσει η κουζίνα σε τίποτε.

Αντιλαμβάνομαι τις ενστάσεις του φιλελεύθερου χώρου και τις σέβομαι απολύτως. Τόσο η επιλογή του "Ποταμιού" οσο και του "ΠΑΣΟΚ", μπορούν να υποστηριχθούν επαρκώς απο φιλελεύθερη σκοπιά. Επαναλαμβάνω, ειναι για μένα απόλυτα θεμιτές και σεβαστές επιλογές.
Απλά στη δίκη μου κρίση,βαραίνει η ανάγκη απομάκρυνσης της ζούγκλας.
Ειναι ζητημα προτεραιοτήτων .
Απο εμένα ,ΝΔ λοιπόν σ αυτήν την αναμέτρηση.

Saturday, September 5, 2015

Μια στοιχειωμένη εικόνα

Χειμώνας του '95 στο χωριό Νικολή της νότιας Λευκάδας (με το ζόρι είκοσι κάτοικοι). Ο αγροτικός γιατρός που περνουσε μια φορά την εβδομάδα,μπαίνει στο κοινοτικό γραφείο. Δυο τρεις γιαγιάδες κι ένας παππούς. Γράφει τα φάρμακα,παίρνει τις πιέσεις,ρωτάει αν θέλουν τίποτε άλλο "όχι γιατρέ,να' σαι καλά,την άλλη βδομάδα πάλε".
Μένει μόνος με τον κοινοτικό υπάλληλο κι ανάβει τσιγάρο -κάπνιζε τότε- για να συνοδεύσει το καφεδάκι.
Ησυχία απόλυτη,σα χειμωνιάτικη επαρχία.
Με το μάτι περιδιαβαίνει το μικρό γραφείο με τους γκρεμισμένους σοβάδες και την υγρασία που κατρακυλάει απ τους τοίχους.
'Ενα κάδρο τραβάει την προσοχή του: "απόσπασμα εκ του Συντάγματος της Επιδαύρου, κεφαλαίον Β παρ.θ:Εις την Ελληνικήν Επικράτειαν,ούτε πωλείται,ούτε αγοράζεται άνθρωπος.Αργυρώνητος δε παντός γένους και πάσης θρησκείας,άμα πατήσας  το Ελληνικον έδαφος,είναι ελεύθερος και από τον δεσπότην αυτού ακαταζήτητος"!

Ακόμη βουρκώνω απαγγέλλοντας αυτή την παράγραφο. Η μικρή Ελλάδα,στη μέση της φωτιάς του Αγώνα καταγγέλει το αίσχος της δουλείας και την κηρύττει ανίσχυρη εντός της "Ελληνικής Επικράτειας"!
Ποιας "Επικράτειας"; Το 1822, η Ελληνικη Επικράτεια περιορίζονταν στην Πελοπόνησσο,τη Στερεά και δυο τρία νησιά. Ήταν δε τόσο εύθραυστη που ο όρος "επικράτεια" συνιστούσε κωμική μεγαλαυχία!
Αλλα η ελευθερία,δε χρειάζεται χώρο,της αρκεί μονο "αρετή και τόλμη" για ν´αρθρώσει το μεγαλείο της παρουσίας της.
Η μικρή,σπαρασσόμενη Ελλάδα του 1822, καταργούσε τη δουλεία στο ελάχιστο έδαφος που διεκδικούσε απ´την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το έπραττε δε,έντεκα ολόκληρα χρόνια πριν το αποφασίσει η Μεγάλη Βρετανία (Το 1833 τέθηκε σε ισχύ η "Slavery Abolition Act" και μάλιστα με εξαιρέσεις)!

Εκεί λοιπόν,στο κοινοτικό γραφείο του Νικολή, το πνεύμα της Ελλάδας που αγαπώ δια μέσου των αιώνων ήταν παρόν! Κρυμμένο σε μια ταπεινή γωνία της πατρικής γης,πάνω σ´ ενα κιτρινισμένο χαρτί,νοτισμένο απ´ την πολυκαιρία και την ατελείωτη υγρασία του βρόχινου νησιού,ήταν εκεί το ανυπέρβλητο σπάραγμα της Ελευθερίας!
Για πολλά μπορω να οικτίρω τη χώρα μου και είμαι απ´ τους πρώτους που το κάνουν.
Αλλα όταν,για λίγο έστω,μου αποκαλύπτει το βαθύτερο εαυτό της,βουρκώνω απο περηφάνεια και συγκίνηση!
Αληθινός πατριωτισμός,ειναι για μένα κατι τέτοιο: η ελεύθερη φρόνηση εν μέσω ταπείνωσης. Το μαργαριτάρι που κρύβεται μέσα σε τόνους λάσπης. Η δικαίωση του αδικημένου μετά απ' την προσωπική του Οδύσσεια. Το δάκρυ της σιωπής. Το καθαρό βλέμμα και το τίμιο χαμόγελο. Η ζεστή χειραψία  και μια μπουκιά φαΐ στον καταφρονεμένο.
Αντιπαθώ τον πατριωτισμό των παρελάσεων,της επιτήδευσης,της ένοπλης αλαζονείας,του μισαλλόδοξου εθνικισμού. Αποστρέφομαι τους επαγγελματίες πατριώτες και όσους εξαργυρώνουν τη διαφημιζόμενη φιλοπατρία τους. Για όλους αυτούς,θυμάμαι τον αφορισμό του Samuel Johnson "ο πατριωτισμός είναι το τελευταίο καταφύγιο του απατεώνα"!
Υπάρχει όμως και η γλυκιά πατρίδα που ομνύει στην Ελευθερία!
Αυτή την πατρίδα την τιμώ,την αγαπώ,είμαι πρόθυμος να την υπερασπιστώ.

Η ταπεινή διακήρυξη Ελευθερίας του ξεχασμένου Νικολή,αυτή είναι η δική μου μυστική πατρίδα...


5/9/2015