Ενδεχομένως υπάρχουν αρκετές ακόμη αιτίες. Γεγονός είναι οτι υπάρχει σε μεγάλο τμήμα των ανθρώπων εδραιωμένη η αντίληψη πως "το σύστημα",ό τι κι αν αυτό σημαίνει,λειτουργεί αυτονομημένο απο τους ανθρώπους,με μια δική του νομοτέλεια που επιβάλλεται πάνω τους.
Ασφαλώς υπάρχουν πρακτικά παραδείγματα που ενισχύουν αυτή την τάση. Οι χιλιάδες αργομισθίες για παράδειγμα στο δημόσιο-κατά κανόνα-τομέα,τι άλλο αποτελούν παρά την επιβεβαίωση μιας αντίληψης "αυτόματης απόκτησης εισοδήματος" αποκομμένης απο τις παραγωγικές προϋποθέσεις δημιουργίας του;
Η αριστερή κριτική βέβαια,αποφεύγει τέτοια παραδείγματα.Ο Καστοριάδης έγραφε για τον κόσμο που κινείται "σαν τρελό ποτάμι,που κανένας δεν μπορούσε να δαμάσει".Οι αιρετικοί αριστεροί της σχολής της Φραγκφούρτης περιέγραφαν την αδυναμία του καπιταλιστή να απολαύσει τα υπάρχοντά του επειδή είναι υποχρεωμένος "σαν τον Οδυσσέα δεμένο στο κατάρτι" να ακολουθεί την απρόσωπη παραγωγική διαδικασία.Έστω...
Στο δικό μου παράδειγμα,του μη παραγωγικού μισθωτού,η αντίληψη του εγγυημένου εισοδήματος "μήνας μπαίνει,μήνας βγαίνει",δίχως να εξετάζεται το παραγόμενο έργο,η παρεχόμενη υπηρεσία και το κοινωνικό τους αντίκρυσμα,είναι -σε επίπεδο πρακτικής οικονομίας- το χαρακτηριστικό υπόδειγμα της θεωρίας της υποτιθέμενης "αυτόνομης,άναρχης καπιταλιστικής παραγωγής".
Η αντίληψη αυτή προφανώς δεν αντέχει σε κριτική.
Η διαδικασία της καπιταλιστικής παραγωγής,διαθέτει ένα βασικό μηχανισμό χάρις στον οποίο διαρκώς αναπροσαρμόζεται,σύμφωνα με τις αενάως μεταβαλλόμενες προτιμήσεις των καταναλωτών. Ο μηχανισμός αυτός,είναι οι τιμές των προϊόντων και υπηρεσιών (price system)! Οι τιμές αντανακλούν τη σχέση προσφοράς/ζήτησης και τις μεταβολές της. Γι αυτό και είναι διαρκώς μεταβαλλόμενες,όπως ακριβώς σε διαρκή μεταβολή υπόκεινται οι προτιμήσεις των καταναλωτών. Σε μια ελεύθερη αγορά,η αντιπροσώπευση τιμής αγοράς/προτίμησης καταναλωτή είναι ακριβής. Σε αγορές με ρυθμιστικές παρεμβάσεις (διατιμήσεις,επιδοτήσεις,δασμούς,περιορισμούς ανταγωνισμού κλπ) η σχέση στρεβλώνεται και η αντανάκλαση καθυστερεί να διαμορφωθεί και παρουσιάζεται λιγότερο ακριβής. Πάντως,διατηρεί σε ικανό βαθμό την εγκυρότητά της.
