Total Pageviews

Tuesday, October 2, 2012

Η ηλίθια άποψη

Ο Παύλος Τσίμας,γράφοντας για τον  Eric Hobsbawm εδώ, εγκαταλείπει το συνήθως διαλλακτικό του ύφος και υποκύπτει στον αφορισμό: "Αρνήθηκε μέχρι τέλους και με πάθος την θεωρία των «δύο άκρων» που εξομοίωνε τον φασισμό και τον κομμουνισμό στα μάτια των μυώπων και των προπαγανδιστών και στο κείμενο ενός ηλίθιου ψηφίσματος του ευρωκοινοβουλίου (η θεωρία, εσχάτως, έγινε ξανά της μόδας καθ’ ημάς)".

Προφανώς ο Παύλος αναφέρεται στο ψήφισμα  στο οποίο οι βουλευτές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου,με συντριπτική πλειοψηφία (533 υπέρ έναντι 33 κατά) απεφάνθησαν πως Ναζισμός και Κομμουνισμός αποτελούν μορφώματα ολοκληρωτικής Πολιτείας και ενοχοποιούνται εξίσου για μαζικώς διαπραχθέντα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Οι Ευρωπαίοι βουλευτές αρνήθηκαν να διαχωρίσουν τους δύο ολοκληρωτισμούς,τους καταδίκασαν εξίσου απερίφραστα και πρότειναν τη θέσπιση της 23ης Αυγούστου ως "ημέρας μνήμης" αφιερωμένης στα θύματα των δυο ολοκληρωτισμών!

Ο Παύλος θεωρεί "ηλίθιο" το ψήφισμα επειδή προφανώς δε συμφωνεί με το σκεπτικό του!

Το ζήτημα μου κίνησε την περιέργεια.Το ψήφισμα της 2/4/2009, ξεκινά από ορισμένες παραδοχές διαλλακτικότητας
Ας ανατρέξουμε στο σκεπτικό όπως αναλύεται (επιλογή σημείων-για το πλήρες κείμενο παραπέμπω στο σάιτ):
"έχοντας υπ'όψιν πως
α) δεν υπάρχουν απολύτως αντικειμενικές ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων
β) κανείς δεν μονοπωλεί την ιστορική ερμηνεία
γ) οι επίσημες ιστορικές ερμηνείες δεν πρέπει να επιβάλλονται δι'αποφάσεων της πλειοψηφίας
δ) η ένωση της Ευρώπης δεν μπορεί να επιτευχθεί αν οι λαοί της δε συμμεριστούν μια κοινή αντίληψη (common view) της ιστορίας της,αν δεν αναγνωρίσουν την κοινή κληρονομιά Ναζισμού/Φασισμού/Κομμουνισμού και αν δεν προχωρήσουν σε μια έντιμη και ενδελεχή ανάλυση των εγκλημάτων τους
ε) από τη σκοπιά των θυμάτων,είναι αδιάφορο ποιό καθεστώς και για ποιό λόγο τους στέρησε την ελευθερία, τους βασάνισε ή τους δολοφόνησε...
...κλπ...προβαίνουμε στο ακόλουθο ψήφισμα"(ακολουθούν τα άρθρα του ψηφίσματος).

Προσωπικά δυσκολεύομαι να συμφωνήσω περισσότερο με το κείμενο αυτό!
Κατά την ταπεινή μου-ηλίθια ενδεχομένως-άποψη,Ναζισμός-Φασισμός και Κομμουνισμός ταυτίζονται απόλυτα!
Κι αν ο τελευταίος έχει διακηρυγμένες προθέσεις "αγνότερες" ίσως των άλλων δυο, η πρακτική του όχι μόνο δε διαφέρει από αυτών,αλλά ενίοτε τους υπερβαίνει σε θηριωδία!
Προσπαθώντας να αναλύσω τη διαφωνία του Π.Τσίμα,μπορώ μόνο υποθετικά να συμπεράνω πως στη δική του συλλογιστική ο Κομμουνισμός οφείλει να αντιμετωπίζεται διαφορετικά:
α) είτε διότι δεν υπήρξε/είναι ένοχος ολοκληρωτικών πρακτικών
β) είτε διότι και αν υπέπεσε σ'αυτές,οι προθέσεις του ήταν ευγενείς και άρα πρέπει να του αναγνωριστεί ένα ελαφρυντικό έναντι των άλλων δυο.

