Total Pageviews

Thursday, July 3, 2014

Ο λύχνος του Ταμήλου

Ένας από τους πολιτικούς "αστέρες" της λαϊκής δεξιάς,πρόσφατα προέβη στη διαπίστωση πως "το ρεύμα δεν είναι κοινωνικό αγαθό"
http://www.enikos.gr/politics/247463,BINTEO-Tamhlos:To_reyma_den_einai_koinwn.html
Το ζήτημα ξεσήκωσε την αριστερά και τα media αλλά-εκτιμώ-για λάθος λόγους.
Ενώ δηλαδή θα έπρεπε να ενοχλήσει η υπόδειξη Ταμήλου στους πολίτες να αλλάξουν τους όρους διαβίωσής τους και να επιστρέψουν στα δεδομένα της δεκαετίας του "20 ("στο χωριό με τη λάμπα πετρελαίου"),τους ενόχλησε η άρνησή του να αποδεχθεί την "κοινωνική φύση του ρεύματος".Τους ενόχλησε δηλαδή η αλήθεια,αλλά δε τους ενόχλησε ο αυταρχισμός!
Διότι,εν προκειμένω,το ηλεκτρικό ρεύμα ασφαλώς και δεν είναι κοινωνικό αγαθό,με την αυστηρή έννοια του όρου.

Ας γίνω λίγο πιο συγκεκριμένος.
Αν ως "κοινωνικό αγαθό" νοείται το προϊόν ή η υπηρεσία που είναι ευκταίο να είναι διαθέσιμα στο σύνολο του πληθυσμού,τότε κοινωνικά αγαθά είναι σχεδόν το σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών που παρέχει στους ανθρώπους ο σύγχρονος πολιτισμός.Είναι προφανές πως μια τέτοια διασταλτική ερμηνεία του όρου-την οποία υιοθετεί η αριστερά-ταυτίζει κατ'ουσίαν κάθε τεχνολογικό επίτευγμα με την κοινωνική του διάσταση.Ακριβέστερα,εν ονόματι των κοινωνικών διαστάσεων των κατακτήσεων του πολιτισμού,περιφρονούνται οι οικονομικές προϋποθέσεις υλοποίησής τους και διακηρύσσεται η καθολικότητα της ισχύος τους ως δεδομένη!
Πρόκειται για ένα λογικό άλμα το οποίο παρά τις αγαθές του προθέσεις,διαπράττει ένα θεμελιώδες σφάλμα: ταυτίζει το ευκταίο με το εφικτό!
Αλλά ένα αγαθό ή μια υπηρεσία που προάγει την ανθρώπινη ζωή δεν υφίστανται από μόνα τους,επειδή τα επιθυμούμε,αλλά επειδή συντρέχουν οι οικονομικοί όροι υλοποίησής τους!

Ας μιλήσουμε με παραδείγματα:
-Το νερό της θάλασσας είναι κοινωνικό αγαθό.Το νερό της πισίνας είναι οικονομικό αγαθό.
-Το νερό της βροχής είναι κοινωνικό αγαθό.Το νερό του μπεκ είναι οικονομικό αγαθό.
-Το νερό που πίνει κάποιος από ένα ρυάκι είναι κοινωνικό αγαθό.Το εμφιαλωμένο που πίνει κάποιος άλλος είναι οικονομικό αγαθό.
-Το νερό που πίνουν άνθρωποι και ζώα απ'το ποτάμι είναι κοινωνικό αγαθό.Το νερό που πίνουν άνθρωποι και ζώα από το δίκτυο ύδρευσης είναι οικονομικό αγαθό.
-Ο αέρας είναι κοινωνικό αγαθό.Το ιστιοφόρο,ο ανεμόμυλος,η ανεμογεννήτρια είναι οικονομικά αγαθά.
-Το ηλιακό φως είναι κοινωνικό αγαθό.Το ηλεκτρικό φως που καίνε οι λαμπτήρες και φωτίζει τις πόλεις των ανθρώπων μέσω των δικτύων ηλεκτροδότησης είναι οικονομικό αγαθό.
-Η ζέστη που εκπέμπει ο ήλιος είναι κοινωνικό αγαθό.Η ζέστη που εκπέμπουν τα συστήματα θέρμανσης είναι οικονομικό αγαθό.
-Η εκπαίδευση δια της εμπειρίας είναι κοινωνικό αγαθό.Η εκπαίδευση δια του εκπαιδευτικού συστήματος είναι οικονομικό αγαθό.
-Το ματζούνι ως φάρμακο είναι κοινωνικό αγαθό.Το φάρμακο ως προϊόν βιοχημικής έρευνας και στοιχείο πιστοποιημένης θεραπευτικής είναι οικονομικό αγαθό.
-Η υγεία ως βιολογικό γεγονός είναι κοινωνικό αγαθό πεπερασμένης διάρκειας.Η υγεία ως συνέπεια των εφαρμογών της ιατρικής είναι οικονομικό αγαθό (κι αυτό πεπερασμένης διάρκειας).

Και για να μη μακρηγορούμε,κοινωνικά αγαθά,με την έννοια των προσφερόμενων σε αφθονία,είναι μόνο ο ήλιος,η θάλασσα και ο αέρας.Σε μικρότερο βαθμό προστίθενται η βροχή και τα ποτάμια.
Αυτά είναι που άνθρωποι και ζώα απολαμβάνουν εξίσου,σε αφθονία και δίχως περιορισμούς.

