λειτουργία της αγοράς.Εκφράζοντας τις προτιμήσεις των καταναλωτών που αγοράζουν ή αποφεύγουν να αγοράσουν,εξωθούν τους επιχειρηματίες σε ανάλογες προσαρμογές επί ποινή πτώχευσης.Όσοι κατορθώνουν να συμπλεύσουν με τις προτιμήσεις των καταναλωτών κερδοφορούν .Όσοι αποτυγχάνουν,είναι υποχρεωμένοι να αλλάξουν τομέα δραστηριότητας.Επιπλέον,τα κέρδη και οι ζημιές,δίνουν τα απαραίτητα ερεθίσματα στους επενδυτές κεφαλαίων,σχετικά με τις πιθανές αποδόσεις των μελλοντικών τους επενδύσεων.Δίχως τις ενδείξεις "κέρδους/ζημιάς" καμία επένδυση δε θα είχε νόημα..."
Αυτά έγραφε,σε γενικές γραμμές,ο von Mises πριν από πενήντα και πλέον χρόνια,αναλύοντας την οικονομική λειτουργία της αγοράς.
Οι Κεινσιανοί παρεμβατιστές,επιχείρησαν να "διορθώσουν" την αγορά και να επέμβουν επιδοτώντας τις ελλειμματικές επιχειρήσεις για να αποφύγουν την πτώχευση.Το μόνο που πέτυχαν-μια και οι επιδοτήσεις βάρυναν το σύνολο της κοινωνίας-ήταν να επεκταθεί το έλλειμμα μιας επιχείρησης και σε άλλες. Προσπαθώντας να διασώσουν μία,επιβάρυναν τη λειτουργία πολλών.Το "φάρμακο" αντί να θεραπεύσει την ασθένεια,οδήγησε στην εξάπλωσή της!
Καμία επιδότηση δεν μπορεί να αγνοήσει τους νόμους της αγοράς,αφού καμία επιδότηση δεν μπορεί να τροποποιήσει τις προτιμήσεις των καταναλωτών.Οι πολίτες-καταναλωτές είναι οι κυρίαρχοι στην οικονομία της αγοράς.
Επιπλέον,επειδή η διανομή των επιδοτήσεων αποφασίζεται απ'τους πολιτικούς,η πολιτική των επιδοτήσεων ευνοεί τις συναλλαγές επιχειρηματιών-πολιτικών με αδιαφανείς διαδικασίες.Αυτή οδηγεί νομοτελειακά σε επαύξηση της διαφθοράς.
Πέρα απ'τους Κεϊνσιανούς μεταρρυθμιστές,οι άλλοι μεγάλοι αντίπαλοι του ελεύθερου ανταγωνισμού,οι σοσιαλιστές κινήθηκαν σε ακόμη πιο εχθρικές θέσεις.
Θεωρώντας τη μαρξιστική ανάλυση περί καπιταλιστικής παραγωγής αλάνθαστη,εκτίμησαν πως η παραγωγή πλούτου στην καπιταλιστική κοινωνία είναι περίπου νομοτελειακή και πως η οικονομική αποτυχία μιας επιχείρησης οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στην ηθική διαφθορά του καπιταλιστή.
Αφού αυτός καρπώνεται την υπεραξία της παραγωγής των εργατών,είναι βέβαιον πως πλουτίζει.Άρα η τυχόν πτώχευσή του,οφείλεται στον έκλυτο βίο του και στις πολυτελείς συνήθειές του.
Η μαρξιστική ανάλυση θεωρεί κομβικό το ρόλο του καπιταλιστή επιχειρηματία.
Η φιλελεύθερη ανάλυση,αντίθετα,θεωρεί θεμελιώδη το ρόλο των καταναλωτών.
Οι σοσιαλιστές σπανίως διακρίνουν μεταξύ κεφαλαιούχων και επιχειρηματιών,ο Mises αντίθετα αναλύει διεξοδικά τις διαφορές: ένα πράγμα είναι το κεφάλαιο κίνησης (που θα το χορηγήσει ο επενδυτής: η τράπεζα ή ο ιδιώτης) και εντελώς άλλο το επιχειρείν,η επιτυχημένη δηλαδή διαχείριση αυτού του αρχικού κεφαλαίου και ο πολλαπλασιασμός του.
