Total Pageviews

Friday, November 9, 2012

Σπαράγματα από την Κολιμά

Οι "ιστορίες από την Κολιμά", είναι το συγκλονιστικό αυτοβιογραφικό έργο του Varlam Salamov που περιγράφει τη φρίκη των στρατοπέδων συγκέντρωσης της ΕΣΣΔ,στα οποία ο συγγραφέας υπήρξε τρόφιμος για δεκαεφτά χρόνια!

Η Κολιμά,εκτείνεται στις εσχατιές της σιβηριανής απεραντοσύνης,έχοντας σαν αδρά γεωγραφικά όρια τον ποταμό Λένα στα δυτικά,τη χερσόνησο Καμτσάτκα στην ανατολή,την ανατολική Σιβηριανή θάλασσα βόρεια και την Οχοτσκική θάλασσα στο νότο.Ο ποταμός Κολιμά τη διατρέχει καταμεσής δίνοντάς της το όνομά του.Η τεράστια αυτή έκταση,ανέκαθεν χρησίμευε σαν τόπος εξορίας για τις ρωσικές αρχές.
Στην ακμή του Σταλινικού Τρόμου,τα γκουλάγκ της Κολιμά φιλοξενούσαν περίπου 900.000 κρατούμενους (πολιτικούς και ποινικούς).Ο ακριβής αριθμός των ανθρώπων που εξοντώθηκαν από τις απάνθρωπες συνθήκες κράτησης είναι μάλλον αδύνατον να προσδιοριστεί.

Έχω διαβάσει τη "μέρα στη ζωή του του Ιβάν Ντενίσοβιτς" του Σολζενίτσιν και το "Γκουλάγκ" της Anne Applebaum, αλλά τίποτε δε συγκρίνεται με την ωμή φρίκη που περιγράφει ο Salamov!
Δίχως λογοτεχνικές διακοσμήσεις,δίχως στατιστικούς σχολαστικισμούς,η απανθρωπιά απογυμνώνεται σε όλη της την έκταση και παραδίνεται στον αναγνώστη.
Αφήνω μερικά αποσπάσματα να μιλήσουν:

"Τρώγαμε μέσα σε απόλυτο σκοτάδι-το βενζινολύχναρο φώτιζε μόνο το πεδίο του χαρτοπαιγνίου των κακοποιών-αλλά δεν υπήρχε περίπτωση ν'αστοχήσει το κουτάλι σου".
"Ο επιστάτης χάρηκε που ο θάνατος συνέβη το πρωί και όχι το βράδυ,το ημερήσιο συσσίτιο του πεθαμένου θα έμενε στον ίδιο".
"Η παγωνιά που μετέτρεπε σε πάγο το σάλιο,διείσδυε και στην ανθρώπινη ψυχή".
"Όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα-η αγάπη,η φιλία,η ζήλεια,η φιλανθρωπία,το έλεος,η φιλοδοξία,η τιμιότητα-μας είχαν εγκαταλείψει,μαζί με το κρέας που στερούμασταν στη διάρκεια της παρατεταμένης λιμοκτονίας μας".
"Στην πύλη του στρατοπέδου διαβάζαμε:" η εργασία στην ΕΣΣΔ είναι ζήτημα τιμής,δόξας,ανδρείας και ηρωισμού"!... Μιμούμενος τον Χίτλερ,ο Μπέρια τον ξεπέρασε σε κυνισμό".
"Η πίκρα δεν είναι αρκετά βαθιά,αν δεν μπορείς να τη μοιραστείς με τους φίλους σου".
"Δεν είμαι φασίστας-είπα τότε-είμαι ένας άρρωστος και πεινασμένος άνθρωπος"!
"Σαν το Λυκούργο,ο προϊστάμενος φρόντιζε στην ταϊγκά να υπάρχουν δυο γιατροί: ο ένας θεράπευε, ο άλλος τον παρακολουθούσε να δει αν έκανε κάτι αντικανονικό"!
"Η φύση του βορρά δεν είναι ουδέτερη,είναι συνεννοημένη μ'αυτούς που μας έχουν στείλει εδώ πέρα"!
"Απέμεναν για ύπνο στα ορυχεία,όλες κι όλες τέσσερις ώρες...αποκοιμιόσουν την ίδια στιγμή που έπαυες να σκάβεις, αποκοιμιόσουν όρθιος ή περπατώντας".
"Τα δέματα παραδίνονταν μόνο σε όσους συμπλήρωναν τη νόρμα.Τα υπόλοιπα κατάσχονταν"
"Ο επιστάτης,το έμπιστο πρόσωπο του απρόσιτου εξουσιαστή χιλιάδων ανθρώπινων πεπρωμένων".
"Μπορεί και να μην τον κάρφωσε κανένας,ο Τσερπακόφ ήταν γιός του αιώνα της καχυποψίας,της δυσπιστίας και της επαγρύπνησης"
"Δεν εκπλήρωσες το πλάνο,άρα παρέβης το νόμο,εξαπάτησες το Κράτος και πρέπει να τιμωρηθείς".
"Οι νεκροί των αιώνιων πάγων,δε θα λιώσουν ποτέ".
"Όσο φτωχές κι αν είναι οι επιλογές,η ελευθερία της βούλησης του φυλακισμένου υπάρχει"!
"Αποφεύγαμε τα μπάνια,για να μη μας κλέψουν τα ρούχα".
"Η βλάστηση ξεχνάει πιο εύκολα απ'τον άνθρωπο.Αν ξεχάσω εγώ,θα ξεχάσει και η βλάστηση.Αλλά η πέτρα και οι αιώνιοι πάγοι δε θα ξεχάσουν".
"Το να σωπάσεις όταν φωνάζουν "ζήτω ο Στάλιν" αρκεί για να σε τουφεκίσουν.Η σιωπή είναι προπαγάνδα,είναι γνωστό καιρό τώρα".
"Οι γιατροί φοβούνταν να γράψουν τις αληθινές αιτίες θανάτων.Εμφανίστηκαν "πολυαβιταμινώσεις","πελάγρα","δυσεντερία","ΑΦΕ" (ακραία φυσική εξάντληση),"τροφική δυσθρεψία" όλοι οι ευφημισμοί της πείνας".
"Το σταλινικό δρεπάνι του θανάτου θέριζε τους πάντες,χωρίς διαφοροποίηση,συμβαδίζοντας με την ισοκατανομή,τις λίστες,την υλοποίηση του πλάνου".
"Τη δεκαετία του "20 ήταν της μόδας να αποκηρύσσεις τους γονιούς σου.Πολλοί, διάσημοι αργότερα συγγραφείς,άρχισαν τη λογοτεχνική τους καριέρα με τέτοιες δηλώσεις".
"Να επιζήσουμε του Στάλιν.Ο θάνατός του θα μας δώσει την ελευθερία μας".
"Ο γιατρός έμαθε πως στο στρατόπεδο,για να έχεις ήσυχη συνείδηση,ανατέμνεις τους νεκρούς και δε θεραπεύεις τους ζωντανούς".
"Η υπομονή και η τύχη,να τι μας έσωσε".
"Όλη η ψυχολογία των κακοποιών στηρίζεται στην πεποίθησή τους πως το θύμα τους δε θα κάνει ποτέ αυτό που ,καθημερινά,κάθε στιγμή και με ήσυχη συνείδηση,είναι έτοιμος να κάνει ο κλέφτης".
"Αντί να αποκαθηλώσουν τους εγκληματίες,τους έκαναν ρομαντικούς ήρωες.Σ'αυτούς ανατέθηκε η εξόντωση των τροτσκιστών μέσα στα στρατόπεδα".
"Στην ταϊγκά δε χρειαζόμαστε μελάνι.Η βροχή,τα δάκρυα,το αίμα,θα διαλύσουν οποιοδήποτε μελάνι".
"Υπάρχει ένα όριο,πέραν του οποίου,ό'τι και να συμβεί στον άνθρωπο είναι μόνο για καλό".
"Δεν υπολογίζαμε ότι θα επιστρέψουμε ποτέ στην παλιά μας ψυχή.Και δεν επιστρέψαμε βεβαίως.Κανένας δεν επέστρεψε"!
"Η εξουσία είναι σήψη"!
"Μπροστά στη μνήμη και στο θάνατο,όλοι είναι ίσοι".

Δεκάδες οι συγκλονιστικές ιστορίες: από τους ποινικούς που μαχαίρωναν με την ανοχή των φρουρών,το ψωμί που έπρεπε να φας αμέσως για να μη σου το κλέψουν,αλλά και να το μασήσεις όση ώρα έπρεπε για να σε "χορτάσει",τις ψευδαισθήσεις που έφερνε η πείνα και η σωματική κατάρρευση,τα περιστατικά καννιβαλισμών,τις αυτοκτονίες,τους αυτοακρωτηριασμούς για την αποφυγή της καταναγκαστικής εργασίας,τον καθημερινό ξυλοδαρμό,τη διαφθορά των επιτηρητών,τις απελπισμένες-καταδικασμένες αποδράσεις στο χιόνι...

