Το βιβλίο "Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό",είναι το σημαντικότερο έργο πολιτικής φιλοσοφίας
που διάβασα φέτος και ένα μοναδικό- για τα δεδομένα της ελληνικής βιβλιογραφίας-πόνημα φιλελεύθερου στοχασμού.
Ο κατασυκοφαντημένος-στην Ελλάδα-φιλελευθερισμός,βρίσκει στο πρόσωπο του Δραγούμη,ενός πρώην αριστερού,έναν ειλικρινή απολογητή.
Η αληθής απολογία,συλλέγει τις βασικές αντιλήψεις των φιλελεύθερων στοχαστών,από τον John Locke,τον Jeremy Bentham και τον John Stuart Mill ως τους νεότερους Ludwig Von Mises,
Milton Friedman και Friedrich Hayek,σε ένα συγκλονιστικό βιβλίο-ύμνο στην ελευθερία του ατόμου,στο δικαίωμα κάθε ανθρώπου να αυτοκαθορίζεται και να αυτενεργεί στα πλαίσια πάντοτε της κοινωνικής ευνομίας και του σεβασμού της συλλογικής συμβίωσης.
Ξεκαθαρίζονται έννοιες όπως "το πρωτείο του ατόμου","η ελευθερία ως απουσία καταναγκασμού" "η ελευθερία υπό τον νόμο","η ιδιοκτησία ως προυπόθεση αυτονομίας", θεμελιακές για τη φιλελεύθερη σκέψη.
Αναλύονται πειστικά τα αδιέξοδα του σοσιαλιστικού βίαιου εξισωτισμού και δίνονται δεκάδες παραδείγματα της αποτυχημένης πρακτικής εφαρμογής του (σε ΕΣΣΔ και αλλού).
Τέλος-και ίσως το πιό σημαντικό-το βιβλίο,μολονότι συγκροτεί ένα ολοκληρωμένο φιλελεύθερο πόνημα,δε διεκδικεί ούτε κατ'υπόνοια τα εύσημα του "φιλελεύθερου ευαγγελίου".
Ο τίτλος άλλωστε είναι ενδεικτικός: ο φιλελευθερισμός ΔΕΝ είναι μια στατική κατάσταση στην οποία φτάνει κανείς εφαρμόζοντας συγκεκριμένους κανόνες.Ο φιλελευθερισμός,είναι μια διαρκής πορεία αναζήτησης συνιστωσών απελευθέρωσης,στην εξέλιξη των ανθρώπινων κοινωνιών.Με αυτή την έννοια,στο φιλελευθερισμό δε φτάνεις ποτέ,όσο υπάρχει ανθρώπινη ιστορία.Η διαρκής αναζήτησή του όμως αξίζει τον κόπο,εφόσον η ελευθερία λογίζεται ως πρωταρχική ανθρώπινη αξία.
Ο Μάρκος Δραγούμης έφυγε πριν λίγες μέρες.Λυπάμαι που δεν πρόλαβα να τον γνωρίσω.
Τον ευχαριστώ για τους δρόμους που μου άνοιξε.
Το βιβλίο του,το προτείνω σε κάθε ελεύθερο άνθρωπο,ως ελάχιστο δείγμα της προσωπικής μου εκτίμησης στον συγγραφέα.
Αντίο,φιλελεύθερε φίλε...
5/7/2011
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_17/07/2011_449615
ReplyDeleteΜάρκος Νικολάου Δραγούμης (1926-2011)
Tου Θανου Bερεμη*
Η αποδημία του Μάρκου Ν. Δραγούμη ήταν απρόοπτη, άκαιρη και πρόωρη. Απρόοπτη, γιατί άφησε ένα δυσαναπλήρωτο κενό πίσω του. Ακαιρη, γιατί έφυγε σε μια δύσκολη στιγμή για την πατρίδα μας, που χρειάζεται την κοφτερή του διάνοια, την παρρησία και τη δημιουργικότητά του. Τέλος, η αποδημία του ήταν πρόωρη, γιατί υπήρξε αυτό που Αιγύπτιοι ιερείς είπαν για τους αρχαίους Ελληνες, ότι ήταν «αειπαίδες». Ο Μάρκος ήταν ένας αειπαίς με μεγάλη μαθησιακή ευκολία, περίεργος, φιλομαθής, με το χάρισμα να εκπλήσσεται από κάθε νέα ιδέα. Είχε συνεπώς πολλά να μάθει και να πει ακόμα.
Η μοναδική του ευχέρεια στις ξένες γλώσσες τον καθιστούσε δίαυλο επικοινωνίας της Ελλάδας με τον έξω κόσμο. Ο ίδιος άλλωστε θεωρούσε τον εαυτό του πολίτη της Ευρώπης.
