Επί ασπαλάθων

"τον έδεσαν χειροπόδαρα" μας λέει
"τον έριξαν χάμω και τον έγδαραν
τον έσυραν παράμερα τον καταξέσκισαν
απάνω στους αγκαθερούς ασπάλαθους
και πήγαν και τον πέταξαν στον Τάρταρο κουρέλι".

Έτσι στον κάτω κόσμο πλέρωνε τα κρίματά του
Ο Παμφύλιος ο Αρδιαίος ο πανάθλιος Τύραννος

(Γ.Σεφέρης)

Ο τύραννος είναι πάντοτε απεχθής. Έχει διαπράξει τη μέγιστη ύβρη,να παραχωρήσει στον εαυτό του απεριόριστη εξουσία,γεγονός που συνιστά το θεμέλιο της αυθαίρετης πολιτείας του. Άνθρωπος ο οποίος δεν λογοδοτεί πουθενά,νομοτελειακά μετατρέπεται σε επίγειο θεό. Και ως «θεός» είναι ικανός για οποιαδήποτε πράξη.
Θυμάμαι ωστόσο δυο χαρακτηριστικά στιγμιότυπα της νεώτερης αποκαθήλωσης τυράννων τα οποία αποτύπωσε ο τηλεοπτικός φακός. Μέχρι την εποχή της μηντιακής κυριαρχίας,η τυραννοκτονία ουδέποτε αποτέλεσε μεγάλης κλίμακας δημόσιο θέαμα.
Βλέποντας όμως την εκτέλεση του ζεύγους Τσαουσέσκου και αργότερα,εκείνην του Καντάφι,ήρθα αντιμέτωπος με την ωμή βία του όχλου,με τον ορισμό του λυντσαρίσματος. Εξ αντιδιαστολής,υπό την επίδραση της δημόσιας διαπόμπευσης και των βασανιστηρίων,οι αλλοτινοί τύραννοι μου προκάλεσαν τον οίκτο.
Το πρώην τρομερό ζεύγος Τσαουσέσκου,είχε μετατραπεί σε δυο τρομαγμένα γεροντάκια που εκλιπαρούσαν για έλεος. Κι ο κάποτε υπερφίαλος χασάπης της Λιβύης,ήταν ένα αιμόφυρτο ανθρώπινο λείψανο που ικέτευε να το λυτρώσουν απ το μαρτύριο.

Το ότι η ανθρώπινη φύση είναι ικανή για τη διάπραξη ασύλληπτων ωμότητων,είναι κοινότοπη διαπίστωση. Ενώ η ανάδειξη της ομορφιάς προϋποθέτει χαρίσματα που λίγοι διαθέτουν,ο καθένας μας μπορεί να ασχημονήσει σε βαθμό αποτρόπαιο. Ίσως ενδόμυχα αυτό να οφείλεται και στο γεγονός πως έχουμε εκπαιδευτεί να πιστεύουμε στην έμφυτη κακία του ανθρώπου. «Ένοχος είναι ο άνθρωπος»,μας διαβεβαιώνουν οι ποικιλώνυμοι κατηχητές,ιεροεξεταστές,καθοδηγητές και λοιποί επίδοξοι πάτρωνες της ζωής μας. «Homo homini lupus» διαβεβαιώνει η λατινική γραμματεία.
 «Ένοχος» όταν χαμογελάς,ενώ υπάρχει τόσος πονος τριγύρω, «ηθικά επίμεμπτος» όταν απολαμβάνεις οτιδήποτε,ενώ υπάρχουν συνάνθρωποί σου που υποφέρουν.
Άνθρωπε,είτε ως θύμα του προπατορικού αμαρτήματος (για τους υπέργειους),είτε ως εκφυλισμένος εκπρόσωπος της μπουρζουά κοινωνίας (για τους επίγειους ιεροεξεταστές),το βέβαιο είναι πως κουβαλάς πολλή ενοχή μέσα σου.

Κι όμως!
Το να αποδεχτούμε πως είμαστε όλοι ένοχοι,ειναι εύκολο! Τόσοι προπαγανδιστές μας το υποβάλλουν ως βεβαιότητα!
Μόνο ο Ιησούς όμως και οι μεγάλοι μύστες μετα απ´αυτόν,διατύπωσαν την υπέρτατα τραγική αλήθεια: πως όλοι,είμαστε εξίσου αθώοι!
Ακόμη κι ο επαχθέστερος τύραννος,κρύβει μέσα του τα ίχνη της απωλεσθείσας αθωότητας: ένα μακρινό παιδικό χαμόγελο,μια ξεχασμένη αγκαλιά,ένα αποξηραμένο δάκρυ,ένα αγνάντεμμα στο ηλιοβασίλεμα,ένα σπασμένο ξύλινο στρατιωτάκι,ένα ναυαγισμένο όνειρο...

Κάπου είμαστε όλοι αθώοι.
Η αυθαιρεσία και η τυραννικότητα,ίσως συνιστούν απελπισμένες απόπειρες απάντησης στο μεγάλο μυστήριο της ύπαρξης.
Κι ο οίκτος προς τον εκπεσόντα τύραννο,ίσως να συνιστά την επίγεια αντανάκλαση του θείου οίκτου προς τον εκπεσόντα άγγελο.
Τουλάχιστον για όσους μπορούμε να τον προσφέρουμε...


1/3/2019