Η αλλαγή στην τιμή (προϊόντος,υπηρεσίας,μετοχής κλπ) δίνει το κατάλληλο σήμα στους επιχειρηματίες/επενδυτές να αναπροσαρμόσουν τις επενδύσεις τους,τροποποιώντας την κατεύθυνση της παραγωγής προς εκείνους τους τομείς στους οποίους οι καταναλωτές στρέφουν το ενδιαφέρον τους. Έτσι,το σύστημα διαρκώς αυτορρυθμίζεται και διασφαλίζεται η επαρκής κάλυψη των καταναλωτικών αναγκών των ανθρώπων. Ασφαλώς δεν είναι όλα τέλεια,υπάρχουν και οι "κρίσεις" που κλονίζουν την πίστη στην καπιταλιστική οικονομία. Μόνο που οι περισσότερες κρίσεις,οφείλονται στα αδιέξοδα των ρυθμιστικών παρεμβάσεων που προαναφέρθηκαν και όχι στη δήθεν "ασύδοτη/αχαλίνωτη" λειτουργία της αγοράς. Η αγορά,όταν λειτουργεί ελεύθερα,προσαρμόζεται αργά ή γρήγορα στις επιθυμίες των καταναλωτών. Δεν αυτορρυθμίζεται αφ εαυτής,αλλά χάρις στο σύστημα τιμών,το οποίο είναι ένας εξαιρετικά αποτελεσματικός τρόπος αποτύπωσης των επιθυμιών των ανθρώπων. Η καπιταλιστική παραγωγή,είναι συνεπώς,απολύτως ανθρωποκεντρική.
Η αντίληψη συνεπώς ότι "το σύστημα" δρα κατά έναν μεταφυσικό τρόπο "αυτονομημένο" απ τους ανθρώπους,οφείλεται στην αδυναμία κατανόησης του ρόλου του price system. Εξ ου και συναντάμε αντιλήψεις ελέγχου των τιμών να είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς στους εξ αριστερών (σοσιαλιστές) ή εκ δεξιών (συντηρητικούς) πολέμιους του φιλελεύθερου καπιταλισμού.
Η εσφαλμένη εικόνα ενός "οικονομικού ντετερμινισμού" συμπληρώνει την πλάνη του-επίσης ανύπαρκτου- "ιστορικού ντετερμινισμού".
Αυτή η πίστη στη λειτουργία αυτόματων μηχανισμών παραγωγής πλούτου και ιστορικής εξέλιξης οδηγεί σε δυο πολιτικές επιπτώσεις.
Από τη μια μεριά,σε ένα συντηρητικό φαταλισμό,μια μοιρολατρική παραίτηση από την ανάληψη ατομικής πρωτοβουλίας και ευθύνης.
Από την άλλη,σε έναν ακτιβιστικό βολονταρισμό,στη διεκδίκηση αλλαγής του κόσμου απλά και μόνο δια της Θελήσεως. Ο βολονταρισμός αυτός καθαγιάζεται από την αρχή της πλειοψηφίας και φτάνει στον τέλειο αφαιρετικό αφορισμό: "οτιδήποτε θέλει ο λαός,είναι εφικτό"!
Οι δυο τάσεις,συχνά αλληλοκαλύπτονται,ενίοτε δε συγκυβερνούν.
Η σημερινή κυβέρνηση της χώρας,δίνει την εντύπωση ότι εμφορείται από έναν τέτοιο συνδυασμό αντιλήψεων.Εν συντομία : "ο πλούτος παράγεται αυτόματα,το μοναδικό πρόβλημα είναι να τον κατανείμουμε,αλλά θα το λύσουμε επειδή έχουμε τη λαϊκή υποστήριξη"!
Παρακάμπτοντας τα θεμελιώδη λάθη αυτής της υπόθεσης,η κυβέρνηση πολιτεύεται πάνω σ αυτές τις παραδοχές. Τα αποτελέσματα είναι εμφανή: αβελτηρία,αναβλητικότητα,χοντροκομμένες διακηρύξεις αυξήσεων ανύπαρκτου εισοδήματος,συνωμοσιολογικός λόγος,πολεμική κατά των "κακών δανειστών" και κατά των "εσωτερικών εχθρών"!
Ένας συνδυασμός οικονομικής διολίσθησης,κοινωνικής στασιμότητας και πολιτικού διχασμού κυριαρχεί σήμερα στη χώρα.
Ένας θανάσιμος για κάθε ζωντανή κοινωνία συνδυασμός.
Είτε θα του επιτρέψουμε να μας οδηγήσει σε αργό,αλλά αναπόφευκτο θάνατο,είτε θα απαλλαγούμε απ τη δηλητηριώδη μέγγενη κάνοντας την ηθική επιλογή της ατομικής ευθύνης και της ελευθερίας.
26/10/2016
No comments:
Post a Comment