Στην αρχή,ήταν οι θρησκείες.Πολέμησαν την ομορφιά στο όνομα της αγνότητας.Αρνήθηκαν το κάλλος λόγω πουριτανικής ηθικής.
Στη συνέχεια,ήταν ο σοσιαλισμός.Πολέμησε την ομορφιά στο όνομα του εξισωτισμού.Αρνήθηκε την ατομική γοητεία,στο όνομα της κολλεκτιβιστικής προόδου.
Εσχάτως,προέκυψε ο λελεδισμός.Εχθρεύεται την ομορφιά,στο όνομα της πολιτικής ορθότητας! Την έκφραση θαυμασμού προς το ωραίο,τη χλευάζει ως σεξισμό!
Ματαιοπονούν ασφαλώς όλοι τους: η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο...
Ο πουριτανισμός,δηλαδή η επίκληση της αγνότητας ως ηθικού πλεονεκτήματος στην πιο ακραία της μορφή,υπέστη στη διάρκεια των αιώνων ποικίλες μεταμορφώσεις.
Στην αρχή υπήρξε αμιγώς θρησκευτικός.Η πλειονότητα των θρησκειών των ανθρώπων ομνύει στην "ηθική αγνότητα" και αντιτάσσεται στην ηδονοθηρία.Καμία θρησκεία δεν έχει "Επικούρεια" φιλοσοφία ζωής.
Βέβαια,υπήρξαν και οι ιστορικοί υπονομευτές του θρησκευτικού πουριτανισμού.Στο χριστιανικό κόσμο,ως τέτοια υπονόμευση μπορεί να θεωρηθεί το "'Ασμα Ασμάτων" του Σολομόντα,το "Μωρίας Εγκώμιον" του Έρασμου και το "Δεκαήμερο" του Βοκάκκιου.Αλλά το τελικό χτύπημα,το έδωσε η Αναγέννηση: εκείνη την ιστορική περίοδο,το αίτημα για τη σύζευξη του θεανθρώπινου Δράματος με το Κάλλος της Δημιουργίας,η λατρεία του Θεού-Πατέρα μέσω της αποθέωσης της Μητέρας του Θεού,οδήγησε τους ζηλωτές σε αναδίπλωση.Στο εξής το κάλλος θα αποτελεί απαραίτητο συστατικό στοιχείο της χριστιανικής θρησκευτικότητας,τουλάχιστον για όσους ιερείς διαθέτουν την απαραίτητη κοινωνική ευφυία.
Στον ισλαμικό κόσμο,υπονόμευση του πουριτανισμού μπορεί κανείς να συναντήσει στο "Ρουμπαγιάτ" του Ομάρ Καγιάμ. Ενδεχομένως και σε άλλα χωρία,δεν έχω τις σχετικές γνώσεις για να τοποθετηθώ. Η αλήθεια είναι πάντως,ότι ως γενική εντύπωση,το αίτημα της ομορφιάς στη θρησκεία του Μωάμεθ μοιάζει δευτερεύον.
Μετά τις θρησκείες,ο πουριτανισμός βρήκε καταφύγιο στην πολιτική.
Όχι μόνο στον Βικτωριανό Συντηρητισμό,όπως θα ανέμενε κανείς,αλλά και σε πολλές εκδοχές του Σοσιαλισμού.Και στους δύο χώρους,υπήρχε η ελευθεριάζουσα εκδοχή και η παραδοσιακή αντίστοιχη. Οι ορθόδοξοι κομμουνιστές είναι κατά κανόνα αμέμπτου ηθικολογίας ενώ,ακόμη και στερότυπα του λόγου και της ενδυμασίας τους,ακολουθούν την πουριτανική αντίληψη του κόμματος. Οι ελευθεριακοί σοσιαλιστές,διαθέτουν μεγαλύτερη ποικιλία ηθικών επιλογών.
Στη σύγχρονη εποχή,ο πουριτανισμός εκδηλώνεται δια της πολιτικής ορθότητας: ένας ολόκληρος κώδικας λέξεων και εκφράσεων,αλλά και μια αντίστοιχα απαγορευμένη/επιβεβλημένη θεματολογία,έρχονται να υπαγορεύσουν το νεο-πουριτανισμό που εμφανίζεται-ξανά- ως το ηθικό πρότυπο της εποχής μας.
