(Αλ.Τσίπρας, πρωθυπουργός της Ελλάδας, στο προσωπικό του tweet 25/11/2017)
Η αλήθεια ειναι οτι η δημοκρατία ως μορφή πολιτεύματος χαρακτηρίζεται απο την αρχή της πλειοψηφίας. Η γνώμη των πολλών δίνει τον τόνο,αποτελεί κριτήριο επιλογής των κυβερνητών,καθορίζει την καθημερινότητα και θεωρείται θεσμικά και εθιμικά τεκμήριο καθοριστικό στη λήψη των αποφάσεων σε πλείστους τομείς της καθημερινότητας.
Ωστόσο,όπως κάθε πολίτευμα,ετσι και τα δημοκρατικά διαθέτουν ποιοτικές διαφοροποιήσεις.
Το τεκμήριο ποιοτικής αποτίμησης είναι η στάση τους απέναντι στις μειοψηφίες,αλλά και τα όρια ισχύος της αρχής της πλειοψηφίας.
Στις φιλελεύθερες δημοκρατιες της Δύσης,το άτομο και τα δικαιώματά του,προστατεύονται συνταγματικά,ιστάμενα υπεράνω της αρχής της πλειοψηφίας. Δεν μπορεί δηλαδη,να τεθεί σε δημοψήφισμα η ισχύς ή η αναστολή του δικαιώματος κατοχής ιδιοκτησίας, η ελευθερία έκφρασης,η ελεύθερη επιλογή επαγγέλματος,η ελεύθερη μετακίνηση,η ελευθερία του επιχειρείν και ενα σωρό ακόμη ατομικα δικαιώματα που συγκροτούν τον πυρήνα του φιλελεύθερου κράτους δικαίου. Η ατομική ιδιοκτησία,θεμέλιο όλων των δικαιωμάτων που συνθέτουν τη χορεία της ατομικής ελευθερίας,θεωρείται απαραβίαστη.
Η διαφύλαξη του πυρήνα των ατομικών δικαιωμάτων πέραν της αρχής της πλειοψηφίας,προστατεύεται από το φιλελεύθερο Σύνταγμα και τη διάκριση των εξουσιών,κυρίως δε την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης.
Υπάρχουν ωστόσο και άλλου τύπου δημοκρατίες,στις οποίες τα παραπάνω δεν είναι διόλου αυτονόητα και η αρχή της πλειοψηφίας αξιώνει να υποκαταστήσει τόσο τη Συνταγματική προστασία των δικαιωμάτων του ατόμου (και κάθε ομάδας μειοψηφικής,πρωτίστως δε της αντιπολίτευσης),όσο και τη διάκριση των εξουσιών,επιχειρώντας να υποκαταστήσει τη Δικαιοσύνη από το «κοινό περί δικαίου αίσθημα»!
Στις δημοκρατίες αυτές,όπως μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό,η πλειοψηφία επιδιώκει να εκμηδενίσει κάθε θεσμικό περιορισμό της ισχύος της και καθίσταται προοδευτικά αυταρχική έναντι των μειοψηφούσας γνώμης,όπως αυτήν την εκφέρει κάθε αντιπολιτευόμενη ομάδα ή και κάθε μεμονωμένος πολίτης. Τέτοια δημοκρατία,καθίσταται στην πράξη πλειοψηφισμός αυταρχικού τύπου ή αλλιώς «δικτατορία της πλειοψηφίας». Παραδείγματα δημοκρατιών τέτοιου τύπου,είχαμε παλαιότερα στην Αργεντινή του Περόν και σήμερα στη Ρωσία του Πούτιν ενώ,με θλίψη μπορεί κανείς να αντιληφθεί τη βαθμιαία μετατροπή της Βενεζουέλας από κοινοβουλευτική δημοκρατία σε δικτατορία της πλειοψηφίας και τελικά σε σοσιαλιστικού τύπου αυταρχικό καθεστώς. Προφανώς,αυτής της τελευταίας πολιτικής μετάλλαξης είναι θιασώτης ο πρωθυπουργός της Ελλάδας. Άλλωστε,ουδέποτε έκρυψε την πολιτική του συγγένεια με το καθεστώς Μαδούρο.
Οι ρίζες αυτής της λαϊκίστικης εκτροπής της δημοκρατίας σε πολίτευμα στο οποίο οι πολλοί δυναστεύουν κι οι ολίγοι υπηρετούν,μπορούν να αναζητηθούν στη Γαλλική Επανάσταση και στην περί «γενικής Θελήσεως» θεωρία του Ρουσσώ. Τι άλλο είναι άλλωστε το «κοινό περί δικαίου αίσθημα» από μια σύγχρονη εκδοχή της volonte generale των ιακωβίνων,που υπήρξε το θεωρητικό υπόβαθρο της συστηματικής εξόντωσης αντιφρονούντων στην guillotine ;
Ο δρόμος της ιακωβίνικου τύπου δημοκρατίας,οδηγεί νομοτελειακά στον αυταρχισμό του απόλυτου μονάρχη. Βρίσκεται δε σε τέλεια αντίθεση με τη δημοκρατία της διάκρισης των εξουσιών και του περιορισμού της ισχύος του ηγεμόνα,τη φιλελεύθερη δημοκρατία που σφυρηλατήθηκε στην Δύση από μια σειρά ιστορικών κατακτήσεων,όπως το διάταγμα των Μεδιολάνων, η Magna Carta, η Μεταρρύθμιση,το έδικτο της Νάντης, η Επιστολή για την Ανεξιθρησκεία του Λοκ, η Αγγλική ένδοξη επανάσταση, η Αμερικανική Ανεξαρτησία και η Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Ακόμη κι αν κανείς ανιχνεύσει ικανές δόσεις πολιτικής σκοπιμότητας και φιλοσοφικών ευσεβών πόθων σε όλα τα παραπάνω ενδεικτικά στάδια,γεγονός είναι ότι η θεσμική κατοχύρωση της ανεξαρτησίας του ατόμου και της πολιτικής ελευθερίας,υπήρξε μια βαθμιαία ιστορική διεργασία πολλών σταδίων που διαμορφώθηκε σε πολιτική αντίληψη πριν ολοκληρωθεί η σύλληψη της νεώτερης μορφής δημοκρατικού πολιτεύματος.
