Total Pageviews

Tuesday, September 4, 2012

Κράτος και Εκκλησία


«Ο πρωθυπουργός διαβεβαίωσε τον αρχιεπίσκοπο πως δεν τίθεται θέμα περικοπής της κρατικής μισθοδοσίας των ιερέων...»
(εφημερίδες-blogs)

«επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού...»
(Σύνταγμα της Ελλάδος,άρθρο 3,Βασικές Διατάξεις)








Από τη στιγμή που ένα κράτος δεν προσδιορίζεται ως ανεξίθρησκο,δύο άμεσες συνέπειες προκύπτουν:

Α) Η πολιτειακή του δομή δεν οικοδομείται με όρους κοσμικούς,αλλά σε στενή συσχέτιση με την επίσημη αναγνωρισμένη θρησκεία (εν προκειμένω τη Χριστιανική Ορθόδοξη) και

Β) Όσοι εκ των υπηκόων του κράτους δεν ανήκουν στο επίσημο θρησκευτικό δόγμα,υφίστανται εκ των πραγμάτων σειρά διακρίσεων σε βάρος τους κατά τις συναλλαγές τους με την «Ορθόδοξη Χριστιανική Πολιτεία».Και τούτο κατ’αντίθεση προς ό’τι προβλέπει το Σύνταγμα («Οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του νόμου»άρθρο 4,παρ.1 και «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις» άρθρο 4,παρ.2).

Σε ό’τι αφορά το (Α): η πολιτεία αναλαμβάνει την υποχρέωση να μισθοδοτεί τους λειτουργούς της επίσημης θρησκείας.Οι πολίτες δηλαδή-ακόμη κι αν δεν είναι χριστιανοί ορθόδοξοι-χρηματοδοτούν δια των φόρων τους την Ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδας.

Οι ορθόδοξοι ιερείς συμμετέχουν στην κύρωση επίσημων κρατικών εγγράφων: από την ονοματοδοσία του πολίτη,ως την πιστοποίηση του θανάτου του.Μόλις πριν λίγα χρόνια,επιτεύχθηκε ο διαχωρισμός της ονοματοδοσίας από το χριστιανικό βάπτισμα,αλλά στην πράξη εγείρονται ποικίλης φύσεως ζητήματα στις περιπτώσεις που το όνομα δεν αντιστοιχεί προς το ορθόδοξο εορτολόγιο! Ο πολιτικός γάμος (επίτευγμα της πρώτης κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ) γνώρισε απηνή πόλεμο από την ορθόδοξη εκκλησία και μόλις τα τελευταία χρόνια «ήρθη» το «ασυμβίβαστον» των δυο τελετών,από την πλευρά των ιερέων (τουλάχιστον «off the record»). Η ταφή όμως,εξακολουθεί ν’αποτελεί ζήτημα τριβής μεταξύ εκκλησίας-πολιτείας.Εξαιρουμένων των κομμουνιστών οι οποίοι επιτελούν πολιτικές κηδείες,οι λάτρεις άλλων θρησκειών αλλά και όσοι αυτοβούλως επιθυμούν τη μεταθανάτια καύση αντί της ταφής,δεν μπορούν να ικανοποιήσουν αυτήν τους την επιθυμία εντός της Ελληνικής επικράτειας,λόγω των αντιδρώντων ιερέων/επισκόπων!

Το εκπαιδευτικό σύστημα του κράτους,εντάσσει στις υποχρεώσεις του τη μύηση των μαθητών στις λειτουργίες του επίσημου δόγματος (πρωινή προσευχή,εκκλησιασμός) και συνέχει τον εορτασμό των εθνικών επετείων με την παρουσία των φορέων του επίσημου δόγματος (πανηγυρικός εκκλησιασμός,ομιλίες,παρελάσεις ενώπιον ιερέων κλπ).
Αντίστροφα,στις μεγάλες εορτές της Ορθοδοξίας,συμμετέχουν εκπρόσωποι των ενόπλων δυνάμεων! Υποδοχή «αγίου φωτός» με τιμές αρχηγού κράτους (!) και ανάκρουση εθνικού ύμνου (!), λιτάνευση του επιταφίου από στρατιωτικό άγημα (!), παρουσίαση όπλων ενώπιον θρησκευτικών συμβόλων κλπ. 

