Total Pageviews

Wednesday, January 25, 2012

Ludwig von Mises: "Liberalism" (μέρος δεύτερο)


(Συνέχεια)

Ακολουθούν κάποιες εκτιμήσεις με ύφος δογματικό:
"Πρέπει να συμφιλιωθεί κανείς με το υπάρχον καπιταλιστικό σύστημα παραγωγής,αφού δεν μπορεί να υπάρξει εναλλακτικό" (η προσθήκη "από όσα έχουν ως τώρα δοκιμαστεί" θα καθιστούσε την άποψη περισσότερο αποδεκτή).
Και παρακάτω
"Ο φιλελευθερισμός προέρχεται από τις διαπιστώσεις της οικονομικής και κοινωνικής επιστήμης,προκύπτοντας ως λογική συνέπεια".Ο Mises διολισθαίνει στον πειρασμό της "επιστημονικής" κοινωνικής θεωρίας (όπως και ο Μαρξ όταν μίλησε για "επιστημονικό σοσιαλισμό").Η αντίληψη αυτή,υποκρύπτει μια δογματική θεώρηση των ανθρωπίνων κοινωνιών,οι οποίες υπακούουν δήθεν σε κανόνες που μπορεί η κοινωνική επιστήμη να καταγράψει και να ταξινομήσει.Δίνεται έτσι η εντύπωση πως είναι δυνατή η οργάνωση των ανθρωπίνων κοινωνιών με "επιστημονική μεθοδολογία".Τίποτε δεν είναι ανακριβέστερο απ'αυτό:η ανθρωπότητα δεν πρόκειται ποτέ να διερυνηθεί με "επιστημονική" μέθοδο,διότι πάντοτε το απρόβλεπτο της ανθρώπινης επιλογής θα καταργεί κάθε προαπαιτούμενη συνθήκη παρατήρησης.Ο Hayek,αργότερα,διατύπωσε σαφέστατα αυτή την ένσταση,ως βασικό επιχείρημα εναντίον της κεντρικής οργάνωσης της κοινωνίας από κάποιον υπέρτατο θεσμό.Υποθέτω και ο Mises στο "Human Action" (δεν το έχω διαβάσει)υιοθετεί το "μη προβλέψιμο" της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Διερευνώντας τα εμπορικά μονοπώλια,ο Mises θεωρεί απαραίτητη προυπόθεση για τη δημιουργία τους,τον κρατικό έλεγχο των πρώτων υλών.Αντίθετα,η ελεύθερη αγορά,όταν λειτουργεί απρόσκοπτα,καθιστά πρακτικά αδύνατη την παρουσία μονοπωλίων.Νομίζω το θέμα είναι σχεδόν αυταπόδεικτο (οι παλαιότεροι ίσως θυμάστε το κρατικό μονοπώλιο σπίρτων και καπνού επί γέρου-Καραμανλή ή το μονοπώλιο καφέ επί πρώτης τετραετίας ΠΑΣΟΚ).
"Η ιδιωτική επιχείρηση λειτουργεί με κριτήριο το κέρδος".
"Η δημόσια,αντίθετα,λειτουργεί με κριτήριο την υποκειμενική-συχνά αυθαίρετη- αντίληψη των πολιτικών της προιστάμενων.Οι τελευταίοι,απαλλαγμένοι από την αναγκαιότητα πλεονασματικού ισολογισμού-λόγω της κρατικής χρηματοδότησης-είναι ελεύθεροι να επικαλούνται ένα σωρό κριτήρια ("εθνικής ανάγκης","κοινωνικής προσφοράς" κλπ)για να δικαιώσουν τη διαιώνιση της λειτουργίας της".Τυπικό και πρόσφατο,το παράδειγμα των ΕΡΤ:μέχρι πρόπερσι κανείς δε γνώριζε πόσες είναι,πόσους εργαζόμενους απασχολούν,πόσοι εξ αυτών εργάζονται,ποιός ο "κοινωνικός" ρόλος που η λειτουργία της εξυπηρετεί(εκτός από τα ρουσφέτια του πελατειακού κράτους...)

