Total Pageviews

Saturday, December 17, 2011

Το τελευταίο σύνορο


Οταν ήμουν μικρός,εκτός από τα γουέστερν,λάτρευα και τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας.Συνήθως,επρόκειτο για τηλεοπτικές σειρές,όπως το "Star trek", ο "Buck Rogers", το "Galactica", το "Space 1999".
Το πρώτο,μεγάλο φιλμ του είδους,το "Star Wars" του G.Lucas το 1977,υπήρξε πραγματικός σταθμός στην ιστορία του κινηματογράφου και εγκαινίασε έναν ολόκληρο νέο κόσμο.
Δεν ήταν το πρώτο φιλμ του είδους,τα έργα του H.G.Wells είχαν ήδη μεταφερθεί στο σινεμά ("War of the worlds" 1953,"The time machine" 1960),αλλά ο πόλεμος των άστρων ήταν η πρώτη υπερπαραγωγή και-νομίζω-η πρώτη αναφορά σε μια μελλοντική διαστημική κοινωνία(διόλου ιδανική φυσικά).Η ταινία,εκτός από εισπρακτικό γεγονός και δημιουργός μιας ολόκληρης κουλτούρας,προκάλεσε και ποικίλες αντιδράσεις(κάποιοι διαννοούμενοι τη χαρακτήρισαν "φασιστική",ενοχλημένοι ίσως από τα κοινωνικά καθεστώτα που παρουσίαζε ως μελλοντικές πολιτείες).

Το στοιχείο της δυστοπίας,είναι σχεδόν χαρακτηριστικό των φιλμ του είδους:σχεδόν ποτέ το μέλλον δεν προδιαγράφεται ρόδινο.Οι μελλοντικές κοινωνίες περιγράφονται ως ολοκληρωτικές,οι φυσικοί πόροι έχουν εξαντληθεί ,τα άτομα έχουν σχεδόν εκμηδενιστεί ως προσωπικότητες μέσα σ'ένα χαοτικό σύμπαν ή σ'ένα ανελεύθερο καθεστώς,η φύση έχει εκμηδενιστεί ,οι άνθρωποι επιβιώνουν μόνο χάρις σε τεχνητά μέσα.
Θα'λεγε κανείς πως ένα σωρό προφητείες καταστροφής,όπως η πρόβλεψη του Malthus περί εξαντλήσεως των φυσικών πόρων από τον διαρκώς διογκούμενο πληθυσμό ή το εφιαλτικό σενάριο της οικολογικής καταστροφής,αποτελούν κοινοτοπία στα φιλμ επιστημονικής φαντασίας.
Τί είναι λοιπόν αυτό που τα καθιστά γοητευτικά?

Νομίζω,δύο κυρίως στοιχεία:ο γνωσιακός εντυπωσιασμός που υλοποιεί τα όνειρα των ανθρώπων εγγίζοντας την "ύβρη" (διακτίνηση σε χρόνο dt,ατομικές μηχανές πτήσης,αναίμακτη ιατρική,εξωπραγματικά τεχνολογικά επιτεύγματα κ.α) και η διάσωση ενός ηρωικού ιδανικού το οποίο αναλαμβάνει να "εξανθρωπίσει" το μέλλον και να αποτρέψει τον ολοκληρωτικό εφιάλτη.

Στο εκπληκτικό "Blade Runner" του 1982,το σκοτεινό μέλλον φωτίζεται από τον έρωτα,έναν "αδιανόητο" έρωτα μεταξύ ανθρώπου και "ανδροειδούς"!
Στο μαγικό "Artificial Intelligence" του 2001,κάτι εξίσου "αδιανόητο" συμβαίνει:ένα ρομπότ αποκτά συναισθήματα και καταφέρνει να ταξιδέψει "εκεί που τα όνειρα είναι εφικτά"!
Το ανθρώπινο συναίσθημα εξανθρωπίζει κάθε μελλοντολογία: μήπως και τώρα,στις κοινωνίες του σήμερα,αυτό δεν είναι που τις αναδεικνύει?
Και, τί παράδοξο αλήθεια,αυτό που χτίζουμε με τη λογική,δεν είναι που χρειάζεται το "άλογο" συναίσθημα για να μας ικανοποίησει πλήρως?
Για να μην πω ότι τις μεγαλύτερες χαρές μας, τις αντλούμε από ενέργειες "άλογες" και βιώματα λογικά ανερμήνευτα (όπως ο έρωτας)!

Ακόμη και στο πρώτο "Batman" του 1989,πίσω από το κόμικ-παραμύθι,υπάρχει ένα έντονο σχόλιο γύρω απ'την ανθρώπινη μοναξιά,την τρέλλα και την παράδοξη σχέση που μπορεί να έχει το γέλιο με τον ανθρώπινο πόνο (όλα αυτά βέβαια,τα πετυχαίνει η ερμηνεία του Jack Nicholson).Tα κόμικς δεν είναι καθόλου υπο-κουλτούρα,όπως μας έλεγαν παλιά οι γνωστοί πουριτανοί κάθε ιδεολογίας.Τα δε ερωτικά κόμικς του Manara,είναι αληθινά έργα τέχνης!