Παράδειγμα επιβεβλημένης πολιτικά ορθής θεματολογίας: ο μετανάστης ως πρόσφυγας-θύμα που χρήζει φροντίδας και ενσωμάτωσης.
Παράδειγμα απαγορευμένης θεματολογίας: ο μετανάστης ως ψευδο-πρόσφυγας που επιχειρεί να λεηλατήσει τα προνόμια της δυτικής κοινωνίας που τον υποδέχεται.
Προφανώς υπάρχουν και οι δυο κατηγορίες.
Η πολιτική ορθότητα όμως,εμμονικά αποδέχεται μόνο την πρώτη εκδοχή ενώ,πεισματικά αρνείται τη δεύτερη.Ο πουριτανισμός της την οδηγεί στο βασανιστήριο της αυτοτιμωρίας: επιβάλλει στην κοινωνία την αίσθηση της ενοχής για κάθε μετανάστη και κατά συνέπεια,προκρίνει την άνευ περιορισμών ολοκληρωτική υποδοχή/ενσωμάτωσή του. Η υποκρισία του πουριτανισμού είναι πάντοτε δυο όψεων.Η μία αφορά το "λαό",ο οποίος πρέπει,οφείλει να υποταγεί στο ηθικό κήρυγμα των ιερέων.Η άλλη,αφορά τους ιερείς,οι οποίοι κηρύττουν για το λαό και όχι για τους ίδιους,εκκινούμενοι από ιδιοτελή κίνητρα και εξ υστεροβουλίας.
Η ρητορική της πολιτικής ορθότητας,είναι από την άποψη αυτή,απολύτως πουριτανική. Δεν έχει κανείς παρά να αναλογιστεί την αδιαφάνεια που κρύβεται πίσω από το "ανθρωπιστικό" έργο των ποικίλων ΜΚΟ,για να καταλάβει για ποιου είδους ιδιοτέλεια κάνουμε λόγο.
Τυγχάνω οπαδός της Επικούρειας φιλοσοφίας,της επιδίωξης της ηδονής στη ζωή,όχι υπό την έννοια της στενής υλικής απόλαυσης,αλλά υπό την έννοια της απουσίας πόνου,της εν γένει επιδίωξης της ευεξίας σώματος και ψυχής.Πάντοτε κατ'ανθρώπινο μέτρο και σε στενή συνάρτηση με τον κοινωνικό περίγυρο.
Δεν περιφρονώ την ασκητική ηθική,αντίθετα τη θεωρώ απαραίτητο συμπλήρωμα εκπαίδευσης της ανθρώπινης ψυχής,απλώς δεν μου ταιριάζει ως αποκλειστική πρόταση του βίου.
Εκτιμώ το κάλλος των ανθρώπινων δημιουργημάτων και γοητεύομαι από την ομορφιά σε κάθε της εκδοχή!
Για την ακρίβεια,υποτάσσομαι στην ομορφιά,δίχως ενοχές και δίχως να αισθάνομαι την ανάγκη εξηγήσεων.
Η αισθητική των πραγμάτων,μου λέει πολλά για το περιεχόμενό τους.
Οι ιδέες μου,έχουν σαφείς αισθητικές αναφορές.
Είμαι φιλελεύθερος,επειδή η ελευθερία αποτελεί το ιδανικότερο μέσο για την ανθρώπινη ευτυχία,αφενός μεν επειδή εξαλείφει την ένδεια,αφετέρου δε επειδή πολλαπλασιάζει την ανθρώπινη εκφραστικότητα και δημιουργία. Αυτά τα δυο χαρακτηριστικά,αποτελούν για μένα προϋποθέσεις για περισσότερη ομορφιά στη ζωή. Η ελευθερία και η ομορφιά συμβαδίζουν,στη δική μου αντίληψη των πραγμάτων.