Η υιοθέτηση αυθαίρετων κριτηρίων διοίκησης γεννά τη γραφειοκρατική "λογική":πολλοί τομείς κοινωνικά σημαντικοί αποψιλώνονται,τη στιγμή που καθαρά πελατειακής λογικής οργανισμοί υπερτροφούν.Η γραφειοκρατία αδυνατεί να προσαρμοστεί στις κοινωνικές ανάγκες,αφού δεν προσμετρά τις ανάγκες της αγοράς (η αγορά εκφράζει ακριβώς τις ανάγκες των ανθρώπων,η αγορά είναι το κατεξοχήν πεδίο κοινωνικής έκφρασης).Η αγορά,δεν είναι το αιμοδιψές τέρας που καταβροχθίζει ανθρώπους,όπως κηρύσσουν οι ανα τον κόσμο σοσιαλιστές,αλλά η ίδια η ανθρώπινη κοινωνία εν δράσει.
Διόλου περίεργο που το πρώτο πράγμα που εκμηδένισε η κυβέρνηση ΓΑΠ,είναι η ίδια η αγορά.Συντριβή της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας (φόροι),εκτίναξη της ανεργίας,οικονομικός μαρασμός.Πλήρης σοσιαλιστική συνέπεια!

Ο Mises βέβαια διαπράττει στη συνέχεια ένα σφάλμα.Υποστηρίζει πως "εφόσον η εργασία δεν αποτελεί ρουσφέτι,αλλά συμβόλαιο,ο εργαζόμενος δεν κινδυνεύει να χάσει τη δουλειά του για λόγους προσωπικής αντιπάθειας".Πουθενά στην κοινωνία των ανθρώπων,η εργασία δεν είναι αμιγώς ζήτημα όρων συμβολαίου.Εκατοντάδες άλλοι παράγοντες παίζουν ρόλο (κοινωνικές επαφές,προσωπικές προτιμήσεις,εκβιασμοί,ισορροπίες σχέσεων κλπ).Προσωπικά,έχω απολυθεί ως τώρα δυο (2) φορές από ιδιωτικές επιχειρήσεις και μπορώ να βεβαιώσω κάθε καλόπιστο,πως η αιτία δεν ήταν η εργασιακή μου απόδοση...

Πρέπει επίσης να επισημάνω,πως το επιχείρημα της "εθνικής ανάγκης" για τη διατήρηση επιχειρήσεων,είναι υπαρκτό στην Ελλάδα.Είναι ανάγκη για παράδειγμα,να επιδοτούνται από το κράτος τα δρομολόγια προς τα νησιά του Αιγαίου ή οι επιχειρηματικές δραστηριότητες στη Θράκη,για προφανείς λόγους:δε συνορεύουμε με το Λουξεμβούργο!


Γ)ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

"Υπέρτατο φιλελεύθερο όραμα είναι η ειρηνική συν-εργασία της ανθρωπότητας" ("the perfect cooperation of all mankind,taking place peacefully and without friction).
"Ο φιλελεύθερος,είναι ένας πολίτης του κόσμου,ένας οικουμενικός πολίτης".
Συμφωνούμε.
Επίσης για το φιλελευθερισμό "το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού κάθε ατόμου ή ομάδας ατόμων είναι θεμελιακό"(the right of self-determination).
O Mises,σφάλλει όμως όταν θεωρεί πως ο εθνοτικός αυτοπροσδιορισμός πρέπει να γίνεται πάντοτε αποδεκτός,ως παράγοντας προαγωγής της ειρήνης.Δυστυχώς η πραγματικότητα άλλα δείχνει-ειδικά σ'εμάς τους Βαλκάνιους.Προσωπικα,δεν έχω κανένα πρόβλημα να ακούσω έναν σλαβόφωνο να αυτοπροσδιορίζεται ως "μακεδόνας" ή έναν τουρκόφωνο ως "τούρκος",εντός της Ελληνικής επικράτειας.Ταυτόχρονα όμως,απαιτώ απ'αυτόν,πλήρη σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας μου.Είναι ελεύθερος να νιώθει όπως θέλει,αλλά όχι να απεργάζεται σενάρια απόσπασης τμημάτων της Ελλάδος προς όφελος τρίτων.Ευνόητο επίσης είναι,πως αναμένω και από τα όμορα κράτη-στα πλαίσια αποδοχής του αυτοπροσδιορισμού-αντίστοιχη ανοχή...
Αλλά είπαμε:άλλο πράγμα οι οραματισμοί,άλλο τα διπλωματικά παιχνίδια!
Ακόμη και οι ΗΠΑ,με διαφορά το πιο φιλελεύθερο κράτος,επιτρέπουν τον εθνοτικό αυτοπροσδιορισμό με την προσθήκη του συνοδευτικού "american"(π.χ."greek-american","irish-american","african-american" citizens).Δεν είναι αφελείς...