Όλα αυτά μέσα σε μια φυσική πανδαισία βλάστησης,σε ένα περιβάλλον άγριας,αφιλόξενης ομορφιάς...

Το βιβλίο δε διαβάζεται εύκολα.Συχνά το παράτησα για μέρες,προκειμένου να ξεφύγω απ'τη δυσθυμία που μου προξενούσε η διαρκής παρουσία του θανάτου,η υπόμνηση της δολοφονικής παράνοιας που συστηματοποιήθηκε στον 20ο αιώνα της ανθρώπινης ιστορίας και αγκάλιασε όλη την υδρόγειο.

Η κατάθεση του Salamov πρέπει να τοποθετηθεί πλάι στα ντοκουμέντα εξόντωσης των ναζιστικών στρατοπέδων.Αποτελεί ένα γραπτό ντοκουμέντο,άλλο ένα τεκμήριο που βεβαιώνει την ταυτόσημη φύση των ολοκληρωτισμών,την-ανεξάρτητα διακηρύξεων- ομότροπη απανθρωπιά τους!

Η ανθρωπότητα έχει ηθική υποχρέωση να μην επαναλάβει τις τερατωδίες του πρόσφατου παρελθόντος.Ναζισμός και Κομμουνισμός,υπήρξαν συστήματα ολοκληρωτικής φρίκης.Η ισότιμη καταδίκη τους αποτελεί στοιχειώδη πράξη δικαιοσύνης.Καμία ιδεολογία δε νομιμοποιείται να κηρύσσει τη φυσική εξόντωση ανθρώπων,κάτω από οποιοδήποτε πρόσχημα.
Οι σημερινοί κήρυκες του μίσους,ένθεν κακείθεν,είναι οι δυνητικοί κληρονόμοι της φρίκης που δεν πρέπει να ξεχάσουμε.

Θέλει αρετή,τόλμη και μνήμη,η ελευθερία!

http://en.wikipedia.org/wiki/Kolyma


Ταμπέλα εισόδου στρατοπέδου Vorkuta: "η εργασία στην ΕΣΣΔ,αποτελεί ζήτημα τιμής,δόξας,ανδρείας και ηρωισμού"...
Ταμπέλα εισόδου στρατοπέδου Auswitz: "η εργασία απελευθερώνει"...








10/11/2012

2 comments:

  1. Μπορεί το 1989 να κατέρρευσε μετά απο 70 χρόνια το πιο αιματοβαμμένο πείραμα της ιστορίας, αλλά στη δύση και ιδιαίτερα στους διανοούμενους και τους μεταπράτες ιδεών, το γεγονός πέρασε ιδεολογικά, ουσιαστικά απαρατήρητο.
    Μετά απο 20 χρόνια θα πρέπει να αποδεχθούμε ότι ο σοσιαλισμός μπορεί να ηττήθηκε σε πρακτικό και οικονομικό επίπεδο, προκαλώντας εκατόμβες θυμάτων, αλλά ιδεολογικά θριάμβευσε και θριαμβεύει ακόμα και σήμερα.
    Ένας απο τους πολλούς λόγους είναι και η σιωπή των διανοουμένων γύρω απο τα γεγονότα που περιγράφει συγκλονιστικά το βιβλίο του Salamov.

    ReplyDelete
    Replies
    1. Πράγματι,αν εξαιρέσεις τον Andre Gide ("Retour d'URSS) και την Emma Goldman ("My disillusionment in Russia"),η μόνη προπολεμική κριτική από πλευράς διανοούμενων στο μπολσεβικικό καθεστώς υπήρξε αυτή των τροτσκιστών.
      Μεταπολεμικά,παρά την εισβολή στην Ουγγαρία το 1956 και την Άνοιξη της Πράγας το 1968,οι διανοούμενοι διατήρησαν μια αδικαιολόγητη ανοχή απέναντι στον υπαρκτό σοσιαλισμό.Τα Πανεπιστήμια εξακολουθούν να αποτελούν προνομιακούς χώρους για την προώθηση σοσιαλιστικών αντιλήψεων,ακόμη και σήμερα,είκοσι χρόνια μετά την κατάρρευση του υπαρκτού...

      Delete