Υπάρχουν βέβαια και αδιάφορα φιλμ επιστ.φαντασίας,με προβλέψιμο σενάριο και προπαγανδιστικές προθέσεις (οι "γενναίοι" αμερικανοί που σώζουν την ανθρωπότητα απ'τους εξωγήινους).Τα προσπερνώ.
Ομοίως προσπερνώ και θεωρίες συνωμοσίας/επιστημονικής φαντασίας (μελλοντικοί ιοί που καταστρέφουν την ανθρωπότητα)αν και-ομολογώ την αμαρτία μου-η επιστημονική φαντασία τρόμου μου αρέσει πολύ (όπως και όλες οι ταινίες τρόμου,αλλά μ'αυτές θα ασχοληθώ σε άλλη ανάρτηση).

Ξεχωριστή μνεία,τέλος,χρήζουν δυο σειρές επιστημονικής φαντασίας.
Η πρώτη είναι το "Buck Rogers" επειδή έπαιζε η Erin Gray...




H δεύτερη,είναι φυσικά το "Star Trek".H σειρά δημιούργησε ολόκληρη κουλτούρα και εκατομμύρια θαυμαστές παγκοσμίως.Ο captain Kirk και ο Mr.Spock,ως διαστημικοί Holmes και Watson διασχίζουν τους γαλαξίες,λύνουν τα μυστήρια και φιλοσοφούν με χιούμορ:
-Κάπταιν,οι πιθανότητές μας βελτιώθηκαν σε 17354 προς μία.
-Ενθαρρυντικό, μίστερ Σποκ...

Και βέβαια,αλησμόνητο είναι το "αντίο" του Kirk μετά το θάνατο του φίλου του:"από όλα τα όντα που γνώρισα στο σύμπαν,ο Σποκ ήταν ο πιο...ανθρώπινος" ("he was the most...human")! Η ανθρωπιά πάντοτε παρούσα,γέμιζε ελπίδα το ημερολόγιο κυβερνήτη.

Ισως βέβαια,απαραίτητη προυπόθεση για να αρέσουν σε κάποιον αυτά τα φιλμ,είναι να μη φοβάται το μέλλον.Είτε επειδή είναι νέος-άρα φύσει αισιόδοξος-είτε επειδή εμπιστεύεται-παρά τις σκοτεινές της πλευρές- την ανθρώπινη φύση.Αυτό δεν ξέρω πώς να το χαρακτηρίσω...

Οπως και να'χει,είμαι κάθε στιγμή έτοιμος για το ταξίδι:"Οκ Scottie,take her to warp speed"!

17/12/2011

4 comments:

  1. Απολαυστική αναδρομή Βαγγέλη στις αντίστοιχες σειρές (και κάποιες ταινίες) του μακρινού '70-'80 και καθότι λίγο μεγαλύτερος από σένα, τολμώ να πω ότι το Star Trek ή στο ελληνικότερον "Ταξίδι στ' αστέρια" ήταν η αγαπημένη μου σειρά, μη χάνοντας ούτε ένα επεισόδιο (υπήρχαν και άλλες τότε, αλλά είναι εκτός θέματος ανάρτησης).
    ο μίστερ Σποκ ήταν το είδωλο μου για την τεράστια ψυχραιμία του και τετράγωνη λογική του, αλλά στην πρώιμη εφηβεία μου και βοηθούσης της ασπρόμαυρης τηλεόρασης θαύμαζα και τις γυναίκες αξιωματικούς με τα ... μίνι τους που εξήραν την φαντασία μου!... Το θάνατο του Σποκ δεν τον θυμάμαι και μπορώ να σου πω ότι ... στεναχωρήθηκα που τον διάβασα! Ήταν σε επεισόδιο της σειράς ή στο κατοπινό φιλμ μεγάλου μήκους;
    Ξέχασες να αναφέρεις και το υποδεέστερο μεν, αλλά εξίσου απολαυστικό "Χαμένοι στο Διάστημα" που αναδείκνυε την βαθιά σχέση των δύο παιδιών με το ρομπότ της οικογένειας, το οποίο κάθε φορά που υπήρχε κίνδυνος έτρεχε κουνώντας κεφάλι και χέρια φωνάζοντας "danger -danger"(!!!) και μου προκαλούσε πολύ γέλιο.

    ReplyDelete
  2. Nομίζω ότι η μελλοντολογία πάντοτε συγκινεί τον άνθρωπο (ειδικά τους πιο νέους, όπως ορθά παρατήρησες), ενίοτε δε, γίνεται και επικερδές επάγγελμα (αστρολόγοι,καφετζούδες,...πολιτικοί, και υπό μία έννοια...παπάδες).
    Δεν ξέρω γιατί, αλλά οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας μου φαίνονταν πάντοτε πληκτικές, σχηματικές και αφελείς, όπως δεν έκανα και ιδιαίτερο κέφι τα πάσης φύσεως ηλεκτρονικά παιχνίδια. Μπορεί και να είμαι τεχνοφοβικός ή μελλοντοφοβικός, αλλά για κάποιο λόγο η ιστορία μου φαίνεται συναρπαστικότερη από τη μελλοντολογία.

    ReplyDelete
  3. Μανώλη,ο Σποκ θυσιάστηκε σε κάποιο επεισόδιο της σειράς.Η σμηναγός Οχούρα με συγκινούσε κι εμένα για τους ίδιους λόγους που ανέφερες.
    Στάμο,μη μου πεις πως δε σου άρεσαν ούτε τα κόμικς!Θα είναι το δεύτερο σημείο αποκλίσεως ενδιαφερόντων μας που διαπιστώνουμε!

    ReplyDelete
  4. Τα κόμικ μου άρεσαν πάρα πολύ. Συμφωνώ δε και επαυξάνω (όσο περισσότερο γίνεται) για τον αξεπέραστο Μanara!!!

    ReplyDelete