"Πώς προωθείται η ειρήνη στη διεθνή σκηνή"?Το ερώτημα απαντήθηκε από το Φιλελευθερισμό του 19ου αιώνα και ο Mises υπενθυμίζει:"με το ελεύθερο εμπόριο"!
Κάθε πολιτική προστατευτισμού,τελωνειακών δασμολογήσεων,προσκομμάτων στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών,προκαλεί δι-εθνικές προστριβές.
Τα κράτη ξαφνικά χρειάζονται "διάδρομο" στο χάρτη,για να αποκτήσουν πρόσβαση στα λιμάνια και στις τελωνειακές προνομίες τους.Σε έναν κόσμο ελεύθερου εμπόριου,κάτι τέτοιο είναι εντελώς περιττό.
Ο ανταγωνισμός των ιμπεριαλιστικών αποικιοκρατικών ευρωπαικών δυνάμεων,οδήγησε στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο.Αλλά,τί σχέση είχε ο φιλελεύθερος καπιταλισμός με αυτό? Μήπως υιοθετεί τις πολιτικές προστατευτισμού και "προνομιακών αγορών" που ακολουθήθηκαν τότε? Κάθε άλλο!
Η ιμπεριαλιστική πολιτική των "προστατευμένων αγορών" είναι κατεξοχήν αντι-φιλελεύθερη.
Δε φταίει λοιπόν ο "καπιταλισμός" για τον Α'Π.Π,όπως μας μαθαίνανε οι σοσιαλιστές δάσκαλοί μας στο σχολείο.Αντίθετα,ο ιμπεριαλιστικός προστατευτισμός είναι που οδήγησε στη σύρραξη!

Ταυτόχρονα βέβαια,με το εθνικιστικό πνεύμα που καλλιεργεί στους ανθρώπους το "εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα".Ο Mises είναι εξαιρετικά αρνητικός απέναντι στους δογματισμούς που τα εκπαιδευτικά εθνικά συστήματα προβάλλουν ως πρότυπα.Η κριτική του θυμίζει την αντίστοιχη του J.S.Mill ("On Liberty")και προβάλλει ως βασική φιλελεύθερη ένσταση για την εθνικιστική χειραγώγηση των ανθρώπων απ'τα σχολεία τους.
Αναπολώντας τα σχολικά μου χρόνια,μάλλον συμφωνώ με τις επισημάνσεις του!

Απέναντι στην αποικιοκρατία,ο Mises είναι καταιγιστικός:"βρίσκεται σε απόλυτη αντίθεση με κάθε φιλελεύθερη δημοκρατική αρχή και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως πρέπει να αγωνιστούμε για την εξάλειψή της".Απόλυτα σαφές,απόλυτα προφανές!