Το κύριο χαρακτηριστικό όμως του Μάρκου ήταν η προσήλωσή του στις φιλελεύθερες δημοκρατικές αξίες και ιδιαίτερα στην αριστεία. Θα μπορούσε κανείς να τον χαρακτηρίσει φιλελεύθερο αριστοκράτη – κατά των προνομίων και υπέρ της αξίας του ατόμου. Πίστευε με πάθος στην ανάδειξη των αρίστων και στους εκπαιδευτικούς μηχανισμούς που ενθαρρύνουν την αξιοκρατία. Μισούσε τη μετριοκρατία των πελατειακών κυκλωμάτων και στηλίτευε τους μετρίους του δημόσιου βίου με το εξοντωτικό του χιούμορ.
Οταν εκδηλώθηκε η δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967 βρέθηκε για καλή του τύχη στο Λονδίνο, όπου είχε πάει ως πτυχιούχος ιατρικής σχολής για να επιμορφωθεί στην κοινωνική ιατρική. Ελαβε μέρος από νωρίς μαζί με άλλους Ελληνες, όπως ο Σπράος και η Μαρία Μπέκετ, στον αντιχουντικό αγώνα και διακρίθηκε για την εφευρετικότητά του. Τέτοιο δείγμα ήταν η ιδέα να ντύσουν έναν ηθοποιό του «Οld Vic» Λόρδο Βύρωνα και να τον εμφανίσουν την ώρα που οι ελληνικές αρχές κατέθεταν στέφανο στον τάφο του μεγάλου φιλέλληνα. Ο Αγγλος ηθοποιός έκλεψε την παράσταση και μάλιστα ενώπιον των συγκεντρωμένων ΜΜΕ, με την άρνησή του να δεχτεί το στεφάνι από εκείνους που υποδούλωσαν τη χώρα για την οποία είχε αγωνιστεί.
Όταν τα σοβιετικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Τσεχοσλοβακία το 1968, ο Δραγούμης επέστρεψε την κομματική του ταυτότητα στο ΚΚΕ και έγινε έκτοτε φλογερός οπαδός της φιλελεύθερης ιδεολογίας. Ο Μίκης Θεοδωράκης προσπάθησε τότε να τον μεταπείσει, υποσχόμενος ότι γρήγορα θα αναλάμβανε αρχηγική θέση στο Κόμμα, και ο Δραγούμης με την αμίμητη ευθύτητά του, απάντησε: «Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για να φύγω».
ReplyDeleteΜε την πτώση της δικτατορίας, ο Μάρκος Δραγούμης θεωρήθηκε ο καταλληλότερος για να διευθύνει το γραφείο Τύπου της Ελλάδας στο Λονδίνο. Ομως, η μηδενική ανοχή του για κάποιους προϊσταμένους του στο κέντρο τον ώθησαν σε νέα σταδιοδρομία ως επικεφαλής του μεταφραστικού γραφείου της Ε. Ε.
Είχα την τύχη να συνεργαστώ μαζί του σε διάφορα πονήματα. Στο Historical Dictionary of Greece, έγραψε το λήμμα «Καβάφης» στα αγγλικά. Μεταφράζω από το πρωτότυπο.
«Ο ποιητής Καβάφης παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα από τον άνθρωπο. Ενας ήσυχος σκεπτικιστής, ειδικός στην περιστολή των ηρώων στα απολύτως απαραίτητα, κατέγραψε με ακρίβεια τη θύμηση μιας περασμένης ευτυχίας, και σκάρωσε επιγράμματα γεμάτα πνεύμα. Χρησιμοποιούσε οικονομικά τα ποιητικά του μέσα και έγινε γι’ αυτό ο τεχνίτης του λόγου σε χαμηλούς τόνους (master of the understatement). Ενας διεισδυτικός παρατηρητής της ανθρώπινης φύσης, κατάφερε να κρατιέται μακριά από την κοινοτοπία και να συγκινεί με την ευθυβολία του μάλλον παρά την υπερβολή. Ο Καβάφης περιέγραφε τον εαυτό του ως διαχρονικό Ελληνα σε αντίθεση με τον πολίτη της Ελλάδας. Η Ελλάδα γι’ αυτόν δεν ήταν χώρα αλλά ιδέα. Ο ποιητικός του κόσμος κατοικείτο από μακρινούς Ελληνες ηγεμόνες, συχνά ξεχασμένους, άγνωστους διανοούμενους από την ελληνιστική Αντιόχεια, τη Σελεύκεια και βέβαια την αγαπημένη του Αλεξάνδρεια – μια σύνθεση της ιδεατής και της παρακμιακής πόλης που αγάπησε. (...) Είναι στην ουσία άθροισμα πολλών πολιτισμών. Ο ρυθμός και ο συλλογισμός του ήταν της Ανατολής, η παιδεία του Δυτική. Πίστευε, όπως και ο Paul Valery, ότι ένα ποίημα δεν ολοκληρώνεται ποτέ, μόνο εγκαταλείπεται».
* Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_2_06/07/2011_448199
ReplyDeleteΜάρκος Δραγούμης, φίλος και συνοδοιπόρος
Στρατης Kατακος - Γραμματέας Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών
ΑΠΩΛΕΙΑ. Πέθανε τα ξημερώματα του Σαββάτου 2 Ιουλίου 2011 ο Μάρκος Δραγούμης, 85 ετών. Στη μακρά και πολυτάραχη ζωή του έζησε από κοντά όλες σχεδόν τις στιγμές της νεότερης ελληνικής ιστορίας μετά τον πόλεμο.
Σημαντικοί σταθμοί στη ζωή του η δίχρονη εξορία του στον Αϊ-Στράτη, αρχές του ’50, η εκλογή του ως βουλευτή της ΕΔΑ το ’57 και η παραίτησή του υπέρ του Μερκούρη, το κίνημα ειρήνης του ’60, ο αντιδικτατορικός αγώνας με το ΠΑΜ το ’67-74, η έντονη κριτική του στον υπαρκτό αλλά και τον θεωρητικό σοσιαλισμό, η πορεία προς τον φιλελευθερισμό το ’70, η διεύθυνση των γραφείων Τύπου των ελληνικών πρεσβειών στο Λονδίνο, τη Βαρσοβία και αλλού, η διεύθυνση της ελληνικής μεταφραστικής υπηρεσίας της Ε.Ε. στις Βρυξέλλες τη δεκαετία του ’90.
Μαχητικός και παραγωγικός συγγραφέας, δημοσιογράφος, ερευνητής και αρθρογράφος από το 1960 μέχρι τον θάνατό του έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων, μελέτες, βιβλία και μεταφράσεις με οικονομικό και πολιτικό - ιστορικό περιεχόμενο.
Αιώνια έφηβος
Το μείζον συγγραφικό του πόνημα -όπως έλεγε ο ίδιος- ήταν η «Πορεία προς τον Φιλελευθερισμό», που πρωτοεκδόθηκε το 1991 και επανεκδόθηκε σημαντικά εμπλουτισμένη, τέλος του 2010. Ενα βιβλίο-ποταμός, 600 σελίδων, σταθμός στην ελληνική φιλελεύθερη βιβλιοπαραγωγή, που αναλύει συστηματικά τόσο τις απαρχές και τις ιδεολογικές βάσεις των φιλελεύθερων ιδεών, όσο και την πορεία τους και τις διάφορες μορφές τους μέχρι τις μέρες μας.
Αιώνια έφηβος, ανεξάντλητα αισιόδοξος, παραγωγικότατος μέχρι τέλους παρά τις περιπέτειες της υγείας του, ήταν αναμενόμενο να συνδεθεί και να συμπορευτεί τα τελευταία χρόνια με τους νέους ανθρώπους που προσπαθούν να ξαναφέρουν τις φιλελεύθερες ιδέες στην ελληνική πολιτική έρημο. Χρηματοδότησε και προσέφερε τα δικαιώματα της επανέκδοσης του βιβλίου του στο Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών και βοήθησε με κάθε τρόπο όλους τους πολιτικούς σχηματισμούς του φιλελεύθερου χώρου.
Ολοι εμείς οι νέοι και οι παλαιότεροι φίλοι και συνοδοιπόροι, θα τον θυμόμαστε πάντα με πολλή αγάπη. Ο ενθουσιασμός και η αισιοδοξία του, η ηθική του ακεραιότητα, η ευθύτητα και η ειλικρίνεια, η ακάματη εργατικότητά του, το πνεύμα και το χιούμορ του, αποτελούν για μας αστείρευτη πηγή έμπνευσης αλλά και πολύτιμη παρακαταθήκη στους δύσκολους καιρούς. Επιθυμία του ίδιου και της οικογένειάς του είναι οι όποιες προσφορές στη μνήμη του να δοθούν στο Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕ.ΦΙ.Μ.) -αρ. λογαρ. Τράπεζα Πειραιώς IBAN GR84 0172 0110 0050 1104 6350 600- για την προώθηση της πορείας προς τον Φιλελευθερισμό και των φιλελεύθερων ιδεών.