Ως εκ τούτου,μπορεί μεν να προκρίνω τον ορθολογισμό,αλλά αναγνωρίζω τα όριά του. Ο ορθολογισμός αποτελεί χρήσιμο εργαλείο διαχείρισης της καθημερινότητας,αλλά η ομορφιά είναι εκ φύσεως μη ορθολογική κι ωστόσο,εξίσου αναγκαίο συστατικό της καθημερινότητας.
Όταν ο ορθολογισμός αρχίζει να υπεισέρχεται στην αισθητική,τότε ο κίνδυνος της πουριτανικής ηθικής υπονομεύει το κάλλος ως δυνατότητα έκφρασης.Η υπονόμευση όμως του κάλλους,είναι ταυτόχρονα υπονόμευση της ελευθερίας.
Προσπαθείστε να ανιχνεύσετε ίχνη χιούμορ σε χώρους όπως το κατηχητικό,η ΚΝΕ ή ένα απογευματινό τσάι πολιτικής ορθότητας: μάταιος κόπος ασφαλώς.
Προσπαθείστε να ανιχνεύσετε ίχνη καλαισθησίας αντίστοιχα: αν υπάρχουν,σύντομα η πουριτανική ρητορική τα εξαλείφει.
Το σημαντικότερο: προσπαθήστε να εντοπίσετε ειλικρίνεια ανθρώπινων σχέσεων( με μια λέξη:φιλία) ,σε τέτοιες συνευρέσεις! Εδώ κι αν η απόπειρα καθίσταται σισύφειο μαρτύριο!
Ας μη γελιόμαστε: η πουριτανική ηθική αποβάλλει κάθε αυθορμητισμό,εξαναγκάζει τον άνθρωπο να υποβάλλεται σε αυτολογοκρισία,τον μετατρέπει σε ενεργούμενο του πουριτανού ιεροεξεταστή!
Η ανθρώπινη ελευθερία,κάτω απ'αυτές τις συνθήκες,πάει περίπατο.
Από τη μέχρι τώρα εμπειρία μου,στους χώρους ιδεολογικοπολιτικών ζυμώσεων και δη στους παραπάνω που περιέγραψα,κατέληξα στο συμπέρασμα πως η ομορφιά,αν δε σώσει τον κόσμο όπως υποστήριζε ο Ντοστογιέφσκι,τουλάχιστον θα αποτελεί τον αστρολάβο του στον πλου προς την ελευθερία.
Κοινώς,ελευθερία και ομορφιά συμβαδίζουν.
Κι εγώ παραμένω,ένας αιρετικός και μόνος εστέτ-κάου μπόϊ...
9/10/2018
Ο πουριτανισμός,δηλαδή η επίκληση της αγνότητας ως ηθικού πλεονεκτήματος στην πιο ακραία της μορφή,υπέστη στη διάρκεια των αιώνων ποικίλες μεταμορφώσεις.
Στην αρχή υπήρξε αμιγώς θρησκευτικός.Η πλειονότητα των θρησκειών των ανθρώπων ομνύει στην "ηθική αγνότητα" και αντιτάσσεται στην ηδονοθηρία.Καμία θρησκεία δεν έχει "Επικούρεια" φιλοσοφία ζωής.
Βέβαια,υπήρξαν και οι ιστορικοί υπονομευτές του θρησκευτικού πουριτανισμού.Στο χριστιανικό κόσμο,ως τέτοια υπονόμευση μπορεί να θεωρηθεί το "'Ασμα Ασμάτων" του Σολομόντα,το "Μωρίας Εγκώμιον" του Έρασμου και το "Δεκαήμερο" του Βοκάκκιου.Αλλά το τελικό χτύπημα,το έδωσε η Αναγέννηση: εκείνη την ιστορική περίοδο,το αίτημα για τη σύζευξη του θεανθρώπινου Δράματος με το Κάλλος της Δημιουργίας,η λατρεία του Θεού-Πατέρα μέσω της αποθέωσης της Μητέρας του Θεού,οδήγησε τους ζηλωτές σε αναδίπλωση.Στο εξής το κάλλος θα αποτελεί απαραίτητο συστατικό στοιχείο της χριστιανικής θρησκευτικότητας,τουλάχιστον για όσους ιερείς διαθέτουν την απαραίτητη κοινωνική ευφυία.