"Ηνωμένες Πολιτείες Ευρώπης":ο αναγκαίος πολιτικο-στρατιωτικός σχηματισμός που,εφόσον θεμελιωθεί πάνω στη φιλελεύθερη αντίληψη ελεύθερου εμπόριου,ελεύθερης διακίνησης ανθρώπων-αγαθών-ιδεών,θα εξαλείψει τον πόλεμο από τη γηραιά ήπειρο.Ο Mises,υπαινίσσεται σαφώς μια τέτοια υπόθεση και νομίζω οι εξελίξεις τον δικαίωσαν.
Πολλά αρνητικά μπορεί να προσάψει κανείς στην Ευρωπαική ¨Ενωση.Ομως σήμερα,η πιθανότητα ένοπλης σύρραξης μεταξύ των χωρών-μελών της είναι πρακτικά ανύπαρκτη.Για μια ήπειρο που έχει υπάρξει πεδίο εκατοντάδων πολέμων και των δυο παγκοσμίων πολέμων,αυτή η κατάκτηση δεν είναι διόλου ασήμαντη!

"Κοινωνία των Εθνών":"για το φιλελεύθερο,ο κόσμος δεν τελειώνει στα σύνορα της χώρας του.Η σκέψη του ενσωματώνει το όλον της ανθρωπότητος.Γι'αυτό και είναι θετικός στην εγκαινίαση διεθνών νόμων και οργανισμών προαγωγής της ειρήνης,των οποίων το δίκαιο πρέπει να υπερισχύει του εθνικού δικαίου εκάστου κράτους".
Ωραίες σκέψεις,δύσκολα εφαρμόσιμες...
Αυτό που τις καθιστά δυσεφάρμοστες είναι "οι πολιτικές προστατευτισμού,παρεμπόδισης της μετανάστευσης,υποχρεωτικής κρατικής εκπαίδευσης,επιβολής ταριφών".Ολα αυτά είναι δυνατόν να διαιωνίζουν δι-εθνικές προστριβές και συγκρούσεις.
Η δι-εθνική κοσμοπολίτικη οπτική του μεγάλου Φιλελεύθερου διανοητή,ατενίζει την ανθρωπότητα με αισιόδοξη προοπτική,πολλά χρόνια πριν η παγκοσμιοποίηση την ενσαρκώσει σε μεγάλο βαθμό.Ο μόνος διεθνισμός που ιστορικά πραγματοποιείται δίχως ανθρώπινες απώλειες,δεν είναι ο σοσιαλιστικός,αλλά διεθνισμός του εμπορίου.Το εμπόριο φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά,παράγει πλούτο,προάγει την ειρήνη!

Δ)ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ

"Ο φιλελευθερισμός σήμανε την κατάργηση των προνομίων της αριστοκρατίας.Στην καπιταλιστική κοινωνία,κάτω απο φιλελεύθερες δημοκρατικές κυβερνήσεις,το άτομο για πρώτη φορά τιμήθηκε με τη δυνατότητα της συμμετοχής στην πολιτική ζωή και κλήθηκε να πάρει προσωπικές αποφάσεις (να ψηφίσει)σε σχέση με τις ιδέες του".
Είναι χαρακτηριστικό του φιλελευθερισμού,ότι εναντιώνεται σε κάθε ξεχωριστό προνόμιο,απευθυνόμενος στο σύνολο της κοινωνίας.Κι αυτό γιατί "πιστεύει πως τα συμφέροντα όλων των ατόμων,είναι εντός της κοινωνίας συμβατά".
Θεμελιώδης διαφοροποίηση από τη μαρξιστική έννοια της "πάλης των τάξεων"!
Για να υφίσταται "πάλη των τάξεων" γράφει ο Mises, "πρέπει δύο τινά να συμβαίνουν:
α)είτε να υφίσταται ταύτιση συμφερόντων μεταξύ των ατόμων που απαρτίζουν μια επαγγελματική τάξη
β)είτε μια τάξη να αποκτά οικονομικά οφέλη σε βάρος κάποιας άλλης