Η αστυνομική ταυτότητα κάθε πολίτη (κρατικό έγγραφο,χορηγούμενο για λόγους αστικής ασφάλειας) εμπεριέχει υποχρεωτικά τη δήλωση του θρησκεύματός του («κατά προτίμηση του επίσημου»,φυσικά). Νωπές είναι ακόμη οι διαδηλώσεις για «τις ταυτότητες» στις οποίες καλούσαν οι ιερείς τον «ευσεβή λαό»,εναντίον της σχετικής πρωτοβουλίας της τότε κυβέρνησης (πάλι ΠΑΣΟΚ). Το ζήτημα τελικά επιλύθηκε με το συνηθισμένο στην Ελλάδα τρόπο: «στα μουλωχτά»!

Η διαδικασία απονομής δικαιοσύνης,αλλά και η ανάληψη των καθηκόντων των κρατικών λειτουργών εποπτεύονται από την απόδοση όρκων εν ονόματι της επίσημης θρησκείας.Σε σκληροπυρηνικότερες πολιτείες,όπως ορισμένες ισλαμικές,ο ίδιος ο νομοπαρασκευαστικός κώδικας αποτελεί πιστό αντίγραφο των ιερών κειμένων του επίσημου δόγματος.Αλλά και στην Ελλάδα,ας θυμηθούμε πως η αποποινικοποίηση της μοιχείας («αμάρτημα» σύμφωνα με τη χριστιανική αντίληψη,αλλά όχι «αδίκημα» σύμφωνα με την κοσμική) συντελέστηκε μόλις το 1981,από την πρώτη κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ.

Σε ό’τι αφορά το (Β): φανταστείτε έναν μη-χριστιανό ορθόδοξο Έλληνα πολίτη πριν λίγα χρόνια να δηλώνει το (μη ορθόδοξο) όνομα του παιδιού του στο ληξιαρχείο, να το εγγράφει στο (υποχρεωτικά ορθόδοξο) δημόσιο σχολείο, να το υποχρεώνει να παρελαύνει ενώπιον ορθοδόξων επισκόπων! Αργότερα,ο ίδιος άνθρωπος,στρατεύεται στον υποχρεωτικά ορθόδοξο Ελληνικό στρατό και ορκίζεται υποχρεωτικά στο Ευαγγέλιο να φυλάττει πίστη στην Πατρίδα.Παντρεύεται υποχρεωτικά σε ορθόδοξο ναό και βαφτίζει τα παιδιά του ομοίως υποχρεωτικά! Δηλώνει υποχρεωτικά το θρήσκευμά του στην ταυτότητά του και αν χρειαστεί να παραστεί στο δικαστήριο μάρτυρας,ορκίζεται –πάλι υποχρεωτικά- στο Ευαγγέλιο! Αν τέλος εργαστεί ως δημόσιος υπάλληλος ή εν γένει κρατικός λειτουργός,αναλαμβάνει τα καθήκοντά του αφού ορκιστεί-υποχρεωτικά φυσικά-στο Ευαγγέλιο!
Όλα αυτά συνέβαιναν μέχρι πριν λίγα χρόνια.

Σήμερα υπάρχει πρόβλεψη «εναλλακτικών επιλογών» για τους μη-χριστιανούς ορθόδοξους σε κάθε μια από τις παραπάνω διαδικασίες.
Είναι όμως προφανές πως η μέχρι τώρα πρακτική,αποσκοπούσε στη μέγιστη δυνατή εμπλοκή της «επίσημης θρησκείας» στη ζωή των πολιτών.
Στη δική μου οπτική,αυτή η πρακτική έχει μόνο αρνητικές συνέπειες: προσηλυτισμός, κατάργηση της ισονομίας,επιλεκτική συμπεριφορά, μη ανοχή στη διαφορετικότητα, καλλιέργεια μισαλλοδοξίας,παρέμβαση των εκπροσώπων της εκκλησίας στη λειτουργία της Πολιτείας,διαμόρφωση «ιδιαίτερων» κατηγοριών πολιτών κ.ο.κ. Για να μην αναφερθούμε στις συνέπειες που έχει η εκκοσμίκευση της εκκλησίας στην επιτέλεση της θρησκευτικής της αποστολής.