Στον ισλαμικό κόσμο,υπονόμευση του πουριτανισμού μπορεί κανείς να συναντήσει στο "Ρουμπαγιάτ" του Ομάρ Καγιάμ. Ενδεχομένως και σε άλλα χωρία,δεν έχω τις σχετικές γνώσεις για να τοποθετηθώ. Η αλήθεια είναι πάντως,ότι ως γενική εντύπωση,το αίτημα της ομορφιάς στη θρησκεία του Μωάμεθ μοιάζει δευτερεύον.
Μετά τις θρησκείες,ο πουριτανισμός βρήκε καταφύγιο στην πολιτική.
Όχι μόνο στον Βικτωριανό Συντηρητισμό,όπως θα ανέμενε κανείς,αλλά και σε πολλές εκδοχές του Σοσιαλισμού.Και στους δύο χώρους,υπήρχε η ελευθεριάζουσα εκδοχή και η παραδοσιακή αντίστοιχη. Οι ορθόδοξοι κομμουνιστές είναι κατά κανόνα αμέμπτου ηθικολογίας ενώ,ακόμη και στερότυπα του λόγου και της ενδυμασίας τους,ακολουθούν την πουριτανική αντίληψη του κόμματος. Οι ελευθεριακοί σοσιαλιστές,διαθέτουν μεγαλύτερη ποικιλία ηθικών επιλογών.
Στη σύγχρονη εποχή,ο πουριτανισμός εκδηλώνεται δια της πολιτικής ορθότητας: ένας ολόκληρος κώδικας λέξεων και εκφράσεων,αλλά και μια αντίστοιχα απαγορευμένη/επιβεβλημένη θεματολογία,έρχονται να υπαγορεύσουν το νεο-πουριτανισμό που εμφανίζεται-ξανά- ως το ηθικό πρότυπο της εποχής μας.
Παράδειγμα επιβεβλημένης πολιτικά ορθής θεματολογίας: ο μετανάστης ως πρόσφυγας-θύμα που χρήζει φροντίδας και ενσωμάτωσης.
Παράδειγμα απαγορευμένης θεματολογίας: ο μετανάστης ως ψευδο-πρόσφυγας που επιχειρεί να λεηλατήσει τα προνόμια της δυτικής κοινωνίας που τον υποδέχεται.
Προφανώς υπάρχουν και οι δυο κατηγορίες.
Η πολιτική ορθότητα όμως,εμμονικά αποδέχεται μόνο την πρώτη εκδοχή ενώ,πεισματικά αρνείται τη δεύτερη.Ο πουριτανισμός της την οδηγεί στο βασανιστήριο της αυτοτιμωρίας: επιβάλλει στην κοινωνία την αίσθηση της ενοχής για κάθε μετανάστη και κατά συνέπεια,προκρίνει την άνευ περιορισμών ολοκληρωτική υποδοχή/ενσωμάτωσή του. Η υποκρισία του πουριτανισμού είναι πάντοτε δυο όψεων.Η μία αφορά το "λαό",ο οποίος πρέπει,οφείλει να υποταγεί στο ηθικό κήρυγμα των ιερέων.Η άλλη,αφορά τους ιερείς,οι οποίοι κηρύττουν για το λαό και όχι για τους ίδιους,εκκινούμενοι από ιδιοτελή κίνητρα και εξ υστεροβουλίας.
Η ρητορική της πολιτικής ορθότητας,είναι από την άποψη αυτή,απολύτως πουριτανική. Δεν έχει κανείς παρά να αναλογιστεί την αδιαφάνεια που κρύβεται πίσω από το "ανθρωπιστικό" έργο των ποικίλων ΜΚΟ,για να καταλάβει για ποιου είδους ιδιοτέλεια κάνουμε λόγο.
Τυγχάνω οπαδός της Επικούρειας φιλοσοφίας,της επιδίωξης της ηδονής στη ζωή,όχι υπό την έννοια της στενής υλικής απόλαυσης,αλλά υπό την έννοια της απουσίας πόνου,της εν γένει επιδίωξης της ευεξίας σώματος και ψυχής.Πάντοτε κατ'ανθρώπινο μέτρο και σε στενή συνάρτηση με τον κοινωνικό περίγυρο.