Τίποτε όμως από αυτά δε συμβαίνει
α)Ο εργαζόμενος σε ένα χώρο,δεν έχει κοινά συμφέροντα με τον άνεργο δυνητικό συνάδελφό του, ούτε με το μετανάστη συνάδελφό του,ούτε-προσθέτω εγώ-με τον "επί συμβάσει" συνάδελφό του.Τα μεγαλύτερα προσκόμματα στην εργατική μετανάστευση τα έθεσαν τα εργατικά συνδικάτα των χωρών υποδοχής (ΗΠΑ,Αυστραλίας)! Για ποιό "κοινό εργατικό συμφέρον" μπορεί κανείς να μιλήσει?
β)Σε ό'τι αφορά τη διακύμανση του εισοδήματος,αυτή ακολουθεί πάντοτε κοινή φορά ανεξαρτήτως επαγγελματικής τάξης.Το μόνο που ποικίλει,είναι το ποσοστό της επί του κοινωνικού προιόντος.Οταν ο πλούτος αυξάνεται,όλοι παίρνουν μερίδιο απ'την αύξηση (απλά, όχι το ίδιο).Οταν μειώνεται,μειώνεται για όλους.Αυτό συμβαίνει "επειδή τα συμφέροντα των επιχειρηματιών δεν μπορεί ποτέ να διαφέρουν από αυτά των καταναλωτών"!(Εκτός-συμπληρώνω πάλι-αν πρόκειται για κρατικοδίαιτους,επιδοτούμενους "επιχειρηματίες"...)
Ο Mises,αποδομεί πλήρως τους δυο δημοφιλείς σοσιαλιστικούς μύθους!
Το παραμύθι του "βρυκόλακα-καπιταλιστή" που ζει από το αίμα των άλλων,δεν αντέχει σε λογική ανάλυση.Πρόσφατα υπολογίστηκε πως μια κοινωνία βαμπίρ θα εξέλιπε εντός τριάντα ετών από ...έλλειψη τροφής! Οι επιχειρήσεις για να επιβιώσουν,πρέπει-ευτυχώς-να απευθύνονται σε ζωντανούς!

Είναι λοιπόν σαφής η αντίθεση φιλελευθερισμού/σοσιαλισμού.
Σε επίπεδο κομματικών προγραμμάτων,ο φιλελευθερισμός δεν υπόσχεται κανένα προνόμιο ενώ,τα συνήθη κόμματα,υπόσχονται προνόμια σε όλους.Οπως είναι φυσικό,όταν κληθούν ως κυβερνήσεις,αδυνατούν να υλοποιήσουν τις υποσχέσεις τους προς όλους!Ετσι,εφευρίσκουν ποικίλες "θεωρίες συνωμοσίας" και "φανταστικούς εχθρούς",στους οποίους και αποδίδουν την ευθύνη.
Η δημαγωγία γεννά τις θεωρίες συνωμοσίας!
Αυτονόητες διαπιστώσεις.
Ο Mises,απέναντι στη ρητορική περί "κρίσεως του κοινοβουλευτισμού"(σ.σ.από τότε ακόμη!),αντιπαραθέτει απλώς πως πρόκειται για "κρίση της δημαγωγικής κομματικής πρακτικής".
Αντίδοτο σ'αυτήν,θεωρεί την Καντιανή κατηγορική επιταγή:"δράσε με τέτοιον τρόπο,ώστε η πράξη σου να μπορεί να έχει ισχύ γενικού κανόνα"(act only on that principle, which you can will at the same time to be a universal law).
Αυτό,θυμίζει λίγο το Επικούρειο "μην πράξεις τίποτε που θα φοβηθείς να το μάθει ο άλλος",αλλά επ'αυτού θα επανέλθω.

Ε)ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΥ

"Ο άνθρωπος διακατέχεται από την εγγενή επιθυμία να βελτιώνει συνεχώς τις υλικές συνθήκες του βίου του.Αυτή η ορμή δεν μπορεί να εκριζωθεί.Είναι η κινητήριος δύναμη κάθε ανθρώπινης πράξης".
"Είναι αλήθεια,πως αυτός ο αγώνας,δεν κάνει τον άνθρωπο ευτυχέστερο.Παρόλ'αυτά,αποτελεί συστατικό της ίδιας της φύσης του ανθρώπου".
"Ο φιλελευθερισμός,είναι μια ιδεολογία περί της αμοιβαίας σχέσης των μελών μιας κοινωνίας,που αποσκοπεί στον περιορισμό του πόνου και στην επαύξηση της ευτυχίας"
(to diminish suffering and to increase happiness).
Ξανά μπροστά μας,η Επικούρεια αρχή της "αποφυγής του πόνου" ως μέσου για την "επαύξηση της ηδονής του βίου".Ισως κάποιος φιλόσοφος να ασχοληθεί κάποτε με τις ρίζες της φιλελεύθερης σκέψης στη φιλοσοφία του Επίκουρου...