Κοινώς,τα ατομικά δικαιώματα προηγήθηκαν του καθολικού δικαιώματος ψήφου. Η δημοκρατία,έρχεται να επιβραβεύσει μια πολιτική κατάσταση ελευθερίας,στην οποία η υπεράσπιση θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων θεωρείται προϋπόθεση του πολιτεύματος και ίσταται πέραν της εκλογικής διαδικασίας: δεν τίθενται σε ψηφοφορία τα δικαιώματα του ανθρώπου! Τουλάχιστον,όχι στη φιλελεύθερη δημοκρατική Δύση! Το Σύνταγμα της Ελευθερίας,απαγορεύει κάθε σχετική αμφισβήτηση!
Η Ρουσσωική εκδοχή της δημοκρατίας όμως,δεν είναι μια μορφή δημοκρατίας που τίθεται υπό συνταγματικούς περιορισμούς.Είναι αντίθετα,μια επιθετική δημοκρατία,που αμφισβητεί το θεσμικό συνταγματικό πλαίσιο εν ονόματι της λαϊκής βούλησης (ή σωστότερα της "volonte generale") την οποία ο εκάστοτε ηγεμόνας διεκδικεί ως αυθεντικός εκφραστής της. Η αντίληψη αυτή παρουσιάζεται ευφυώς στο πλήθος ως πραγματική πολιτική ελευθερία,αρνούμενη να υπακούσει σε οποιονδήποτε περιορισμό και διεκδικούσα λόγο σε κάθε κοινωνικό πεδίο: ακόμη και στην ιδιωτική σφαίρα του ατόμου! Υπό τέτοιους όρους,η ατομική ιδιοκτησία δεν αποτελεί άβατο για το κράτος,τα ατομικά δικαιώματα οφείλουν να υποτάσσονται στο "γενικό συμφέρον",το κράτος ταυτίζεται με το κόμμα που κυβερνά, η κυβέρνηση παύει να αποτελεί έμμεση εκπρόσωπο της σχετικής πλειοψηφίας οφείλουσα σεβασμό στο σύνολο των πολιτών και μετατρέπεται σε σταυροφόρο της υπέρτατης αλήθειας: "ή εμείς ή αυτοί" (προεκλογική αποστροφή Αλ.Τσίπρα,στις τελευταίες εκλογές)!
Αυτού του τύπου ο αντιφιλελεύθερος πλειοψηφισμός,η αρχή της πλειοψηφίας που απαιτεί να μην υπόκειται σε θεσμικούς περιορισμούς,η ιμπεριαλιστική δημοκρατία του λαϊκισμού,συνιστά το πολιτικό αποτύπωμα της παρούσας κυβέρνησης,όπως ανάγλυφα το περιγράφει σε ποικίλες δημόσιες παρεμβάσεις του ο πρωθυπουργός.
Είναι καιρός,στο βαθμό που η διαπίστωση είναι έγκυρη, να αναλογιστούμε τα όρια της δημοκρατικής παρέμβασης,την ανάγκη να διαφυλάσσεται η μειοψηφούσα γνώμη,τη σημασία του περιορισμού της ισχύος του ηγεμόνα,την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης ως προϋπόθεση αυτού του περιορισμού, τη βαρύτητα του φιλελεύθερου Συντάγματος στην προστασία των θεμελιωδών πολιτικών ελευθεριών.
Η ελευθερία,είναι σημαντικότερη απ'τη δημοκρατία! Ας μην ταυτίζουμε τις έννοιες,όσο κι αν κάποιοι επιχειρούν να το πράξουν,συσκοτίζοντας και τις δυο. Μόνο μια δημοκρατία που ασκείται υπό φιλελεύθερο Σύνταγμα είναι συμβατή με την ελευθερία. Υπάρχει όμως και η δημοκρατία που χρησιμεύει ως άλλοθι για την επιβολή της ενός ανδρός αρχής κι αυτού του τύπου η δημοκρατία,συνιστά κίνδυνο για την ελευθερία.
Επαφίεται στον αναγνώστη,να αναστοχαστεί τι είδους δημοκρατία διαμορφώνεται σήμερα στη χώρα.
Σε κάθε περίπτωση "η δημοκρατία,όπως κάθε πολίτευμα,θα αξιολογηθεί απ'την ποιότητα των ηγετών της" (Irving Babbitt).
28/11/2017
Εξαιρετικός..
ReplyDeleteΠως πεθαίνουν οι δημοκρατίες
Χρόνια Πολλά φίλε!