Total Pageviews

Monday, November 21, 2011

Το δάκρυ του Ξέρξη


"...ενθαύτα ο Ξέρξης εαυτόν εμακάρισε,μετά δε τούτο εδάκρυσε...Εισήλθε γαρ με λογισάμενον κατοικτίραι ως βραχύς είη πας ο ανθρώπινος βίος,ει τούτων γε εόντων τοσούτων ουδείς ες εκατοστόν έτος περιέσται".

"...αναλογίστηκα πόσο σύντομη είναι η ζωή του ανθρώπου κι ένιωσα λύπη στην ψυχή μου,με τη σκέψη πως,απ'όλους αυτούς που είναι τόσοι πολλοί,σ'εκατό χρόνια δε θα ζει κανείς"

(Ηροδότου,ιστορίαι,βιβλίο ζ' 45-46)

Ο μεγάλος βασιλιάς,στην ακμή της δόξας του,διαβαίνοντας τον Ελλήσποντο με τον πολυάριθμο στρατό του,υποκύπτει στην υπαρξιακή αγωνία.
Τί νόημα έχει η δόξα του εφήμερου κόσμου?
Τί παρακινεί τον άνθρωπο,στο σύντομο πέρασμά του απ'τη ζωή,να επενδύσει στην άυλη αξία της δόξας?
Πόσο σχετική αξία έχει το ανθρώπινο δυναμικό,μπροστά στις άγνωστες βουλές της ειμαρμένης?
Είναι η επιδίωξη της υστεροφημίας,η απόλυτη έκφραση της ματαιοδοξίας μας?

Συνηθίζουμε στο σχολείο να διδασκόμαστε την ιστορία μέσα από στερεότυπα που εξυπηρετούν τον εθνικό μας μύθο:οι δήθεν βάρβαροι που πίστευαν πως η αριθμητική τους υπεροχή και μόνο θα αρκούσε για να συντρίψουν τον Ελληνισμό.
Κι όμως,ο Ηρόδοτος εξιστορώντας τις συνήθειες των Περσών,αποκαλύπτει έναν λαό δημιουργικό,ανήσυχο και βαθειά φιλοσοφημένο.Στο γ' βιβλίο,περιγράφεται η συζήτηση των Περσών για τα πολιτεύματα,όπου γίνεται αναφορά και στο δημοκρατικό πολίτευμα ως ένα εκ των προτεινομένων ως ιδανικών (από τον Οτάνη).Η ιδέα περί δημοκρατίας λοιπόν προυπήρξε της εφαρμογής της στην Αθήνα του Περικλή.
Θα πει κανείς "εντάξει αυτοί τη σκέφτηκαν,αλλά την απέρριψαν ενώ οι Αθηναίοι εφάρμοσαν τη δημοκρατία",θα υπενθυμίσω όμως την κρίση του Θουκυδίδη για το Αθηναικό πολίτευμα επί Περικλέους ως "λόγω μεν δημοκρατία,έργω δε ενός ανδρός αρχή"!
Ας μην υποκύπτουμε σε εύκολους αφορισμούς και συνθήματα.

Επανερχόμενοι στα ερωτήματα του Ξέρξη,ασφαλώς και αδυνατούμε να δώσουμε έγκυρες απαντήσεις.Κάθε φιλοσοφική σχολή επιχείρησε να δώσει τις δικές της αλλά,είναι τέτοια η φύση των ερωτημάτων που ίσως δεν επιδέχονται απαντήσεως ή ίσως κάθε απάντηση να είναι σε κάποιο βαθμό νόμιμη (με την έννοια πως είναι αδύνατον να ελεγχθεί η "αλήθεια" ή το "ψεύδος" της).