Ο Mises,κλείνει το έργο του:"ο φιλελευθερισμός,δεν έχει κομματικό λουλούδι,ούτε κομματικό τραγούδι,ούτε κομματικό χρώμα.Δεν έχει είδωλα,ούτε σύμβολα,ούτε σλόγκαν.Εχει την ουσία και τα επιχειρήματα.Αυτά πρέπει να τον οδηγήσουν στη νίκη"!


ΥΓ)Πρόσφατα,σε ένα φιλελεύθερο σάιτ,ανώνυμος σχολιαστής με αποκάλεσε-όχι απλά σοσιαλιστή-αλλά "απολογητή των κομμουνιστικών εγκλημάτων"!!Υποθέτω,αυτό κατάλαβε από την ανάλυση του "Road to serfdom".Εχει κάθε δικαίωμα στη γνώμη του!
Σε ό'τι με αφορά,θα επιμείνω στην κριτική υποστήριξη του φιλελευθερισμού.Αλλωστε,αν πρόκειται να υποστηρίζει τις απόψεις του ένας φιλελεύθερος πολίτης,μόνο μ'αυτόν τον τρόπο νοείται να το πράττει:κριτικά!Αλλιώς,δε διαφέρει σε τίποτε απ'τον κομμουνιστή που καταφεύγει σε τσιτάτα για να διασώσει τις βεβαιότητές του!

25/1/2012

5 comments:

  1. "Η αντίληψη αυτή,υποκρύπτει μια δογματική θεώρηση των ανθρωπίνων κοινωνιών,οι οποίες υπακούουν δήθεν σε κανόνες που μπορεί η κοινωνική επιστήμη να καταγράψει και να ταξινομήσει.Δίνεται έτσι η εντύπωση πως είναι δυνατή η οργάνωση των ανθρωπίνων κοινωνιών με "επιστημονική μεθοδολογία".Τίποτε δεν είναι ανακριβέστερο απ'αυτό:η ανθρωπότητα δεν πρόκειται ποτέ να διερυνηθεί με "επιστημονική" μέθοδο,διότι πάντοτε το απρόβλεπτο της ανθρώπινης επιλογής θα καταργεί κάθε προαπαιτούμενη συνθήκη παρατήρησης".

    Συμφωνώ απόλυτα. Ο επιστημονικός δογματισμός ειδικά στις κοινωνικές και οικονομικές επιστήμες είναι από όποια σκοπιά και αν το δει κανείς επικίνδυνος.

    Δεν είμαι εξοικειωμένος με το έργο και τη σκέψη του von Mises. Φοιτητής είχα διαβάσει την "Οικονομική της Ελευθερίας" και κάπως αμυδρώς θυμάμαι, ότι δεν με είχε συναρπάσει. 20ηδες βέβαια τότε, είχαμε άλλες προτεραιότητες και αναζητήσεις...

    Η παρουσίαση σου πάντως Βαγγέλη είναι εντυπωσιακή.

    ReplyDelete
  2. Σ'ευχαριστώ,φίλε!
    Ο λόγος που καταπιάνομαι με την απόδοση των φιλελεύθερων διανοητών στα ελληνικά είναι προφανής:η σχετική βιβλιογραφία στη χώρα μας,σε αντίθεση με τη σοσιαλιστική,δεν έχει μεραφραστεί στο βαθμό που της αξίζει.
    Οσο περισσότερο τους μελετώ,τόσο εδραιώνεται μέσα μου αυτή η πεποίθηση.

    ReplyDelete
  3. Πολύ κατατοπιστική ανάλυση για ένα θέμα που στην χώρα μας θεωρείται ταμπού.