Όλα τα άλλα,όσα συνιστούν την ουσία του ανθρώπινου πολιτισμού,είναι οικονομικά αγαθά.
Παράγονται από τη διαδικασία του "οικονομείν": δηλαδή της εξοικονόμησης πόρων και ενέργειας,της συσσώρευσης κεφαλαίου και της επιτυχημένης επένδυσης του κεφαλαίου αυτού.
Η οικονομία δηλαδή,όχι μόνο δεν αντιτίθεται στις ανθρώπινες ανάγκες,αλλά αποτελεί αντίθετα το μοναδικό τρόπο για την καλύτερη εξυπηρέτησή τους.
Το να μη σπαταλάς αλόγιστα έναν πόρο πεπερασμένης ποσότητας,δε συνιστά πρακτική που αντιτίθεται στο ανθρώπινο συμφέρον.Συνιστά αντίθετα,τη μόνη ορθολογική επιλογή προάσπισης του συμφέροντος αυτού.

Συχνά ακούμε να αντιδιαστέλλονται οι οικονομικές απαιτήσεις από τις ανθρώπινες ανάγκες,οι "άνθρωποι" από τους "αριθμούς".Πρόκειται είτε για παρανόηση εξ αγνοίας, είτε για υστερόβουλη διαστρέβλωση.
Ο σεβασμός στις αρχές του οικονομείν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση του ανθρώπου.
Σε συλλογικό δε επίπεδο,για την προαγωγή της κοινωνίας των ανθρώπων και για την ικανοποίηση των ολοένα περισσότερων και ολοένα υψηλότερης τάξης (πολυτελέστερων) αναγκών που παρουσιάζονται στην ιστορική εξέλιξη της ανθρωπότητας.

Όσο αφελής είναι η παραίνεση Ταμήλου για απάρνηση του ηλεκτρισμού και επιστροφή στη λάμπα πετρελαίου (που κι αυτή υπήρξε οικονομικό αγαθό της εποχής της),άλλο τόσο αφελής είναι και η διασταλτική ερμηνεία των κοινωνικών αγαθών,ιδίως δε η αποσύνδεσή τους από τα οικονομικά προαπαιτούμενα δια των οποίων αυτά παρέχονται.
Επόμενο βήμα στο δρόμο της αφέλειας,η ταύτιση του δημοσίως παρεχόμενου αγαθού με το "δωρεάν"!
"Δεν υπάρχει δωρεάν γεύμα",είτε το πληρώνεις εσύ είτε σου το παρέχει κάποιος.Πίσω από την παρασκευή ενός γεύματος κρύβεται μια οικονομική διαδικασία,άρα μια διαδικασία με συγκεκριμένο κόστος,το οποίο κάποιος κάποτε πρέπει να καταβάλλει.Αν αυτό δε συμβεί,αργά ή γρήγορα η διαδικασία παρασκευής θα καταστεί ασύμφορη για όσους συμμετέχουν σ'αυτήν και το γεύμα θα εκλείψει!
Περιφρονώντας τις αρχές της οικονομίας περιφρονούμε τις ανθρώπινες ανάγκες λοιπόν.

Καλό είναι αυτό να το έχουμε κατά νου οποτεδήποτε ξιφουλκούμε κατά των "αριθμών".
Από τον Ταμήλο βέβαια δεν έχω ιδιαίτερες απαιτήσεις.
Αλλά από τους εν αναμονή κυβερνήτες και τους κήρυκες του συναισθηματικού ανθρωπισμού απαιτώ περισσότερα.

Μια άλλη παράμετρος όμως δεν πρέπει να μας διαφύγει.
Κατά κανόνα όσοι περιφρονούν την οικονομία και τους νόμους της,αρέσκονται να υποδεικνύουν στους ανθρώπους επιλογές διαβίωσης.Το φαινόμενο δεν είναι παράδοξο.Η περιφρόνηση του ορθολογισμού-έκφραση του οποίου αποτελεί η αριθμητική των οικονομικών-συχνά συνοδεύεται από κάποιας μορφής αυταρχικότητα.
Εν προκειμένω,ο Ταμήλος παροτρύνει τους πολίτες να επιστρέψουν στο χωριό τους και στη λάμπα πετρελαίου.
Θυμάμαι όμως,με αφορμή τα γεγονότα στις Σκουριές της Χαλκιδικής μια αντίστοιχη παρότρυνση από την-υποτιθέμενη-άλλη πλευρά του φάσματος.Ο Τάσος Κουράκης είχε τότε προτείνει στους μεταλλωρύχους να γίνουν...μελισσοκόμοι! Κατά τη γνώμη του,αυτό το επάγγελμα θα ήταν οικολογικά ορθότερο και ενδεχομένως πιο αποδοτικό.
Ο καθένας φυσικά δικαιούται να έχει τη γνώμη του.Αλλά αυτό που συνδέει εν προκειμένω έναν λαϊκό δεξιό και έναν σοσιαλιστή,είναι η ευκολία με την οποία θωρούν πως δικαιούνται να υποδεικνύουν στους άλλους επιλογές ζωής: "που θα πάτε να ζήσετε,πως θα φωτίζεστε,τι δουλειά θα κάνετε" κλπ.
Η σύμπλευση είναι σημειολογικά ενδιαφέρουσα και -υποπτεύομαι- όχι η μοναδική.

Στο μεταξύ,κάπου ανάμεσα στο λυχνάρι του Ταμήλου και στην κυψέλη του Κουράκη,ελπίζω να βρεθεί λίγος χώρος για να ζήσουμε κι εμείς οι υπόλοιποι...


3/7/2014