Σε όσους διατηρούν επιφυλάξεις και υπενθυμίζουν πως ο χριστιανισμός είναι η θρησκεία της αγάπης,της συγγνώμης και της ανεκτικότητας,υπάρχει δυστυχώς μια σοβαρή ένσταση: η ιστορική εμπειρία έχει δείξει πως οι λειτουργοί της χριστιανοσύνης,συχνότατα αγνόησαν το ανθρωπιστικό της περιεχόμενο.
Μπορεί αυτή η διαστροφή να προσέλαβε συστηματικότερη μορφή στη Δύση (Σταυροφορίες,Ιερά Εξέταση,θρησκευτικοί πόλεμοι,συγχωροχάρτια κλπ),αλλά και οι καθ’ημάς «άγιοι» δεν υπήρξαν «χριστιανικότεροι».Δε χρειάζεται να προστρέξουμε σε ιστορικές αναφορές περί Τουρκοκρατίας (βλ. «Ελληνική Νομαρχία») ή να θυμίσουμε το «ανάθεμα» στο Βενιζέλο και τον «αφορισμό» του Καζαντζάκη.
Κατά καιρούς έχουμε διάφορες αφορμές: δηλώσεις για τους σημαιοφόρους στις παρελάσεις (περίπτωση Οδυσσέα Τσενάι),καταδίκη των ομοφυλόφιλων, υποτιμητική περιγραφή αλλόθρησκων/αλλοεθνών, θεωρίες συνωμοσίας (ηλεκτρονικές ταυτότητες και 666,μποζόνιο του Χιγκς), επικριτικός λόγος περί «ασέμνων θεαμάτων» (αποκριάτικο καρναβάλι, «υβριστικά» βιβλία και καλλιτεχνικά θεάματα) κλπ.: ένας συνδυασμός γραφικών προκαταλήψεων με αντιεπιστημονική συνωμοσιολογία και κοινό παρονομαστή τη μισαλλοδοξία!





Στοιχειώδης ιστορική δικαιοσύνη επιβάλλει να αναγνωρίσουμε πως όλες οι μεταρρυθμίσεις της μεταπολίτευσης που αποσκοπούσαν στην απεμπλοκή της εκκλησίας από  πολιτειακές αρμοδιότητες,έγιναν από κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ.
Ακόμη και το ζήτημα της εκκλησιαστικής περιουσίας και της φορολόγησής της,ανακινήθηκε από το ΠΑΣΟΚ.Απέναντι σε κάθε τέτοια πρωτοβουλία, η ΝΔ υπήρξε σταθερός σύμμαχος του εκκλησιαστικού ιερατείου και των αντιλήψεών του.
Το φαινόμενο είναι εύλογο και το έχει εξηγήσει πειστικά ο Χρ.Γιανναράς: στα διχασμένα μεταπολεμικά χρόνια,τα –προτεσταντικής προέλευσης- κατηχητικά σχολεία,υπήρξαν το ιδεολογικό αντίβαρο στο λόγο της (διωκόμενης,αλλά πολιτικά κυρίαρχης στην ακαδημαική κοινότητα) Αριστεράς! Η «νικήτρια» του εμφυλίου ελληνική αστική τάξη,ελλείψει ιδεολογίας,υιοθέτησε το εκκλησιαστικό κήρυγμα στον ιδεολογικό πόλεμο με τον «άθεο ιστορικό υλισμό».Το τελικό αποτέλεσμα υπήρξε φαιδρό («Ελλάς-Ελλήνων-Χριστιανών») και πολιτικά ατελέσφορο (διόλου δεν παρεμπόδισε τη μεταπολιτευτική ιδεολογική κυριαρχία της Αριστεράς).
Για την ίδια την εκκλησία όμως υπήρξε καταστροφικό: ταύτισε το ιερατείο με τους συνεργάτες των συνταγματαρχών,αποστέωσε κάθε επιχείρημα μεταφυσικής πρότασης,θυσίασε ιερές έννοιες στον επελαύνοντα λαϊκισμό του «αντιπάλου».Μέχρι πριν λίγα χρόνια ντρεπόσουν να επικαλεστείς την Πατρίδα μήπως χαρακτηριστείς «φασίστας».
Όλα αυτά είναι λίγο-πολύ γνωστά.
Η ΝΔ και-δυστυχώς-ο σημερινός της αρχηγός,παρέμειναν προσηλωμένα ευγνώμονες σε ό’τι διαχρονικά θεωρούσαν «ιδεολογικό τους συγγενή».