Για τους σοσιαλιστές,τα εργατικά χέρια είναι ο θεμελιώδης παραγωγός ενώ,για τους φιλελεύθερους είναι η επένδυση κεφαλαίου και ο καταμερισμός της εργασίας που κάνουν τη διαφορά και δημιουργούν παραγωγικό πλεόνασμα: "όσες ικανότητες έχει ο Ινδός εργάτης,τόσες έχει κι ο Αμερικανός! Αυτό που δεν έχει ο πρώτος και δίνει το προβάδισμα παραγωγικότητας στον δεύτερο,είναι κεφάλαιο επενδεδυμένο σε εξοπλισμό,μηχανές,κατανομή εργασίας,εξειδίκευση παραγωγής" γράφει ο Mises.
Φτάνουμε λοιπόν στη βασική προϋπόθεση για πραγματική οικονομική ανάπτυξη: την άθροιση κεφαλαίων (capital accumulation).Εναρμονιζόμενος με τον Adam Smith, ο Mises εξηγεί γιατί δίχως επενδυτικό κεφάλαιο είναι αδύνατη κάθε νέα τεχνολογική εφαρμογή,άρα κάθε βελτίωση στην παραγωγική διαδικασία που με τη σειρά της θα επαυξήσει τον παραγόμενο πλούτο.
It takes money to make money θα μπορούσε κανείς να πει και θα είχε εν μέρει δίκιο: χρειάζεται και η επιτυχημένη διαχείριση/επένδυσή τους, το λεγόμενο entrepreneurship...
Αυτές οι σκέψεις μου γεννήθηκαν με αφορμή το κλείσιμο της "Κατσέλης" και τις απόψεις που έχουν ακουστεί.
Από τη μια η άποψη της επιχείρησης η οποία ζητούσε ταχύτερο ρυθμό χρηματοδότησης.
Την άποψη αυτή έσπευσε να υιοθετήσει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης,καταγγέλοντας τον πρόεδρο του ομίλου και ζητώντας να λειτουργήσει ξανά η εταιρεία (δε διευκρίνισε με ποιόν τρόπο δηλαδή με ποιού τη χρηματοδότηση,αλλά είναι εύκολο να εικάσουμε).
Στον αντίποδα,οι επικριτές του ΣΥΡΙΖΑ,τον εγκαλούν για επιλεκτικά ευμενή προς τις δημόσιες υπηρεσίες πολιτική,αντιδιαστέλλοντας τη στάση του κόμματος έναντι των απολυμένων ιδιωτικών υπαλλήλων,αλλά αποφεύγουν να πάρουν θέση έναντι του ζητήματος των απολύσεων γενικότερα.
Προφανώς έχουν μια δικαιολογημένη ίσως δυσκολία να εξηγήσουν σε μια κοινωνία που τη μαστίζει η ανεργία,γιατί οι απολύσεις είναι ένα δυσάρεστο μεν,απολύτως αναπόφευκτο δε κομμάτι της οικονομικής λειτουργίας της αγοράς.
Αν επιδιώξουμε την "πάση δυνάμει αποτροπή των απολύσεων" για λόγους βραχυπρόθεσμης κοινωνικής πρόνοιας,θέτουμε σε λειτουργία το μηχανισμό που μακροπρόθεσμα θα καταστήσει τις απολύσεις μαζικότερες.
Προσπαθώντας να σώσουμε τη δουλειά κάποιων ανθρώπων,επιδοτώντας τη ζημιά της και μεταθέτοντας το κόστος της στην κοινωνία,διακυβεύουμε τις δουλειές πολλών περισσότερων.
Η διαδικασία δεν είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή,έχει περιγραφεί εναργώς απ'την ανάλυση του Mises.
Χρέος ενός αξιόπιστου πολιτικού δεν είναι να περιφρονήσει τα δεδομένα της οικονομίας,αλλά να επινοήσει μεθόδους εξομάλυνσης του κοινωνικού κόστους των απολύσεων.Αντί να επιδοτήσουμε μια καταδικασμένη επιχείρηση,είναι προτιμότερο να επενδύσουμε το κεφάλαιο στην υποστήριξη των απολυμένων (επίδομα ανεργίας/μετεκπαίδευση).Πολύ περισσότερο όταν μιλάμε για ένα κράτος χρεοκοπημένο,με περιορισμένους διαθέσιμους πόρους.
Αυτή είναι κατ'εμέ μια πολιτική ουσιαστικά κοινωνική: υποστήριξη των χειμαζομένων συμπολιτών μας από υπαρκτούς πόρους και για όσο χρόνο είναι αυτοί διαθέσιμοι.Αγορά χρόνου ουσιαστικά,για την επώδυνη περίοδο προσαρμογής/μετάβασης σε νέο εργασιακό περιβάλλον (το οποίο πράγματι,μπορεί να καθυστερήσει να εμφανιστεί).