Δεν περιφρονώ την ασκητική ηθική,αντίθετα τη θεωρώ απαραίτητο συμπλήρωμα εκπαίδευσης της ανθρώπινης ψυχής,απλώς δεν μου ταιριάζει ως αποκλειστική πρόταση του βίου.
Εκτιμώ το κάλλος των ανθρώπινων δημιουργημάτων και γοητεύομαι από την ομορφιά σε κάθε της εκδοχή!
Για την ακρίβεια,υποτάσσομαι στην ομορφιά,δίχως ενοχές και δίχως να αισθάνομαι την ανάγκη εξηγήσεων.
Η αισθητική των πραγμάτων,μου λέει πολλά για το περιεχόμενό τους.
Οι ιδέες μου,έχουν σαφείς αισθητικές αναφορές.
Είμαι φιλελεύθερος,επειδή η ελευθερία αποτελεί το ιδανικότερο μέσο για την ανθρώπινη ευτυχία,αφενός μεν επειδή εξαλείφει την ένδεια,αφετέρου δε επειδή πολλαπλασιάζει την ανθρώπινη εκφραστικότητα και δημιουργία. Αυτά τα δυο χαρακτηριστικά,αποτελούν για μένα προϋποθέσεις για περισσότερη ομορφιά στη ζωή. Η ελευθερία και η ομορφιά συμβαδίζουν,στη δική μου αντίληψη των πραγμάτων.
Ως εκ τούτου,μπορεί μεν να προκρίνω τον ορθολογισμό,αλλά αναγνωρίζω τα όριά του. Ο ορθολογισμός αποτελεί χρήσιμο εργαλείο διαχείρισης της καθημερινότητας,αλλά η ομορφιά είναι εκ φύσεως μη ορθολογική κι ωστόσο,εξίσου αναγκαίο συστατικό της καθημερινότητας.
Όταν ο ορθολογισμός αρχίζει να υπεισέρχεται στην αισθητική,τότε ο κίνδυνος της πουριτανικής ηθικής υπονομεύει το κάλλος ως δυνατότητα έκφρασης.Η υπονόμευση όμως του κάλλους,είναι ταυτόχρονα υπονόμευση της ελευθερίας.
Προσπαθείστε να ανιχνεύσετε ίχνη χιούμορ σε χώρους όπως το κατηχητικό,η ΚΝΕ ή ένα απογευματινό τσάι πολιτικής ορθότητας: μάταιος κόπος ασφαλώς.
Προσπαθείστε να ανιχνεύσετε ίχνη καλαισθησίας αντίστοιχα: αν υπάρχουν,σύντομα η πουριτανική ρητορική τα εξαλείφει.
Το σημαντικότερο: προσπαθήστε να εντοπίσετε ειλικρίνεια ανθρώπινων σχέσεων( με μια λέξη:φιλία) ,σε τέτοιες συνευρέσεις! Εδώ κι αν η απόπειρα καθίσταται σισύφειο μαρτύριο!
Ας μη γελιόμαστε: η πουριτανική ηθική αποβάλλει κάθε αυθορμητισμό,εξαναγκάζει τον άνθρωπο να υποβάλλεται σε αυτολογοκρισία,τον μετατρέπει σε ενεργούμενο του πουριτανού ιεροεξεταστή!
Η ανθρώπινη ελευθερία,κάτω απ'αυτές τις συνθήκες,πάει περίπατο.
Από τη μέχρι τώρα εμπειρία μου,στους χώρους ιδεολογικοπολιτικών ζυμώσεων και δη στους παραπάνω που περιέγραψα,κατέληξα στο συμπέρασμα πως η ομορφιά,αν δε σώσει τον κόσμο όπως υποστήριζε ο Ντοστογιέφσκι,τουλάχιστον θα αποτελεί τον αστρολάβο του στον πλου προς την ελευθερία.
Κοινώς,ελευθερία και ομορφιά συμβαδίζουν.
Κι εγώ παραμένω,ένας αιρετικός και μόνος εστέτ-κάου μπόϊ...
9/10/2018