Επειδή όμως,ο αρχηγός της ΝΔ τυγχάνει και πρωθυπουργός των Ελλήνων,καλό θα είναι να υπερβεί τα ιδεολογικά του καθήκοντα χάριν των εθνικών.
-Πλήρης διαχωρισμός εκκλησίας-κράτους,τόσο σε επίπεδο διοικητικό (γάμοι,βαπτίσεις,ταφές,ορκομωσίες κλπ),όσο και σε επίπεδο συμβολισμών (εθνικές εορτές,απόδοση στρατιωτικών τιμών κ.ο.κ)
-Μισθοδότηση των ιερέων-κάθε δόγματος- εξ ιδίων πόρων (εισφορές πιστών,πρόσοδοι από την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας) και όχι από τον προϋπολογισμό. («Οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις στα δημόσια βάρη,ανάλογα με τις δυνάμεις τους»-Σύνταγμα της Ελλάδος,άρθρο 4,παρ.5)
-Συνταγματική διακήρυξη της «ανεξιθρησκείας» ως επίσημης θρησκείας του Ελληνικού κράτους.

Ιδού ορισμένες προτάσεις προς αυτή την κατεύθυνση.

Αλλά,ας μην τρέφουμε αυταπάτες...

ΥΓ Προλαμβάνω το «πλειοψηφικό» επιχείρημα: το γεγονός πως η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων-ανάμεσά τους κι εγώ- δηλώνουμε Χριστιανοί Ορθόδοξοι,ουδόλως σχετίζεται με το ζήτημα των σχέσεων εκκλησίας/κράτους.Άλλωστε,ο σεβασμός των ατομικών δικαιωμάτων,είναι συζήτηση που αφορά κατεξοχήν τους μειοψηφούντες σε κάθε κοινωνικό/πολιτειακό πλαίσιο: τα δικαιώματα της πλειοψηφίας δεν απειλούνται από κανέναν...

3/9/2012

3 comments:

  1. Δύο διορθώσεις, Βαγγέλη: Πρώτον, το θρήσκευμα- εδώ και χρόνια- δεν αναγράφεται στις ταυτότητες. Και δεύτερον, ο Γιανναράς αναφέρεται στις λεγόμενες (παρα)θρησκευτικές οργανώσεις και όχι στα κατηχητικά σχολεία...

    ReplyDelete
  2. Νίκο,για τις ταυτότητες συμφωνούμε,το θέμα λύθηκε στα μουλωχτά.
    Δεν είμαι βέβαιος για το βαθμό διαφοροποίησης κατηχητικών-παραθρησκευτικών οργανώσεων.Στο κατηχητικό Λευκάδας (από τα μετριοπαθέστερα που υπάρχουν),η βιβλιοθήκη ήταν γεμάτη εκδόσεις του "Σωτήρος" και της "Ζωής".Η δε κατήχηση συντάσσονταν πλήρως με τις γραφικότητες που περιέγραψα...

    ReplyDelete
  3. Σοβαρή και τεκμηριωμένη-και διόλου αντιχριστιανική-θέση
    http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=18919

    ReplyDelete