Ως προς το ),τα στοιχεία είναι αδιάσειστα: ενδεικτικά παραπέμπω στη "Μαύρη Βίβλο του Κομμουνισμού" αλλά και στις εκατομμύρια μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν την Κομμουνιστική Πολιτεία.Τα αρχεία των υπηρεσιών ασφαλείας των πρώην Σοσιαλιστικών κρατών είναι πλέον ανοιχτά στη δημοσιογραφική έρευνα και στην ιστορική καταγραφή.Και η φρίκη που περιγράφουν είναι απροκάλυπτη! Πιστεύω πως ο Π.Τ-έγκυρος δημοσιογράφος ο ίδιος-δεν αμφισβητεί τις μαρτυρίες και τα γεγονότα.

Άρα,τείνω να υιοθετήσω την εκδοχή (β): "λάθεψε ο κομμουνισμός,αλλά είχε καλές προθέσεις", "δεν έφταιξε το σύστημα,αλλά οι άνθρωποι που το εφάρμοσαν" κλπ.
Το ζήτημα έχει δυο οπτικές,μια ηθική και μια ρασιοναλιστική.
Από ηθικής πλευράς,υπενθυμίζω το σκεπτικό του ψηφίσματος του Ευρωκοινοβούλιου:από τη σκοπιά των θυμάτων,είναι αδιάφορο ποιό καθεστώς και για ποιό λόγο τους στέρησε την ελευθερία, τους βασάνισε ή τους δολοφόνησε...Νομίζω δε χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση.
Από ρασιοναλιστικής σκοπιάς,όσοι υποστηρίζουν τη δήθεν τελειότητα του συστήματος οφείλουν να απαντήσουν στο επιτακτικό ερώτημα που θέτει η ιστορική (και η παρούσα) εμπειρία: πώς συμβαίνει και ο Κομμουνισμός οπουδήποτε κι αν εφαρμόστηκε,σε οποιαδήποτε ιστορική στιγμή και από οποιονδήποτε λαό,οδήγησε πάντοτε στον πολιτικό ολοκληρωτισμό? ΕΣΣΔ,Αν.Γερμανία,Ρουμανία,Πολωνία,Τσεχοσλοβακία,Ουγγαρία,Λάος,Καμπότζη,Βιετνάμ,Κίνα,Κούβα,Μογγολία...
Ακόμη και οι Αφρικανικές σοσιαλιστικές απόπειρες δεν είχαν καλύτερη τύχη.Λαοί διαφορετικών παραδόσεων,διαφορετικών εθίμων,σε διαφορετικές εποχές,όλοι υπό Κομμουνιστικό καθεστώς βίωσαν πολιτική ανελευθερία και φτώχεια! Είναι τυχαίο? Η εμπειρία λέει πως "όχι"!