    Θέλω να σημειώσω μόνο ότι ο Mises ορίζει τον καπιταλισμό σαν την οικονομία της ελεύθερης αγοράς όπου, ελλείψει οποιασδήποτε κρατικής παρέμβασης, ο καταναλωτής διαθέτει απόλυτη ελευθερία (και εξουσία) επιλογής.

    Στην οικονομία της πραγματικά αγοράς, ο μόνος τρόπος πραγματοποίησης κέρδους είναι μέσα απο την ικανοποίηση των αναγκών του καταναλωτή. Όχι των 'πραγματικών΄ή αυτών ΄που θα έπρεπε΄αλλά αυτών που θεωρεί ο κάθε καταναλωτής ξεχωριστά σαν πλέον οφέλιμων για τον ίδιο. Ο καταναλωτής είναι αυτός που αποφασίζει τελικά μέσα απο κάθε του αγορά ποιά προιόντα ή υπηρεσίες θα παραχθούν και σε ποιές ποσότητες και απο ποιούς. Με τα χρήματα που ξοδεύει, ο καταναλωτής αποφασίζει με ποιόν τρόπο θα μοιρασθούν οι πάντοτε περιορισμένοι οικονομικοί πόροι μιας οικονομίας, καθώς και ποιοί είναι οι πιο αποτελεσματικοί πααγωγοί που θα αναλάβουν την διαχείριση των πόρων αυτών. Το σημείο αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό γιατί με τους ίδιους πόρους είναι δυνατά εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα, ανάλογα με το ποιός διαχειρίζεται τους πόρους αυτούς. Για παράδειγμα, η Τσαρική Ρωσσία ήταν ο κύριος προμηθευτής δημητριακών για όλη την Ευρώπη μέχρι το 1918. Από το επόμενο έτος και μετά η Σοβιετική Ένωση όχι μόνο δεν ήταν αυτάρκης, αλλά στην περίοδο 1920 - 1940 είχε τουλάχιστον 8-10 εκατομύρια νεκρούς απο ασιτία, παρά τα συνεχή πενταετή αγροτικά πλάνα.

    Οι αποφάσεις για το τι, πόσο και από ποιόν θα παραχθεί μπορούν να λαμβάνονται είτε σε ατομικό επίπεδο (Ελεύθερη Αγορά = παπούτσια κόκκινα με κορδόνια Νο 42) είτε συλλογικά απο επιτροπές, κυβερνήσεις, τεχνοκράτες, διανοούμενους, ηγεμόνες κλπ (Σοσιαλισμός). Με αυτή την έννοια, όλες οι οικονομίες τείνουν πρός τον ένα ή τον άλλο τρόπο παραγωγής και οργάνωσης της κοινωνίας και οικονομίας

    Όταν ο Mises υποστηρίζει ότι μακροπρόθεσμα δεν μπορεί να υπάρξει διατηρήσιμο οικονομικό σύστημα που να μην στηρίζεται στην οικονομία της ελεύθερης αγοράς, υπονοεί ότι χωρίς ελεύθερη αγορά (και φυσικά το δικαίωμα στην ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, δεν μπορούν να υπάρξουν πραγματικές τιμές τόσο για τα τελικά προιόντα όσο και για τις πρώτες ύλες και τα μέσα παραγωγής. Χωρίς πραγματικές τιμές δεν μπορεί να υπολογισθεί το κόστος (ευκαιρίας) για κανένα απο τα παραπάνω, Αυτό έχει σαν συνέπεια η οικονομία να κατασπαταλά τους διαθέσιμους πόρους (και τους ανθρώπινους) χωρίς να μπορεί να συντηρηθεί, πόσο μάλλον να προοδεύει.
    Στο πολύ σημαντικό του έργο "Economic Calculation In The Socialist Commonwealth" (http://mises.org/econcalc.asp) αναλύει με απόλυτη σαφήνια γιατί δεν είναι διατηρήσιμη μακροπρόθεσμα οποιαδήποτε οικονομία που δεν διαθέτει τον αυτορυθμιζόμενο μηχανισμό των πραγματικών τιμών.