Προσωπικά,το μόνο που μπορώ να υποθέσω είναι πως,ο άνθρωπος επενδύει στο άυλο επειδή η ύλη υπόκειται σε απτή και αδιαμφισβήτητη φθορά.Υποθέτωντας πως υπάρχει μη-υλική οντότητα,ο άνθρωπος επιχειρεί να υπερβεί την ύλη.Αποδίδοντας στην άυλη οντότητα ιδιότητες αφθαρσίας,ο άνθρωπος επιχειρεί ένα άλμα στην αθανασία (στην υπέρβαση του γεγονότος του υλικού θανάτου).Βρισκόμαστε ήδη στο κατώφλι της γεννήσεως των θρησκειών.Οπως έγραψε ο Νίκος Καρούζος"η θρησκευτικότητα,είναι κριτική της ύλης".

Ολα αυτά βέβαια κλονίστηκαν από τη θεωρία της σχετικότητας που μας έμαθε να βλέπουμε κάθε υλικό σώμα όχι μόνο ως ύλη αλλά και ως "δυνάμει ενέργεια".Πάλι όμως η θρησκεία μπήκε από την κλειδαρότρυπα,αφού εξίσου νόμιμη είναι και η προσδοκία γέννησης της ύλης από κάποια "μετατροπή ενέργειας".

Ετσι,τα ερωτήματα του Ξέρξη,εξακολουθούν να αιωρούνται αναπάντητα.

Το μόνο που μπορούμε ίσως να εισπράξουμε,ως διαχρονική απάντηση,είναι το δάκρυ του βασιλιά.
Το δάκρυ ,ως έκφραση της υπαρξιακής αγωνίας του ανθρώπου,ταιριάζει σε κάθε πιθανή απάντηση.
Ταιριάζει στο "τίποτα" του αγνωστικιστή,αλλά και στο "Θεό" του θρησκευόμενου.
Ταιριάζει στη ματαιοδοξία του βασιλιά,αλλά και στη βιωτή του υπηκόου.
Ταιριάζει στην έπαρση του εθνικιστή αλλά και στην ανασφάλειά του.
Ταιριάζει στο όραμα του ιδεολόγου,αλλά και στην οικτρή του διάψευση.
Ταιριάζει στον πόνο,αλλά και στην ανείπωτη χαρά του ανθρώπου.
Τολμώ να υποστηρίξω πως ίσως ταιριάζει στην ανθρωπότητα ως εκφραστικό μέσο ανώτερο της γλώσσας:τίποτε δε φέρνει τους ανθρώπους πιό κοντά,όσο τα δάκρυα!

Τα δάκρυα του Ιησού στο όρος των ελαιών:η υπέρτατη στιγμή αγωνίας του "καθ'ομοίωσιν ανθρώπου" Θεού!
Με δάκρυα ερχόμαστε στον κόσμο και συχνά-μου το'μαθε η δουλειά μου-με δάκρυα αναχωρούμε...


Το μόνο που άφησε αναπάντητο ο Ηρόδοτος,είναι τί απέγινε το δάκρυ του Ξέρξη.
Κύλησε φαντάζομαι στον Ελλήσποντο κι έγινε ένα με τον αιώνιο στεναγμό των κυμάτων...

21/11/2011

2 comments:

  1. Πολύ καλή ανάρτηση!
    Μέχρι τώρα η επιστήμη δεν έχει αποσαφηνίσει γιατί η έντονη εκδήλωση συναισθημάτων (λύπη κυρίως, αλλά και η χαρά και η αγωνία και ο φόβος, αλλά και η οργή) εκδηλώνονται ΚΑΙ με έκλυση δακρύων. Επίσης, κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει «το τελευταίο δάκρυ» του θνήσκοντος οργανισμού, στα 5 εκείνα κρίσιμα λεπτά της ώρας από την διακοπή της καρδιακής λειτουργίας, έως τον θάνατο του εγκεφαλικού ιστού! Πολλοί από εμάς έχουμε γίνει μάρτυρες αυτού του επιστημονικά ανεξήγητου ακόμα γεγονότος.

    ReplyDelete
  2. Φίλε,απολαμβάνω πάντα τα κείμενα σου και ιδιαίτερα αυτά που προσεγγίζουν υπαρξιακούς προβληματισμούς. Στα φιλοσοφικού προσανατολισμού γραπτά σου απογειώνεσαι.
    Ένα ακόμη έξοχο κείμενο!!!

    ReplyDelete