Αν και αντιπαθώ τις βιολογικές παρομοιώσεις σε ζητήματα κοινωνικής πολιτικής,θα έλεγα πως,όπως ακριβώς ένας χειρουργός είναι συχνά υποχρεωμένος να ακρωτηριάσει ένα μέλος προκειμένου να διασώσει τον οργανισμό,έτσι και μια πτωχευμένη επιχείρηση πρέπει να θυσιάζεται προς όφελος των υπολοίπων.
Η εναλλακτική επιλογή της "με κάθε μέσον διάσωσής της" έχει δυσθεώρητο κόστος για την κοινωνία και δρα διαβρωτικά στη λειτουργία των άλλων επιχειρήσεων.
Κατανοώ πως όλα αυτά δεν είναι εύκολο να τα δεχτεί ο άνθρωπος που χάνει τη δουλειά του.
Χρέος όμως του αξιόπιστου πολιτικού,είναι να του εξηγήσει επακριβώς: ποιά οικονομικά δεδομένα οδηγούν σ'αυτό το αποτέλεσμα και από ποιούς πόρους και για πόσο διάστημα,θα μπορέσει να βασιστεί ως άνεργος στην αρωγή της Πολιτείας.
Η επινόηση φανταστικών λύσεων που περιφρονούν την πραγματικότητα δεν είναι "ανθρωπιστική πολιτική",το αντίθετο: είναι πολιτική του ψεύδους,βαθιά αντι-ανθρωπιστική στην ουσία και στα μακροπρόθεσμα αποτελέσματά της.
Η χώρα μας έχει εμπλακεί σε μια βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση εδώ και τρία χρόνια και είναι άγνωστες για την ώρα οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές της.Η κρίση προκλήθηκε απ'τη χρεοκοπία του Κράτους και τις πολιτικές βίαιης μετάθεσής της στην πραγματική οικονομία,δηλαδή την ιδιωτική επιχειρηματικότητα.Πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι,όλοι τους εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα,έχουν χάσει τη δουλειά τους,από τις επιπτώσεις της οικονομικής πολιτικής που ακολουθήθηκε: βαριά φορολογία,καθυστέρηση επιστροφής ΦΠΑ,τέλη υπέρ τρίτων,κλειστά επαγγέλματα,μη ανταποκρινόμενες υποχρεώσεις (χρέη) του Κράτους προς φυσικά πρόσωπα κλπ.
Μεταρρυθμίσεις δεν γίνονται,λόγω γενικευμένης πολιτικής αντίθεσης σ'αυτές και η κρατούσα άποψη όπως τη διαμορφώνουν λαϊκιστές πολιτικοί και media,περιγράφει την κρίση περίπου ως αποτέλεσμα συνωμοσίας σκοτεινών κύκλων,περιφρονώντας πλήρως τα οικονομικά δεδομένα που την κατέστησαν αναπόφευκτη.
Δεν μπορούμε να ελπίζουμε βάσιμα σε αναστροφή της πορείας,όσο δεν εστιάζουμε στο μεγάλο ζητούμενο της οικονομικής μεταρρύθμισης: χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές,προσέλκυση επενδυτικών κεφαλαίων,περιορισμός γραφειοκρατίας,άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων,εμπέδωση Αρχής του Νόμου (Rule of the Law).
Και βέβαια,ευελιξία στην αγορά εργασίας και αποδοχή των απολύσεων ως αναγκαίων κακών σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη αγορά.
Το κράτος έχει ρόλο να παίξει και μάλιστα ουσιαστικό: επιδόματα ανεργίας,προγράμματα μετεκπαίδευσης ανέργων,κοινωνική εργασία (π.χ βοήθεια στο σπίτι,καθαρισμοί κοινοχρήστων χώρων)από άνεργους πολίτες με αποζημίωση βάσει χρονοχρέωσης από τους ΟΤΑ κ.α
Επιπλέον,η κοινωνία των πολιτών οφείλει να επιδείξει έμπρακτα την αλληλεγγύη της προς τους συνανθρώπους μας,με εθελοντικές πρωτοβουλίες υποστήριξης.
Όλα αυτά όμως χρειάζονται ένα πειστικό αφήγημα απ'την πολιτική τάξη,το εκκλησιαστικό ιερατείο και τα ΜΜΕ.
Αυτό εξακολουθεί να λείπει.Οι ελάχιστες υπεύθυνες απόψεις χάνονται,στη βουή του ανεύθυνου λαϊκισμού.
Το μέλλον θα δείξει...
28/6/2013
No comments:
Post a Comment