    Το θέμα των οικονομικών νόμων είναι μεγάλο αλλά σημειώνω για παράδειγμα ότι λόγω της ανθρώπινης φύσης (δράση με στόχο την βελτίωση της γενικότερης οικονομικής, κοινωνικής, συναισθηματικής κλπ θέσης του υποκειμένου), το γράφημα προσφοράς - ζήτησης είχε, έχει και θα έχει πάντοτε καθολική ισχύ (σε συνθήκες εκτός του κήπου της Εδέμ - scarcity). Εάν αποδεκτούμε όμως ότι το γράφημα προσφοράς - ζήτησης έχει καθολική ισχύ, τότε προκύπτει ότι κάθε νομοθετική παρέμβαση τόσο στην προσφορά όσο και στην ζήτηση δημιουργεί όχι μόνο στρεβλώσεις αλλά τελικά και κατασπατάληση των περιορισμένων πόρων μιας οικονομάς, η οποία οδηγεί σε μεγαλύτερες παρεμβάσεις κοκ

    Για το θέμα της κρατικής ιδιοκτησίας των πρώτων υλών, προτιμώ την ανάλυση του μαθητή του Murray Rothbard ο οποίος διαφωνεί ριζικά στο σημείο αυτό με πολύ πειστικά επιχειρήματα.

    ReplyDelete
  4. Σχετικά με τις διακρίσεις στην εργασία, η σκέψη είναι ότι στα πλαίσια του ανταγωνισμού της ελεύθερης αγοράς, η επιλογή εργαζομένων με διαφορετικά κριτήρια απο αυτά της συνολικής αποτελεσματικότητας και απόδοσης, οδηγεί μαθηματικά σε ζημίες και αποκλεισμό απο την αγορά για τις εταιρείες που έχουν αυτά τα μη παραγωγικά κριτήρια.

    Το πρόβλημα με τις επιδοτούμενες δραστηριότητες ή επιχειρήσεις είναι ότι πρώτον δεν υπάρχει κριιτήριο για το ύψος του κόστους και δεύτερον οτιδήποτε επιδοτείται έχει την τάσηη να πολλαλασιάζεται (πχ η Διαμαντοπούλου είχε αναφέρει στην βουλή ότι το ετήσιο κρατικό κόστος μεταφοράς ανά μαθητή σε απομονωμένα χωριά ήταν € 10.000)

    Ο εθνοτικός προσδιορισμός όπως τον εννοεί ο Mises δεν δίνει το δικαίωμα παραβίασης της κείμενης νομοθεσίας. Ο σεβασμός του Κράτους Δικαίου, όπου κυβερνούν οι νόμοι και όχι οι άνθρωποι (πολιτικοί) αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο του Κλασσικού Φιλελευθερισμού. Αφορά το δικαίωμα στην γλώσσα, θρησκεία και έθιμα της επιλογής του καθενός εφόσον φυσικά δεν παραβιάζουν τα δικαιώματα των άλλων. Φυσικά, στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα δεκάδες εκατομύρια ευρωπαίων (Γερμανοί, Γάλλοι, Ρώσσοι, Πολωνοί, Ουκρανοί κλπ) είχαν βρεθεί, με τις συμφωνίες των Βερσαλλιών σε λάθος χώρες. Γιαυτά τα θέματα έχει αναφερθεί πιο διεξοδικά σε διάφορα άλλα έργα του.

    Για το θέμα της προ Μαρξ Κλασσικής Φιλελεύθερης θεώρησης της πάλης των τάξεων, υπάρχει ένα εξαιρετικό μικρό κείμενο του μαθητή του Mises Ralph Raico εδώ http://mises.org/daily/2217

    Συμφωνώ ότι το μέλλον του Φιλελευθερισμού δεν είναι νομοτελιακό, το ίδιο όμως ισχύει και για το μέλλον του πολιτισμού μας.

    ReplyDelete
  5. Σ'ευχαριστώ για τις καίριες παρατηρήσεις σου.Toν Rothbard μόλις τον ξεκίνησα ("Ethics of Liberty") οπότε θα έχουμε να λέμε...

    ReplyDelete