Πριν κλείσω,θα σχολιάσω μια άλλη πτυχή της θέσης Τσίμα: είναι η απαξίωση της άλλης άποψης δια του χαρακτηρισμού της ως "ηλίθιας"!
Ακόμη κι αν ο Π.Τσίμας είχε δίκιο στην ανάλυσή του,ακόμη κι αν ο Κομμουνισμός είναι "το τελειότερο κοινωνικό σύστημα",ακόμη κι αν το μέλλον τον δικαιώσει,η απόπειρα ηθικής απαξίωσης της αντίθετης γνώμης έχει τη σημειολογία της.
Αφενός μεν αναδεκικνύει ένδεια πολιτικής επιχειρηματολογίας.Όποιος μπορεί με λογικά επιχειρήματα να στοιχειοθετήσει τις θέσεις του,σχεδόν ποτέ δεν καταφεύγει σε μειωτικούς χαρακτηρισμούς για τον ιδεολογικό του αντίπαλο.
Αφετέρου δε,υποκρύπτει ένα στοιχείο της κομμουνιστικής επιχειρηματολογίας πολύ κοινό: την αντιπαράθεση με όρους προσωπικής προσβολής.Όσοι έχουν αντίθετες απόψεις δεν είναι αρκετό να απορριφθούν.Πρέπει επιπλέον να στιγματιστούν και να εκμηδενιστούν ως άτομα.Είναι "πράκτορες του ιμπεριαλισμού","σαμποτέρ","εχθροί του λαού","όργανα του κεφαλαίου" και- βέβαια- "φασίστες"!
Η ιστοριογραφία του Κομμουνισμού βρίθει τέτοιων χαρακτηρισμών.
Σήμερα,στη μετασοβιετική εποχή,είμαστε απλώς "ηλίθιοι"!
Από τους "χρήσιμους ηλίθιους" του Λένιν, στο "είναι ο Καπιταλισμός ηλίθιε" του Μπογιόπουλου, με μια ενδιάμεση στάση στο "ηλίθιο ψήφισμα" του Τσίμα.

Έχω τη γνώμη,πως αυτή η επιθετική-με όρους προσωπικής έχθρας-αντιπαράθεση, η προσπάθεια σπίλωσης του αντιφρονούντος,η ρητορική της βίας και οι αφορισμοί,όλα όσα συνθέτουν το "ήθος" της δογματικής του Κόμματος,είναι που καθιστούν πολιτικά αδιανόητη την ανοχή της άλλης άποψης,οποτεδήποτε το Κόμμα αναλαμβάνει την εξουσία.
Πριν από την πολιτική κυριαρχία,έχει διαμορφωθεί ο ανθρωπολογικός τύπος του αδιάλλακτου εξουσιαστή,με διαδικασίες κομματικής διαφώτισης.
Είναι τόσο έντονη αυτή η διεργασία ψυχικής "καλλιέργειας",ώστε απομεινάριά της βρίσκει κανείς ακόμη, στην αρθρογραφία πρώην(?) κομμουνιστών,όπως ο Π.Τσίμας.

Μπορεί βέβαια να λαθεύω,άλλωστε αυτή,είναι απλά η γνώμη ενός ηλίθιου!

3/10/2012


2 comments:

  1. Stupid is as stupid does, που έλεγε κι η μαμά του Forrest Gump...

    ReplyDelete
  2. Συμφωνώ με τα περισσότερα από όσα γράφεις. Συμφωνώ δε και επαυξάνω στην εστίαση σου στη μειωτική απαξίωση της (όποιας) άλλης άποψης ως ηλίθιας. Είναι μήτρα όλων των ειδών και των αποχρώσεων ολοκληρωτισμών.
    Δεν είμαι τελείως σίγουρος για την πρακτική αξία επισήμων πλειοψηφικών ψηφισμάτων. Δεν νομίζω ότι τελικά προσφέρουν τίποτα ιδιαίτερο στην αναχαίτιση των ολοκληρωτικών αντιλήψεων. Είναι κάτι σαν τις "Παγκόσμιες Ημέρες".
    Εν τέλει και την κρατούσα ηθική και κυρίως την "ηθική" προσέγγιση στην ανάγνωση της ιστορίας την επιβάλλουν οι εκάστοτε νικητές.
    Άσχετα αν και τους δύο μεγάλους πολέμους και τον "ψυχρό" που επακολούθησε τον κέρδισαν (ευτυχώς) οι "καλοί" ή τέλος πάντων οι λιγότερο κακοί.

    ReplyDelete